Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo gửi thư cho chủ tịch Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc hôm 20/8, trong đó cáo buộc Iran "không tuân thủ một cách đáng kể" những điều khoản của Kế hoạch Hành động Chung Toàn diện (JCPOA), thỏa thuận hạt nhân được Tehran ký với các cường quốc hồi năm 2015.
Điều này đánh dấu khởi đầu cho cơ chế tự động nối lại trừng phạt (snapback) trong JCPOA, hành động vốn bị các đồng minh châu Âu của Mỹ phản đối.
Nếu Hội đồng Bảo an không phê chuẩn nghị quyết kéo dài biện pháp nới cấm vận Tehran trong 30 ngày tới, toàn bộ lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc trước JCPOA sẽ được tái áp đặt. Mỹ có thể dùng quyền phủ quyết để ngăn nghị quyết gia hạn nới cấm vận Iran.
Anh, Đức và Pháp hôm qua ra thông cáo chung khẳng định sẽ không ủng hộ yêu cầu tái áp đặt lệnh trừng phạt Iran do Mỹ đề xuất, cho rằng Washington không có quyền pháp lý để kích hoạt cơ chế tái cấm vận vì đã rút khỏi JCPOA từ năm 2018.
Ngoại trưởng Pompeo sau phiên họp Hội đồng Bảo an hôm 20/8. Ảnh: AFP.
Ngoại trưởng Pompeo chỉ trích tuyên bố của các đồng minh châu Âu, cho rằng họ đã "chọn phe với lãnh đạo Iran". "Không nước nào ngoài Mỹ có đủ can đảm và quyết tâm để đưa ra một nghị quyết", ông nói thêm.
Động thái được thực hiện chỉ một tuần sau khi Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc bác dự thảo do Mỹ đề xuất nhằm gia hạn lệnh cấm bán vũ khí cho Iran vốn hết hiệu lực vào tháng 10. Điều khoản quy định thời hạn ngừng cấm vận vũ khí với Iran được Hội đồng Bảo an đưa ra trong Nghị quyết 2231, như một phần của JCPOA.
JCPOA được Iran ký với 6 cường quốc gồm Mỹ, Anh, Pháp, Đức, Nga, Trung Quốc vào năm 2015 sau 15 năm đàm phán ngoại giao. Theo thỏa thuận, Iran sẽ hạn chế các hoạt động hạt nhân để đổi lấy việc giảm bớt lệnh trừng phạt quốc tế.
Tổng thống Mỹ Donald Trump năm 2018 tuyên bố rút khỏi thỏa thuận vì "không hiệu quả", đồng thời thực hiện chiến dịch gây áp lực tối đa với Iran bằng cách áp đặt nhiều lệnh trừng phạt với nước này, bất chấp sự phản đối của các nước còn lại trong thỏa thuận.
Kể từ khi Mỹ rút khỏi JCPOA năm 2018, Iran liên tục phá vỡ cam kết trong thỏa thuận để đáp trả. Căng thẳng hai nước thêm trầm trọng sau khi Washington không kích hạ sát tướng Qassem Soleimani hôm 3/1, khiến Tehran trả đũa bằng đòn tập kích tên lửa nhằm vào căn cứ có lính Mỹ đồn trú ở Iraq.
Vũ Anh (Theo Reuters)