"Chúng tôi quan ngại sâu sắc về thảm họa kinh tế và nhân đạo đang diễn ra ở Afghanistan, đặc biệt là vai trò của chính sách Mỹ đang góp phần thúc đẩy các cuộc khủng hoảng này", 71 nhà kinh tế học và chuyên gia về phát triển bày tỏ trong lá thư gửi Tổng thống Mỹ Joe Biden và Bộ trưởng Tài chính Mỹ ngày 10/8.
Một người mẹ ngồi trên giường bệnh, bế hai con sinh đôi 4 tháng tuổi trong khu chăm sóc trẻ suy dinh dưỡng tại bệnh viện Boost ở miền nam Afghanistan ngày 21/7. Ảnh: AFP
"Nếu không có quyền tiếp cận dự trữ ngoại hối, ngân hàng trung ương Afghanistan không thể thực hiện các chức năng thiết yếu", họ cảnh báo. "Không có ngân hàng trung ương đầy đủ chức năng có thể hoạt động, nền kinh tế Afghanistan sẽ sụp đổ".
Những người ký tên trong thư bao gồm Joseph Stiglitz, người từng đoạt giải Nobel kinh tế và Yanis Varoufakis, người từng là bộ trưởng tài chính Hy Lạp khi quốc gia này đàm phán với các chủ nợ sau cuộc suy thoái kinh tế năm 2008.
Họ lập luận Mỹ không thể biện minh cho hành động giữ lại các khoản dự trữ tại ngân hàng Mỹ. Washington đã thực hiện động thái đóng băng tài sản sau khi chính phủ do họ hậu thuẫn ở Kabul sụp đổ và lực lượng Hồi giáo Taliban lên nắm quyền hồi tháng 8/2021.
Các nhà kinh tế nhận định hoạt động kinh tế lao dốc, viện trợ nước ngoài cắt giảm sau khi Mỹ rút quân đã đẩy nền kinh tế Afghanistan rơi vào tình thế khó khăn. "70% hộ dân ở Afghanistan không thể đáp ứng được nhu cầu cơ bản", thư viết. "Khoảng 22,8 triệu người, hơn một nửa dân số, đối mặt tình trạng mất an ninh lương thực nghiêm trọng, ba triệu trẻ em có nguy cơ suy dinh dưỡng".
Tình hình càng nghiêm trọng hơn khi Mỹ từ chối trả lại cho ngân hàng trung ương Afghanistan 7 tỷ USD dự trữ ngoại hối, Anh, Đức và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất cũng phong tỏa 2 tỷ USD.
"Những nguồn dự trữ này rất quan trọng với hoạt động kinh tế của Afghanistan, đặc biệt là quản lý nguồn cung tiền, ổn định tiền tệ và thanh toán các mặt hàng nhập khẩu, chủ yếu là thực phẩm và dầu, những mặt hàng mà Afghanistan phụ thuộc hoàn toàn vào nhập khẩu".
Các nhà kinh tế cho rằng đề xuất gần đây của Mỹ cho phép chính quyền Taliban tiếp cận một nửa số tiền bằng cách xây dựng lòng tin dưới sự giám sát quốc tế là không đủ.
"Toàn bộ 7 tỷ USD thuộc về người dân Afghanistan", họ nói. "Trả lại ít hơn sẽ làm suy yếu sự phục hồi của nền kinh tế vốn đã bị tàn phá nghiêm trọng".
Hồng Hạnh (Theo AFP)