Hàng năm vào tháng 9 đến 12, dọc quốc lộ 4C đi các huyện trên Cao nguyên đá Hà Giang, du khách dễ dàng gặp những lán nuôi ong. Người nuôi ong ở đây sống du mục. Họ thường đưa những thùng ong tới nơi có hoa để khai thác mật. Hàng trăm thùng ong trải khắp thung lũng xứ đá.
Thời điểm này đang vào mùa hoa bạc hà, hoa có màu hồng tím. Huyện Đồng Văn có diện tích hoa bạc hà lớn nhất với 1.124 ha, toàn huyện có 600 tổ chức, cá nhân nuôi ong, với 13.500 tổ. Sản lượng mật năm 2021 khai thác khoảng 87 nghìn lít.
Và Mí Dính (xã Sà Phìn, huyện Đồng Văn) di chuyển những thùng ong vào vị trí nhiều hoa. "Thông thường sẽ đặt tổ ong vào buổi sáng, ong trong tổ được nuôi dưỡng nhiều tháng trong năm để chờ dịp hoa nở mới đưa ra tự nhiên để cho ong tự đi tìm mật", ông nói.
Mỗi tổ ong hình chữ nhật đặt từ 4-5 chiếc khung sáp.
Ong nuôi nhưng lấy mật từ hoa tự nhiên, mỗi tổ đặt cách nhau ít nhất 2 m, lối đi của các tổ không được đặt đối diện nhau. ông Dính cẩn thận che chắn từng tổ để không bị gió làm đổ.
Người nuôi sử dụng hương để ngăn cách từng tổ mỗi khi đàn ong có biểu hiện đánh cắn nhau. "Làm nghề nuôi ong khá vất vả, trời nắng, mưa để phải theo sát từng tổ bởi nếu một tổ có hiện tượng ong cắn nhau sẽ giảm số lượng quân, có khi còn chết cả tổ".
Ông Phú (trái) làm công việc khai thác mật nhiều năm nay. Các tổ ong của nhóm ông đặt bên cạnh đường Hạnh Phúc lưng chừng núi Mã Pì Lèng.
Huyện Mèo Vạc hiện có gần 2.000 đàn ong, tập trung chủ yếu tại các xã Xín Cái, Thượng Phùng, Lũng Pù, Lũng Chinh, Sủng Máng, Giàng Chu Phìn, Pả Vi, Sủng Trà và Tả Lủng. Tổng diện tích cây bạc hà đã được quy hoạch tại 13/18 xã, thị trấn của huyện Mèo Vạc với diện tích khoảng 3.000 ha.
Thông thường mỗi con ong chúa sống 6-8 tháng, ong thợ sống 45 ngày. Các tổ ong được di chuyển theo mùa, trong năm đàn ong chuyển về Hưng Yên, Bắc giang để lấy mật ong từ hoa vải hoa nhãn, cuối năm lại di chuyển lên Hà Giang khai thác mật ong bạc hà.
Ong đi kiếm mật tùy thời tiết 10-12 ngày cho thu hoạch. Khu đưa khai mật về người nuôi sẽ cắt bỏ phần đầu giếng mật để đưa vào lồng quay.
Phạm Ngọc Doanh (phải) ở xã Pả Lủng, huyện Mèo Vạc cho biết: "Năm nay gia đình triển khai 300 thùng, ở xóm Thào Lủng, Pải Lủng, Sà Lủng. . Trung bình 30 đàn cho thu 20 lít mật, giá mỗi lít mật từ 500 nghìn đồng.
Mật ong bạc hà có màu vàng chanh, hơm, ngọt thanh mát, được coi là một vị thuốc với những dược tính đặc biệt như bồi bổ sức khỏe, có công dụng chữa các bệnh về hô hấp, đường tiêu hóa,.
Ngọc Thành