Do gia đình khó khăn, con gái cô ấy phải nghỉ học, đi làm. Hai mẹ con sống trong một ngôi nhà tranh tre lá nứa. Hàng ngày cô ấy đi bán mía phục vụ hành khách trên các tuyến xe khách. Tôi coi cô ấy như em gái, cô ấy cũng rất tôn trọng và quý mến tôi. Một hôm, cô ấy ôm lấy tôi và van xin cho cô ấy một đứa con, cô ấy sẽ tự nuôi một mình. Tôi đã kiên trì từ chối, song hành động đòi hỏi và ánh mắt khát khao van lơn của cô ấy khiến tôi mủi lòng.
Sau đó, cô ấy sinh con trai, đặt tên tôi là bố của cháu. Trở về nhà, tôi hoàn toàn không có liên lạc gì với mẹ con cô ấy nữa cho đến nay. Nhiều lúc gia đình vui vẻ, tôi dò la ý tứ của vợ và các con về đứa con riêng của mình. Xem ra ý định nhận lại con của tôi khó thành hiện thực khi các con tôi đều phản ứng rất gay gắt.
Gần đây, tôi suy nghĩ rất nhiều, hàng đêm không ngủ được, cứ tưởng tượng ra khuôn mặt, vóc dáng của con trai. Tôi cũng muốn biết mẹ con cô ấy sống như thế nào? Tôi có thể giúp gì được cho mẹ con cô ấy hay không? Tôi không biết phải làm sao để gia đình hiểu chuyện quá khứ ấy là một sai lầm, một sự nông nổi và chỉ là tình thương của tôi dành cho cô ấy mà thôi. Vừa muốn nhận con, vừa muốn gia đình hạnh phúc như xưa, tôi thật sự không biết làm thế nào? (Đàm)
Ảnh: picdn.net
Trả lời
Lương tâm là tòa án cao nhất của cuộc đời làm người, nhờ có lương tâm mà người ta tự kiểm soát bản thân và tự điều chỉnh cách sống. Thiếu lương tâm tức là lý trí, ý thức, nhận thức chưa tới, người ta có thể hành động với nhiều bản năng thú tính.
Đánh mất lương tâm, tức là ta đã có nhưng vì một lý do nào đó mà ta để nó bị mai một, mất đi những tự vấn, những cảm xúc của nỗi đau, đổ lỗi cho người khác, trốn chạy, vô trách nhiệm với hành động của mình.
Bạn có câu chuyện khá lâu, “cách đây 13 năm...". Hoàn cảnh của gia đình họ lại rất khó khăn. Họ tìm cách sống cho qua ngày thế mà lại có thêm một đứa con thì gian khổ, nghèo khó còn biết chừng nào. Mặc dù “cô ấy cần một đứa con, cô ấy sẽ tự mình nuôi”, nhưng đứa con sẽ ra sao, nếu người mẹ nghèo khổ như vậy thì tương lai của cháu sẽ thế nào? Đây là câu hỏi nặng nề nhất trong câu chuyện của bạn và phải tìm cách trả lời.
Sau khi hoàn thành công việc, trở về với mái ấm của mình, bạn hoàn toàn không có liên lạc gì với mẹ con cô ấy nữa cho đến nay. Như vậy kể đã 13 năm, cháu bé nay đã 12-13 tuổi, cuộc sống của cháu ra sao, mẹ cháu, chị cháu sống thế nào... là vấn đề không nhỏ của lương tâm. Bạn chỉ mới đến cảm xúc “tôi cảm thấy ân hận, xấu hổ trước vợ con vì sai lầm của mình” mà không có cảm xúc “thương đứa con của mình, nó cũng là con của mình bây giờ nó ra sao”, đây là vấn đề mà các nhà tâm lý thường quan tâm dưới góc độ trách nhiệm.
Rồi đã đến lúc lương tâm bạn trỗi dậy “Gần đây tôi suy nghĩ rất nhiều, hàng đêm tôi nằm không ngủ được, cứ tưởng tượng ra khuôn mặt ,vóc dáng của đứa con trai”. Có điều cảm xúc đó chỉ mới yếu ớt trong lúc ngủ, chưa đủ mạnh để chịu trách nhiệm việc làm sai của mình. Khi cảm xúc mạnh mẽ người ta tự phê bình bằng hành động thiết thực trong khi “bạn cũng muốn biết mẹ con cô ấy sống như thế nào, có vất vả lắm không?”. Biết để làm gì, nếu cái biết đó không là trách nhiệm.
Bạn hãy dũng cảm chịu trách nhiệm để có trách nhiệm nuôi đứa con của bạn, hoặc bạn tế nhị không nói ra nhưng tìm cách liên lạc và lo cho cháu bé tiền ăn học để cháu trở thành người có kiến thức. Đó là cách tốt nhất cứu lương tâm bạn. Còn chuyện gia đình bạn hiện nay dù sao cũng đã no đủ cả rồi trong khi cháu bé kia rất cần chăm lo.
Chúc sự sáng suốt.
GS.TS. Vũ Gia Hiền
Hội Khoa học Tâm lý & Giáo dục TP HCM