Tổng thống Philippines Benigno Aquino. Ảnh: Inquirer.
Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) của Liên Hợp Quốc ở The Hague (La Haye), Hà Lan, hôm qua thông báo tòa có thẩm quyền xét xử vụ kiện của Philippines đối với "đường lưỡi bò" phi lý của Trung Quốc trên Biển Đông bởi đây là vụ việc phản ánh "tranh chấp giữa hai quốc gia, liên quan đến giải thích hoặc áp dụng Công ước Liên Hợp Quốc năm 1982 về Luật Biển (UNCLOS)".
Philippines hôm nay hoan nghênh quyết định của PCA, gọi đây là diễn biến quan trọng trong vụ kiện. "Quyết định trên thể hiện một bước tiến lớn trong nỗ lực của Manila để tìm kiếm hòa bình, giải quyết công bằng tranh chấp và làm rõ quyền lợi các bên theo UNCLOS", Phil Star dẫn lời Luật sư trưởng Florin Hilbay cho biết trong một thông báo.
Hilbay dẫn đầu đoàn Philippines tham gia các phiên điều trần tại PCA hồi tháng 7. "Việc bác bỏ sự phản đối để thể hiện thẩm quyền xét xử của tòa mở đường cho Philippines trình bày giá trị trong những tuyên bố của mình", ông Hilbay nói. Theo ông, tòa sẽ tổ chức phiên điều trần và ra phán quyết sau đó 6 tháng.
Mỹ, đồng minh của Philippines, cũng hoan nghênh thông báo từ PCA. "Điều này cho thấy luật pháp quốc tế được áp dụng" vào tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông, một quan chức quốc phòng Mỹ cấp cao nói.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ John Kirby phát biểu trong buổi họp báo cùng ngày rằng theo các điều khoản trong UNCLOS, quyết định của PCA sẽ có tính ràng buộc pháp lý với cả Philippines và Trung Quốc.
Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain. Ảnh: AP.
John McCain, chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ, gọi quyết định là "bước tiến quan trọng trong việc duy trì luật pháp quốc tế chống lại những nỗ lực của Trung Quốc để khẳng định những tuyên bố chủ quyền đáng ngờ" ở Biển Đông.
Theo ông McCain, Washington nên tiếp tục ủng hộ các quốc gia đối tác và đồng minh như Philippines đối mặt với sự kiên quyết của Trung Quốc như tuần tra định kỳ thể hiện tự do đi lại tương tự động thái hồi đầu tuần.
Bonnie Glaser, chuyên gia Biển Đông tại Trung tâm Chiến lược và Nghiên cứu Quốc tế (CSIS) ở Washington, gọi phán quyết của PCA "đã bác bỏ lập luận từ phía Trung Quốc cho rằng... Philippines chưa đàm phán đủ với Trung Quốc để giải quyết vấn đề".
Sau khi tòa đưa ra thông báo, Trung Quốc nhắc lại quan điểm không chấp nhận và không tham gia vào phiên tòa. "Nỗ lực để đạt được nhiều lợi ích bất hợp pháp hơn nữa, bằng cách tiến hành phân xử đơn phương là không thực tế và sẽ chẳng dẫn đến đâu", Zhu Haiquan, phát ngôn viên của Đại sứ quán Trung Quốc ở Washington nói. Trung Quốc tiếp tục giữ quan điểm "giải quyết các tranh chấp liên quan thông qua đàm phán và tham vấn với các bên liên quan trực tiếp.".
Trung Quốc đòi hỏi chủ quyền với hầu hết diện tích Biển Đông dựa trên "đường lưỡi bò" hay "đường 9 đoạn" nước này tự đưa ra, đi vào sát bờ của các nước láng giềng như Philippines, Việt Nam. Nước này tìm cách hiện thực hóa yêu sách chủ quyền bằng các hoạt động cải tạo và xây dựng trên một số bãi đá ở quần đảo Trường Sa, thuộc chủ quyền Việt Nam.
PCA thông báo có thể lắng nghe các tranh luận trong đó có vấn đề một số đá và bãi cạn trên Biển Đông. Hiện chưa rõ thời gian PCA tổ chức phiên điều trần tiếp theo, dự kiến là phiên kín.
PCA được thành lập năm 1899 tại Hà Lan để khuyến khích giải quyết tranh chấp giữa các quốc gia, tổ chức và cá nhân, bằng biện pháp hòa bình. Trung Quốc và Philippines là hai trong số 117 quốc gia thành viên PCA.
Như Tâm