Chồng tôi có hộ khẩu thường trú tại cơ quan đang công tác. Theo tư vấn của luật sư tổng đài 1080 và qua tìm hiểu thêm, tôi biết mình có quyền yêu cầu xin đơn phương ly hôn mà không bắt buộc phải có giấy xác nhận nơi cư trú của chồng. Tuy nhiên tòa án quận nhất quyết từ chối thụ lý hồ sơ (không bằng văn bản) của tôi với lý do thiếu giấy này. Theo văn bản hướng dẫn đính kèm trong đơn xin đơn phương ly hôn mà tòa án quận bán, hồ sơ không bắt buộc phải có giấy xác nhận nơi cư trú của người bị kiện.
Xác nhận nhân thân một con người là việc chỉ có cơ quan, tổ chức có chức năng, thẩm quyền mới được làm. Tôi chỉ là một cá nhân, làm sao để có thể bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình nói riêng, của phụ nữ Việt Nam nói chung. Xin giúp đỡ và chân thành cảm ơn. (Bao Ngoc)
Trả lời:
Chào bạn.
Vấn đề bạn hỏi, chúng tôi xin được giải đáp như sau: Việc đề nghị Tòa án nhân dân có thẩm quyền giải quyết yêu cầu ly hôn của bạn trong trường hợp người chồng không đồng ý ly hôn là chính đáng và được ghi nhận trong Luật hôn nhân và gia đình, Bộ luật tố tụng dân sự. Tòa án cấp quận yêu cầu phải có Giấy xác nhận nơi cư trú của chồng bạn mới thụ lý vụ án là không chính xác, gây khó khăn cho bạn và không áp dụng đúng quy định của Bộ luật tố tụng dân sự cũng như hướng dẫn của Hội đồng thẩm phán - Tòa án nhân dân tối cao.
Bạn không nói rõ tòa án quận này là nơi bạn cư trú hay nơi chồng bạn cư trú. Nếu khởi kiện ly hôn đơn phương, bạn phải gửi đơn đến tòa án quận nơi chồng bạn cư trú thì tòa án đó mới có thẩm quyền giải quyết.
Theo quy định của Bộ luật tố tụng dân sự tại các Điều 35 Thẩm quyền của Tòa án theo lãnh thổ; Điều 161 Quyền khởi kiện vụ án; Điều 164 Hình thức, nội dung đơn khởi kiện; Điều 167 Thủ tục nhận đơn khởi kiện và hướng dẫn tại Nghị quyết số 02/2006/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Toà án nhân dân tối cao ngày 12/5/2006 hướng dẫn thi hành các quy định trong Phần thứ hai “Thủ tục giải quyết các vụ án tại Toà án cấp sơ thẩm" của Bộ luật tố tụng dân sự. Tại các tiểu mục 8.6 và 8.7 mục 8 Phần I của Nghị quyết hướng dẫn:
8.6. Đối với trường hợp trong đơn khởi kiện người khởi kiện có ghi đầy đủ cụ thể và đúng địa chỉ của người bị kiện, của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan nhưng họ không có nơi cư trú ổn định, thường xuyên thay đổi nơi cư trú mà không thông báo địa chỉ mới cho người khởi kiện, cho tòa án, nhằm mục đích giấu địa chỉ, trốn tránh nghĩa vụ đối với người khởi kiện, thì được coi là trường hợp người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan cố tình giấu địa chỉ. Tòa án tiến hành thụ lý giải quyết vụ án theo thủ tục chung.
8.7. Nếu người khởi kiện không biết hoặc ghi không đúng địa chỉ của người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan để ghi trong đơn khởi kiện, thì họ phải thực hiện việc thông báo tìm tin tức, địa chỉ của người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.
Như vậy, hướng dẫn của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đã xác định trường hợp bạn đã ghi đúng địa chỉ của chồng bạn trong Đơn khởi kiện thì tòa phải thụ lý giải quyết vụ án theo thủ tục chung. Trường hợp bạn nêu tòa án chỉ từ chối (không có văn bản) không thụ lý vụ án là không đúng quy định tại Điều 167 Bộ luật tố tụng dân sự về thủ tục nhận đơn khởi kiện. Bởi lẽ, trong thời hạn 5 ngày làm việc kể từ ngày nhận đơn khởi kiện, tòa án phải quyết định thụ lý vụ án hoặc chuyển đơn khởi kiện cho tòa án có thẩm quyền và thông báo cho người khởi kiện hoặc trả lại đơn khởi kiện. Tất cả phải bằng hình thức văn bản.
Do đó, trường hợp cán bộ Tòa án chỉ giải thích lý do không thụ lý vụ án, yêu cầu xuất trình giấy xác nhận nơi cư trú của chồng bạn bằng miệng thì bạn đề nghị họ thông báo bằng văn bản. Có hai trường hợp xảy ra:
1. Trường hợp quá hạn theo quy định tại Điều 167 Bộ luật tố tụng dân sự mà tòa án không có văn bản trả lời về việc gửi đơn khởi kiện, thì bạn có quyền khiếu nại đến Chánh án Tòa án nơi bạn gửi đơn khởi kiện để xem xét giải quyết yêu cầu theo quy định tại Khoản 1, Điều 391 Bộ luật tố tụng dân sự quy định về quyết định, hành vi trong tố tụng dân sự có thể bị khiếu nại.
2. Trường hợp có văn bản trả lời bạn về việc trả lại đơn khởi kiện vì lý do không có giấy xác nhận nơi cư trú của chồng bạn, thì trong thời hạn 3 ngày làm việc kể từ ngày bạn nhận được đơn khởi kiện, tài liệu chứng cứ kèm theo mà tòa án trả lại, bạn có quyền khiếu nại đến Chánh án tòa án đã trả lại đơn khởi kiện theo quy định tại Điều 170 Bộ luật tố tụng dân sự.
Luật sư Phạm Quang Quyền
Công ty luật hợp danh Phương Đông - Đoàn luật sư Thành phố Hà Nội
Lê Duẩn, Đống Đa, TP Hà Nội.