Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ Daniel Russel trong cuộc thảo luận hôm qua. Ảnh chụp từ màn hình.
"Chúng ta đang chứng kiến cách hành xử như ở thế kỷ 19 của Trung Quốc ở Biển Đông, điều này dẫn đến việc Mỹ cần phải có sự hiện diện về phương diện an ninh ở khu vực để ngăn Bắc Kinh hăm dọa các nước nhỏ hơn, để các nước này tin rằng họ không bị đẩy sang một bên", ông Russel nói trong cuộc thảo luận về chính sách tái cân bằng của Mỹ ở châu Á tại New York hôm qua. Chuyên đề do Hội đồng Quan hệ đối ngoại (CFR), Mỹ, tổ chức.
Theo Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ, Trung Quốc có thể đang xây dựng các cảng biển, đường băng và các công trình nhân tạo khác ở Biển Đông, với lập luận là để cung cấp các dịch vụ dân sự cho ngư dân. "Trung Quốc nên có những hành động để xây dựng nền tảng chung, chứ không phải là xây dựng các đảo nhân tạo", ông Russel nói.
Sau khi Philippines và một số tổ chức nghiên cứu về an ninh từ tháng 5 năm ngoái công bố các hình ảnh vệ tinh cho thấy Trung Quốc đang xây dựng quy mô lớn ở Trường Sa, các quan chức Bắc Kinh gần đây thừa nhận việc bồi đắp này và không giấu giếm mục đích quân sự. Các đá Trung Quốc đang cải tạo đều thuộc chủ quyền của Việt Nam, bị nước này chiếm giữ bằng vũ lực. Đá Chữ Thập và Gạc Ma được đánh giá là chiếm vị trí chiến lược ở Biển Đông, có thể tạo nên lợi thế lớn cho Bắc Kinh trong tương lai.
Các quan chức Mỹ ở nhiều cấp đã trao đổi trực tiếp với phía Trung Quốc về vấn đề này. Cư xử của Trung Quốc ở Biển Đông cũng đặt ra nghi vấn liệu nước này sẽ giải quyết các vấn đề khác như thế nào ở thế kỷ 21.
"Mỹ sẽ tiếp tục đầu tư vào năng lực quân sự ở châu Á - Thái Bình Dương với mục tiêu gìn giữ hòa bình và ổn định trong khu vực", ông Russel khẳng định.
Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ nhấn mạnh chiến lược tái cân bằng châu Á mà Tổng thống Barack Obama tuyên bố hồi 2009 đang có những tiến triển cụ thể. Ông Obama năm ngoái đến thăm châu Á hai lần, Ngoại trưởng John Kerry thăm đến 9 lần, tân Bộ trưởng Quốc phòng Ash Carter vừa có chuyến thăm Hàn Quốc và Nhật và sẽ trở lại dự Đối thoại Shangri-la cuối tháng 5 tới tại Singapore.
Nằm trong chính sách tái cân bằng của Mỹ, các thỏa thuận về quốc phòng với Phillipines hiện ở mức đào tạo và hợp tác chặt chẽ. Các nước châu Á cũng tham gia Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) do Mỹ khởi xướng. "Hai năm qua, những người tôi biết ở châu Á rất quan tâm đến việc chính quyền của ông Obama nỗ lực nhiều trong việc bảo đảm duy trì hòa bình ở đây", ông Russel nói.
Việt Anh