"Tổng thống Vladimir Putin sáp nhập các khu vực này với tuyên bố người dân ở đây tuyệt vọng tìm cách thoát khỏi Ukraine đến mức họ muốn gia nhập Nga. Nhưng tôi cho rằng khi ban bố thiết quân luật, Nga đã cho thấy đó chỉ là những lời dối trá", phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price nói với phóng viên hôm 20/10.
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cũng chỉ trích sắc lệnh ban bố thiết quân luật của Tổng thống Nga, cho rằng đây là dấu hiệu của "sự tuyệt vọng" ở khu vực Moskva cho rằng có những người dân muốn "trở thành một phần của Nga".
Phó phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Vedant Patel thì cho rằng đây là "chiến thuật liều lĩnh" của Nga nhằm "thực thi quyền kiểm soát ở những khu vực này".
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price tại thủ đô Washington hồi tháng 3. Ảnh: AFP.
Ông Putin hôm 19/10 ban bố thiết quân luật ở 4 tỉnh sáp nhập từ Ukraine, gồm Donetsk, Lugansk, Kherson và Zaporizhzhia. Giới chức các tỉnh trên sẽ có thêm quyền hạn để đảm bảo an ninh và phản ứng nhanh với bất kỳ trường hợp khẩn cấp nào, cũng như hạn chế việc ra vào các khu vực.
Phản ứng với động thái của Nga, Tổng thống Mỹ Joe Biden cho rằng ông Putin "đang trong tình thế cực kỳ khó khăn" ở Ukraine và đã hết lựa chọn, ngoài việc "buộc dân thường đầu hàng".
Nga chưa bình luận về những phát biểu của giới chức Mỹ.
Theo luật pháp Nga, thiết quân luật giúp tăng quyền lực của quân đội và cơ quan hành pháp. Nó cho phép quân đội áp đặt lệnh giới nghiêm, hạn chế đi lại, trưng dụng tài sản của người dân, giám sát thông tin liên lạc và ra lệnh cho công dân xây dựng lại các thành phố bị phá hủy.
Hiện chưa rõ các biện pháp thiết quân luật của Nga khác biệt thế nào so với điều kiện hiện nay, bởi quân đội Nga trên thực tế đang kiểm soát gần như mọi mặt đời sống tại 4 tỉnh sáp nhập.
Động thái của ông Putin diễn ra giữa bối cảnh các lực lượng Ukraine đang tiến sâu vào các khu vực vốn do quân đội Nga kiểm soát trong nhiều tháng. Cố vấn Mykhailo Podolyak của Tổng thống Ukraine chỉ trích việc Nga thiết quân luật tại 4 tỉnh là "hành vi bất hợp pháp nhằm cướp tài sản của người Ukraine".
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho rằng việc ban bố thiết quân luật đồng nghĩa "Nga cuối cùng đã thừa nhận họ tham gia vào một cuộc chiến", điều Điện Kremlin phủ nhận trong 8 tháng khi đề cập xung đột ở Ukraine là "chiến dịch quân sự đặc biệt".
4 tỉnh Ukraine Nga đã tuyên bố sáp nhập. Đồ họa: Guardian.
Huyền Lê (Theo AFP, Anadolu Agency, Reuters)