Trung Quốc bồi đắp, xây dựng trái phép ở đá Subi tại Trường Sa. Ảnh: AP.
"Chúng tôi coi tuyên bố mà Trung Quốc đưa ra là cam kết rằng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) sẽ được hoàn tất trong ba năm tới", bà Piper Campbell, Đại biện Lâm thời tại Phái đoàn Ngoại giao Mỹ ở ASEAN, nói trong cuộc trao đổi qua điện thoại với các phóng viên sáng nay.
Bà Campbell trả lời câu hỏi về việc Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường hôm 13/11 cho biết Bắc Kinh hy vọng việc đàm phán COC sẽ kết thúc trong vòng ba năm tới, nhằm góp phần đảm bảo hòa bình và ổn định tại Biển Đông. Ông Lý tuyên bố khi họp cùng lãnh đạo các nước ASEAN và đối tác tại Singapore.
Trung Quốc và ASEAN khởi động đàm phán COC từ 2013 và thông qua thỏa thuận khung vào tháng 8/2017. Đây được coi là bước khởi đầu cho tiến trình đàm phán thực chất COC có hiệu lực và ràng buộc về pháp lý, giúp ngăn chặn tranh chấp leo thang trên Biển Đông. ASEAN và Trung Quốc ký Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) từ năm 2002, nhưng không có giá trị ràng buộc về pháp lý.
Đại biện Mỹ Campbell lưu ý Phó tổng thống Mỹ Mike Pence cũng nhấn mạnh đã đến lúc cần có một bộ quy tắc ràng buộc ở Biển Đông khi họp với ASEAN. Khuôn khổ này cần đảm bảo tôn trọng tự do trên biển và trên không, tôn trọng quyền của các bên liên quan và luật quốc tế, trong đó có Công ước Luật biển năm 1982 của Liên Hợp Quốc (UNCLOS).
Theo bà Campbell, tại cuộc họp cấp cao Mỹ - ASEAN và Diễn đàn Đông Á (EAS) ở Singapore, Phó tổng thống Pence đã đưa thông điệp mạnh mẽ nhất của Mỹ, đó là coi ASEAN là trung tâm trong chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương mở và tự do. Và Mỹ coi hợp tác an ninh, kinh tế là các trụ cột lớn.
"Điều cốt lõi cần tiếp tục trong chiến lược của Mỹ là xây dựng quan hệ đối tác với ASEAN, các đồng minh và bạn bè trong khu vực này", bà nói.
Trả lời câu hỏi về căng thẳng gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc gần đây, đại biện Mỹ cho biết Washington sẽ tiếp tục cùng các đồng minh và đối tác ở khu vực bảo vệ trật tự mà các bên ủng hộ, bảo vệ tự do ở khu vực, đặc biệt là ở Biển Đông.
Bà Campbell cũng bác bỏ việc Tổng thống Trump không dự các cuộc họp với ASEAN là thể hiện sự thiếu coi trọng hợp tác với Hiệp hội, cho rằng Phó tổng thống Pence xuất hiện là thay mặt cho Trump.