Italo Calvino -
Tên sách: Nam tước trên cây
Tên tác giả: Italo Calvino
Dịch giả: Vũ Ngọc Thăng
NXB Văn học năm 2009
Giữa bầu không khí tẻ nhạt với người cha giắt quanh mình những quy tắc, bà mẹ cùng thứ ngôn ngữ quân sự cứng nhắc, cô chị gái có tâm hồn tinh quái chuyên nấu những món ăn mang hương vị rùng rợn - thì cái ngày cậu ấm Cosimo bỏ bữa trèo tót lên cây có vẻ như tất nhiên. Kể từ đó, cậu chàng không chạm chân xuống đất bất kỳ lần nào nữa.
Cosimo là một nhân vật khá kỳ lạ. Từ tuổi mười hai cho tới lúc già, con người này sống vung vẩy trên những cành cây của xứ BóngRâm. Bắt đầu bằng sự phẫn nộ, tổn thương bởi sự kìm nén, Cosimo đã gắn cả đời mình theo một sự lựa chọn khác thường, lấy thú vui là ngắm nhìn thế giới từ trên cao, và tự khai hoang không gian sống mới cho riêng mình ở đó.
 |
|
Bìa cuốn "Nam tước trên cây". |
Từ một cậu bé leo trèo sống không mục đích, Cosimo đã phát hiện ra vương quốc của riêng mình. Anh trưởng thành dần lên, trò chuyện với những người nông dân một nắng hai sương, chỉ bảo cho họ cách xới luống đất, đuổi giúp họ đàn chim sẻ đến phá phách, báo cho họ khi vườn quả chín. Không những vậy, anh còn chăm chỉ học tiếng Latin, đọc nhiều sách và thậm chí đã trao đổi thư từ với các triết gia, các nhà khoa học lớn ở châu Âu.
Cosimo trải qua tất cả cung bậc cảm xúc như bất cứ người nào khác. Anh kết bạn với chú chó săn Massimo GiỏiGiắn để tạo nên cặp săn mồi thân thiết. Trải qua mối tình đầu vụng dại với tiểu thư Ursula ở thị trấn ÔLiuSà, khi cô này cùng gia đình bị đầy đi lưu vong, phải sống vất vưởng trên cây. Anh đã có biết bao cuộc tình thấp thoáng đi qua và đã gặp tình yêu lớn trong đời, cô gái hàng xóm Viola thuở nào nay là nữ Hầu tước đỏng đảnh, người đã khiến anh phấp phỏm đón nhận thứ dư vị đê mê ngọt gắt mà khổ đau phẫn nộ của ái tình.
Hình ảnh Cosimo là câu chuyện về cuộc đời của một con người chẳng giống bất cứ ai, như nhận xét của cậu em trai "một kẻ đơn độc nhưng không xa lánh nhân gian". Xét về khía cạnh nào đó, Cosimo là người hùng của xứ BóngRâm nhưng vĩnh viễn không thuộc về thế giới của họ, kể cả những phút cuối đời.
Sánh với mẫu người khó nắm bắt như Cosimo là một không gian không kém phần lạ lùng, khác biệt. Vương quốc trên cao của Cosimo được khai hoang từ một mốc ngày cụ thể, ngày 15/6/1767 cùng tuổi mười hai ương bướng song lại là sự thách đố về logic chính xác. Nhiều chi tiết mở ra khiến độc giả không thể không liên tưởng đến thế kỷ XVIII cùng khuynh hướng của một cuốn tiểu thuyết lịch sử với các dấu mốc rành rẽ, khi cậu nhóc từ chối món sên trên bàn ăn thuở nào, giờ đã trao đổi với các nhà khoa học lớn, được triết gia Voltaire biết đến, có Naponéon Bonaparte tìm gặp, tham gia vào cuộc Cách mạng Pháp...Nhưng nếu cứ cả tin bước vào không gian ấy, sẽ có lúc độc giả bối rối chẳng còn phân biệt thế nào là không gian thực hay không gian hư cấu. Theo tác giả, đó là bởi nhân vật cùng câu chuyện được khai triển theo logic của trí tưởng tượng. Ngay trong tác phẩm, nhân vật người kể chuyện, một người thân thiết luôn ở bên cạnh ông anh Cosimo ngang tàng, đã một vài lần xác nhận "hay kể từ xác thực, khi kể, trở nên sáng tác, và từ sáng tác trở nên xác thực". Và độc giả đã cảm nhận về Cosimo từ không gian đa chiều thực - ảo ấy.
Với thi pháp đó, Nam tước trên cây được đánh giá là một phúng dụ văn chương vô tiền khoáng hậu. Người đọc có thể khám phá rất nhiều tầng lớp ý nghĩa trong đó. Về một cậu bé hay đỏng đảnh dỗi hờn nhảy đùng lên cây để phản đối thế giới người lớn. Về một con người tự do với vương quốc mới và những chuyến phiêu lưu liên tiếp được mở ra. Và cũng có thể coi tác phẩm như hành trình trở về quá khứ của tổ tiên qua hình ảnh con người nhảy nhót trên cành cây như chú khỉ. Mỗi người tự rút cho mình một góc nhìn khác về thế giới
Cuốn sách của nhà văn Italy kiệt xuất thế kỷ 20, Italo Calvino, đã trở thành lời thách đố với nhiều con đường mở ra mà không có lời đáp duy nhất. Và độc giả nhiều thế hệ hẳn vẫn tiếp tục muốn giải mã luận đề triết học về một con người lạ lùng sống ở trên cây.
Phúc Yên