Mùa tiểu thuyết Trung Quốc năm nay

Trinh Bảo -

Thiết Ngưng với Bát hoa: Một dân tộc đầy dẻo dai, có sức chịu đựng và bất khuất

Trang bìa cuốn Đại dục nữ - bản tiếng Việt.

Sự kích thích mang tính khiêu chiến lớn nhất mà Bát hoa đem đến cho cả tác giả, độc giả không phải ở đề tài mà ở nội hàm sâu sắc, phong phú của tiểu thuyết, sự biến chuyển lịch sử nơi thôn quê cao nguyên mang tên Bát hoa vào giai đoạn mạt Thanh cho đến những năm 40 của thế kỷ trước. Tác giả đã thể hiện những tình tiết đầy kịch tính và truyền kỳ, tái hiện được một khung cảnh đầy sống động với một phong cách kể chuyện bình tĩnh, khách quan mà giản dị, không bình luận về các sự kiện, nhân vật. Vậy Bát hoa muốn nói gì? Nữ tác giả giải thích: "Bối cảnh lịch sử của tiểu thuyết là thời kỳ loạn lạc. Nhưng viết về loạn thế, về sự xáo trộn của loạn thế không phải là chủ đích của tôi. Tình cảm của tôi không dành cho truyền kỳ thời này mà ở sự vui buồn của chính quần thể các nhân vật. Họ có thể là những hạt cát ngập trong bụi trường của xáo trộn lịch sử, trong rối rắm của thời loạn. Nhưng trong tôi, họ là những hạt cát bụi vô cùng quý giá. Điều tôi đặc biệt coi trọng là cuộc sống của lớp bình dân Trung Quốc trong bối cảnh lịch sử này, là niềm ham thích sống, là không gian tinh thần trong khói lửa thời thế và cả trong sự xóa nhòa tu dưỡng trí tuệ nơi thôn quê. Khi nhìn thấy tháng ngày trôi qua của người dân lao động, đối diện với sự lựa chọn trong muôn vàn gian khó của lịch sử đầy phức tạp, lớp người này vẫn giữ vững đạo đức và sự tôn nghiêm. Trong sinh mệnh nhỏ nhoi của họ ẩn chứa giá trị vĩnh hằng của một dân tộc đầy dẻo dai, có sức chịu đựng và bất khuất". Thiết Ngưng cũng thừa nhận rằng không chỉ dùng một câu chuyện để nói hết cuốn sách này. Bát hoa rất đa nghĩa. Độc giả cảm nhận tác phẩm ở những khía cạnh khác nhau. Trung tuần tháng 4 vừa qua, Hội nhà văn Trung Quốc đã tổ chức Hội thảo văn học với tiểu thuyết Bát hoa tại Bắc Kinh với hàng trăm nhà bình luận và độc giả tham dự.

Lưu Ngọc Dân với Qua Long tân: Ánh sáng của chủ nghĩa tư tưởng

Với tiểu thuyết Mùa thu xao động, nhà văn Lưu Ngọc Dân từng khuấy động văn đàn khi cuốn sách này được trao giải thưởng văn học Mao Thuẫn lần thứ tư. Riêng về Qua Long tân, khi vừa ra đời đã được tạp chí Trung Quốc tác gia đón tay, in liền 4 kỳ của 4 tháng năm 2005 gần như toàn bộ tiểu thuyết. Mới đây, NXB Văn học nhân dân đã xếp tác phẩm này vào loại sách ưu tiên số 1 của năm 2006. Uy lực và giá trị của Qua Long tân thế nào mà lọt được vào mắt xanh của hai đại gia hàng đầu về văn học là tạp chí Trung Quốc tác gia và NXB Văn học nhân dân?

Trò chuyện với Lưu Ngọc Dân, anh kể rằng, để viết tác phẩm này, anh đã dụng công chuẩn bị kỹ lưỡng. Một là thường xuyên xuống địa phương để xâm nhập thực tế cuộc sống và phỏng vấn. Hai là lên kế hoạch để đọc thật nhiều về chủ nghĩa hiện thực và sách về trường phái hiện đại của nước ngoài để có kiến thức và gợi nguồn cảm hứng, nắm bắt thi pháp nghệ thuật, quan niệm sáng tác. Anh đã tạo cơ sở vững vàng, chuẩn bị tốt tư liệu khi bắt tay vào sáng tác. Cuối 2002, anh bắt đầu cấu tứ Qua Long tân. Hai năm sau, cuốn sách đã hình thành dưới dạng sơ thảo. Bản thảo lần đầu không được giữ bí mật mà đưa cho bạn bè, các nhà bình luận và biên tập xem để xin ý kiến. Và sơ cảo lần đầu đã được Lưu Ngọc Tân sửa lại đến 4 lần. Khi tạp chí Trung Quốc tác gia in lần một hơi hết cuốn sách, lập tức văn giới và bạn đọc có hồi âm nồng nhiệt.

Sức mạnh nghệ thuật của Qua Long tân ở đâu? Độc giả và các nhà bình luận cho rằng, qua sự thế hiện ân oán cừu hận liên miên giữa 3 gia tộc từ những năm tháng chiến tranh thế kỷ trước, tác giả phản ánh sự biến dịch lịch sử của một vùng đất. Nội hàm và kết cấu tiểu thuyết sâu, rộng, thể hiện sâu sắc các vấn đề xã hội. Đó chính là giá trị thực của tiểu thuyết. Tác phẩm là bộ mặt lịch sử của nông thôn Trung Quốc hơn nửa thế kỷ. Về phương pháp sáng tác, tiểu thuyết Qua Long tân thuộc phạm trù chủ nghĩa hiện thực. Nhưng nó lại là sự đồng nhất của cả chủ nghĩa lãng mạn và chủ nghĩa hiện thực hoang tưởng và một số thủ pháp nghệ thuật khác nữa.

