Trong bài phát biểu tại Nhà Trắng ngày 20/3, Tổng thống Donald Trump cho biết ông đã ký lệnh để tăng đáng kể sản lượng khoáng sản quan trọng của Mỹ. "Chúng tôi đang làm rất tốt các vấn đề liên quan tới Nga và Ukraine, trong đó có sớm ký thỏa thuận về đất hiếm với Ukraine, nơi có trữ lượng lớn", ông nói.
Tổng thống Trump thêm rằng chính phủ Mỹ đang thúc đẩy ký thỏa thuận tại nhiều địa điểm khác nhau, nhằm tiếp cận nguồn đất hiếm và khoáng sản trên toàn thế giới.
Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng ngày 20/3. Ảnh: AFP
Ông chủ Nhà Trắng cũng nhắc tới cuộc điện đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky về chấm dứt xung đột. Dù không đạt mục tiêu ngừng bắn hoàn toàn trong 30 ngày, các cuộc đàm phán cũng khiến hai bên chấp nhận ngừng tấn công hạ tầng năng lượng của nhau trong 30 ngày.
"Chúng tôi rất muốn thấy xung đột kết thúc và tôi nghĩ Mỹ đang làm khá tốt về mặt này. Hy vọng chúng ta sẽ cứu được hàng nghìn người khỏi nguy cơ thiệt mạng mỗi tuần. Đó là tất cả những gì cần làm. Họ đang chết một cách không cần thiết và tôi tin chúng ta sẽ làm được điều đó", Tổng thống Trump nói.
Washington và Kiev tháng này nhất trí sẽ ký kết thỏa thuận toàn diện về phát triển nguồn tài nguyên khoáng sản quan trọng ở Ukraine sớm nhất có thể. Nỗ lực ký thỏa thuận trước đó thất bại sau khi Tổng thống Trump và người đồng cấp Zelensky tranh cãi nảy lửa tại Nhà Trắng ngày 28/2.
Hiện chưa rõ thỏa thuận có thay đổi so với dự thảo hai nước định ký cuối tháng trước hay không.
Văn kiện trước đó cho phép Mỹ tiếp cận doanh thu từ khai thác tài nguyên thiên nhiên của Ukraine, song không đi kèm các đảm bảo an ninh rõ ràng mà Kiev tìm kiếm. Chính phủ Ukraine cũng được yêu cầu đóng góp 50% số tiền thu được vào quỹ đầu tư tái thiết đất nước do Washington và Kiev cùng quản lý.
Khi được hỏi thỏa thuận lần này khác với trước như thế nào, một quan chức cấp cao của Mỹ nói rằng nó "chi tiết và toàn diện hơn", nhưng từ chối giải thích thêm. Phía Ukraine chưa bình luận về thông tin này.
Vị trí các khu vực có khoáng sản ở Ukraine. Đồ họa: Guardian
Tổng thống Trump gần đây gia tăng sức ép để ký thỏa thuận khoáng sản mà ông coi như phần đền bù cho Mỹ vì đã hỗ trợ Ukraine trong suốt xung đột, cũng như để đảm bảo hỗ trợ của Washington với nước này trong tương lai.
Ukraine xếp thứ 40 trong số các quốc gia khai thác khoáng sản và sở hữu khoảng 5% trữ lượng khoáng sản của thế giới, theo Dữ liệu Khai khoáng Thế giới (WMD) năm 2024. Forbes Ukraine tháng 4/2023 ước tính Ukraine có trữ lượng tài nguyên 111 tỷ tấn, trị giá 14,8 nghìn tỷ USD. Tuy nhiên, 70% số này nằm ở Donetsk và Lugansk, hai trong 4 tỉnh Nga tuyên bố sáp nhập cuối tháng 9/2022.
Thùy Lâm (Theo Reuters, AFP)