Mỹ cam kết tiếp tục hợp tác chặt chẽ với các nước ASEAN trong bối cảnh Trung Quốc tăng cường cải tạo ở Biển Đông. Ảnh minh họa: NYT
"Chúng tôi sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với các đối tác trong khu vực để đảm bảo hòa bình, ổn định và thịnh vượng của châu Á - Thái Bình Dương", bà Willett sáng nay trả lời câu hỏi của VnExpress về những phát biểu của Tổng thống Mỹ Barack Obama khi đến thăm Việt Nam vào tháng 5 tới.
Trao đổi qua điện thoại sáng nay với một số phóng viên trong khu vực ASEAN về tranh chấp trên Biển Đông, bà Willett, phó trợ lý đặc trách Đông Á của Ngoại trưởng Mỹ John Kerry một lần nữa nêu rõ quan ngại về tình hình Biển Đông, đặc biệt là việc Trung Quốc bồi đắp các thực thể và xây dựng các cơ sở hạ tầng quân sự. Bà Willett cho rằng những gì Trung Quốc làm trong hai năm qua có quy mô lớn hơn rất nhiều so với hoạt động của các nước cùng có tranh chấp trong vài thập kỷ.
Bà Willett nhấn mạnh các đường băng mà Trung Quốc xây dựng được thiết kế dành cho các máy bay ném bom chiến lược, chứ không dành cho máy bay chở hàng với mục đích hỗ trợ nhân đạo và cứu trợ thảm họa. Hơn thế, dù Bắc Kinh cam kết bảo đảm tự do hàng hải, nhưng khi tàu và máy bay của nước ngoài đi vào khu vực biển tuân theo luật quốc tế thì nhân viên Trung Quốc nói qua bộ đàm yêu cầu tránh xa.
"Chúng tôi rất quan ngại và không thấy có lý do hợp lý nào để Trung Quốc hạn chế tự do hàng hải và hàng không ở đây", bà Willet nói.
Trước các hoạt động gây căng thẳng của Bắc Kinh ở Biển Đông, bà Willett tái khẳng định Washington sẽ tiếp tục đưa tàu và máy bay đi qua khu vực, tuân theo luật pháp quốc tế. Washington cũng sẽ tiếp tục thúc đẩy các giải pháp hòa bình và ngoại giao để giải quyết tranh chấp ở khu vực.
"Tôi không thể bình luận cụ thể về việc điều thiết bị quân sự đến Biển Đông nhưng Mỹ có một số đồng minh và đối tác an ninh ở khu vực, chúng tôi sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với họ", bà Willett nói.
Đề cập tới việc gần đây Trung Quốc đánh bắt cá trong vùng biển của Indonesia, bà Willett lưu ý Bắc Kinh đang thực hiện các hoạt động ở phạm vi và quy mô lớn hơn trong khu vực, làm tăng nghi vấn về ý đồ của nước này trong dài hạn và đe dọa gây thêm căng thẳng.
Đưa ra khuyến nghị nhằm hạ nhiệt căng thẳng, phó trợ lý ngoại trưởng Mỹ khuyến cáo các nước liên quan đến tranh chấp cần nỗ lực thúc đẩy các tiến trình ngoại giao, làm rõ các yêu sách của mình.
Trước lo ngại Trung Quốc sẽ không tuân theo phán quyết mà Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) sắp đưa ra với vụ kiện của Philippines, bà Willett nhấn mạnh các nước cùng có tranh chấp, Mỹ và cộng đồng quốc tế cần kiên quyết thể hiện quan điểm với Bắc Kinh, rằng việc tuân thủ phán quyết là lợi ích của thế giới và của chính Trung Quốc. Bà cảnh báo nếu tiếp tục phớt lờ phán quyết của tòa, Bắc Kinh sẽ tự đặt mình vào thế đối đầu hơn nữa với các nước láng giềng.
Quan chức này cho rằng phán quyết PCA đề cập đến không gian trên biển và quyền của các nước cùng có tranh chấp, giúp thúc đẩy các giải pháp ngoại giao và giảm căng thẳng giữa các nước.
Về cuộc họp thượng đỉnh tại Sunnylands mới đây giữa Tổng thống Obama và nguyên thủ các nước ASEAN, bà Willett cho hay hai bên đã tái khẳng định việc tôn trọng luật pháp quốc tế, trong đó có tự do hàng hải. Cam kết đó đã giúp duy trì an ninh và thịnh vượng cho khu vực trong nhiều thập kỷ qua và Mỹ hy vọng việc đó sẽ được thúc đẩy.
Việt Anh