Nhiều năm nay, nền văn học của Trung Quốc sau khi xóa bỏ được những hình tượng nhân vật theo kiểu "Cao Đại Toàn" của "Văn học văn cách" lại chuyển sang cực đoan khác: Tìm kiếm cái gọi là "sự phức tạp nhân tính". Rất nhiều tác giả lấy nhân tố lý tưởng chủ nghĩa tẩy trừ đi các nhân vật màu xám...

Với điều này, Lưu Ngọc Dân cho rằng: "Tác phẩm văn học là sản phẩm tinh thần, khi thể hiện cuộc sống hiện thực và lịch sử hà khắc nhất thiết phải đem tới lý tưởng, hy vọng, dũng khí cho con người nếu không sẽ mất đi ý nghĩa đạo đức cần có của văn học. Tôi thực sự cảm thấy văn học cần phải có lý tưởng chủ nghĩa".

Mạc Ngôn với Rã rời sinh tử [ 2]: Lịch sử của đất đai và nông dân Trung Quốc mới

Nhà văn Mạc Ngôn.

Với tiểu thuyết nóng hổi Rã rời sinh tử vừa được NXB Tác gia cho ra lò, nhà văn Mạc Ngôn phát biểu: "Trước đây, tôi viết nhiều truyện về lịch sử, chiến tranh. Rã rời sinh tử lần này của tôi lại mô tả chủ yếu về tầng tầng quan hệ giữa đất và người nông dân". Mạc Ngôn cho rằng: Đất đai là cái gốc cuộc sống người nông dân. Cách mạng Trung Quốc cũng là bắt đầu từ cách mạng đất đai.

Theo Mạc Ngôn, tiểu thuyết của anh từ trước đến nay hoặc chú trọng viết về sức sống của con người như trong Cao lương đỏ, hoặc chú trọng đặc tả về tâm lý người Trung Quốc. Trong cuốn Rã rời sinh tử thì sự chú ý của tác giả lại tập trung vào việc phân tích mô tả đối với các "Cá tính có giá". Ngoài ra tác phẩm rất đặc sắc vì đã dùng góc nhìn của động vật để quan sát sự biến đổi của thế giới loài người, quan sát và thể nghiệm sự thay đổi của nông thôn. Tác phẩm sử dụng thay thế chương hồi cổ điển và lối đối thoại đa dạng, có nhiều góc nhìn khác nhau, tạo nên sự hấp dẫn lý thú cho người đọc.

Sử Thiết Sinh với Cuộc lữ hành Đinh Nhất của tôi: Câu chuyện tình yêu rộng mở

10 năm sau khi in cuốn Bút ký nghiên cứu, nhà văn danh tiếng Sử Thiết Sinh lại cho ra mắt bạn đọc một sáng tác tuyệt hảo, đó là tiểu thuyết Cuộc lữ hành Đinh Nhất của tôi, in tại NXB Văn học nhân dân.

Cuốn sách kể về câu chuyện tình, giọng kể đầy cảm tính, câu chuyện ly kỳ, khúc chiết, ngập tràn những tình tiết bí hiểm mà hấp dẫn. Xuyên suốt cả truyện là tư tưởng, triết lý, tình cảm của tác giả với lối mô tả, kể chuyện, dắt dẫn khiến người đọc như mê mẩn, như bay bổng. Nhân vật chính đương nhiên là Đinh Nhất. Tất cả các câu chuyện, quan hệ xung quanh nhân vật chính đều là các chuyện tình. Đó là hiện thực cuộc sống, rất đẹp và ý nghĩa.. Câu chuyện được mở rộng với một không gian tưởng tượng rộng lớn. Qua đó người đọc cảm nhận một cách đầy đủ nhất hương vị của tình yêu, cuộc sống. Nhân vật Đinh Nhất hội tụ tiềm tàng tư tưởng, sự tìm tòi các vấn đề đối với nhân sinh, tình yêu, cuộc sống, tín ngưỡng cho đến xã hội, lịch sử... Tuy viết cuốn sách này trong 3 năm, nhưng có thể nói Sử Thiết Sinh đã dồn hết cả tâm huyết kinh nghiệm 50 năm cuộc đời của anh vào từng trang viết.

Đối với người đọc, Cuộc lữ hành Đinh Nhất của tôi đem lại những xung đột và cảm nhận khác nhau. Một nhà văn sau khi đọc cuốn sách phát biểu: "Tiểu thuyết đem lại những giá trị không cùng, đem tới cả chính nghĩa bởi ở một vài phương diện nó vượt qua cả kinh nghiệm đọc của dân chúng. Bút ký nghiên cứu của Sử Thiết Cương từng được giới phê bình văn học nghiên cứu, phân tích vô cùng tỉ mỉ và sinh động, thực tế và sâu sát bao nhiêu thì, với Cuộc lữ hành Đinh nhất của tôi lại càng được quan tâm và cuốn hút bạn đọc bấy nhiêu. Một nhà phê bình có uy tín nhận định: "Cho dù người đọc ở lứa tuổi nào thì, có trình độ, cuộc sống thế nào, sự cảm thụ văn học khác nhau ra sao đều có thể rút ra được những suy ngẫm và gợi mở về tình yêu trong tác phẩm này".

(Nguồn: Văn nghệ số 27/5/2006)