Máy bay không người lái (UAV), đặc biệt là dòng góc nhìn thứ nhất (FPV), hiện là một trong các vũ khí chủ đạo tại chiến trường Ukraine. Chúng có giá thành rẻ, dễ sản xuất, có thể đảm nhiệm nhiều vai trò khác nhau như theo dõi hoạt động di chuyển của đối phương, chỉ thị mục tiêu cho pháo binh, hay sử dụng làm vũ khí tự sát để tập kích bộ binh và các khí tài hạng nặng có giá đắt gấp hàng nghìn lần.
Tuy nhiên, Vitaliy Kryukov, chỉ huy đơn vị UAV Nhóm Chiến thuật Adam của Ukraine, cho biết mẫu phi cơ đa năng này gần đây hoạt động kém hiệu quả hơn do ảnh hưởng của thời tiết lạnh giá trong mùa đông.
"Thách thức lớn nhất đối với chúng tôi là thời tiết. Nhiệt độ thấp khiến thời lượng pin của UAV bị giảm", Kryukov nói.
Theo James Patton Rogers, chuyên gia UAV và là giám đốc điều hành của Viện chính sách Công nghệ Cornell Brooks, trụ sở ở Mỹ, hiện tượng này tương tự điều xảy ra với điện thoại trong mùa đông. "Khi sử dụng điện thoại thông minh ở ngoài trời vào mùa lạnh, điện thoại của bạn sẽ hết pin nhanh hơn rất nhiều so với bình thường".
Binh sĩ Ukraine triển khai UAV gần Bakhmut, Donetsk tháng 11/2022. Ảnh: Reuters
Chuyên gia này cho biết việc nhanh hết pin làm giảm thời gian hoạt động của UAV trên chiến trường và gây ảnh hưởng trực tiếp tới hiệu quả tác chiến của chúng, đặc biệt là các dòng UAV trinh sát, vốn thường phải bay trong thời gian dài. So với Nga, Ukraine được cho là bên chịu nhiều tác động hơn bởi hiện tượng này, do Kiev phụ thuộc nhiều vào dòng UAV giá rẻ chạy bằng pin hơn đối phương.
Một thách thức khác với UAV Ukraine trong mùa đông là tình trạng ngày ngắn, đêm dài. Tại khu vực thành phố Avdeevka ở tỉnh Donetsk, một trong các điểm nóng ở chiến trường Ukraine, mặt trời hiện mọc vào khoảng 7h và lặn từ 16h, nhanh hơn nhiều so với mùa hè.
Đêm dài hơn khiến thời gian hoạt động của UAV Ukraine trên chiến trường bị giới hạn, do chúng thường không được trang bị camera ảnh nhiệt để tác chiến trong điều kiện thiếu sáng.
"UAV chỉ có thể được triển khai vào lúc chạng vạng, bình minh hoặc ban đêm nếu được gắn các thiết bị chuyên dụng đắt tiền, trong khi chúng tôi đang cố gắng chế tạo ra UAV với giá thành rẻ nhất, đặc biệt là dòng tự sát vốn chỉ sử dụng được một lần", Kryukov cho hay. "Hiện tượng ngày ngắn, đêm dài gây ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng tập kích đối phương của chúng tôi".
UAV Lancet Nga tập kích loạt khí tài của Ukraine tại Kherson trong video đăng ngày 26/11/2023. Video: Telegram/ Dnepro_Rub
Trong khi đó, với lợi thế về tiềm lực kinh tế và công nghiệp quốc phòng, Nga sở hữu lượng lớn UAV có khả năng tác chiến ban đêm, trong đó có dòng Lancet được mệnh danh là "ác mộng trên chiến trường" với binh sĩ Ukraine. Moskva gần đây bắt đầu trang bị cả camera ảnh nhiệt cho dòng UAV FPV giá rẻ để có thể hoạt động vào buổi tối, dù điều này làm tăng đáng kể chi phí sản xuất.
Ngoài màn đêm, tuyết và sương mù trong mùa đông cũng gây cản trở cho hoạt động của UAV, do chúng thường che kín camera và khiến người vận hành khó quan sát mục tiêu. Thời tiết lạnh còn có thể làm cánh quạt của UAV bị đóng băng và ngừng hoạt động, song có thể phòng ngừa bằng cách phủ chất bôi trơn lên.
Giới chức Ukraine đang nghiên cứu, chế tạo các mẫu UAV nội địa mới hoặc cải tiến các dòng hiện hành để có thể hoạt động tốt hơn trong điều kiện khắc nghiệt, song vẫn đảm bảo giá thành sản xuất ở mức chấp nhận được.
Trong khi đó, Nga dường như đã có sự chuẩn bị trước để đối phó vấn đề thời tiết. Edward Bagdasarian, người đứng đầu công ty quốc phòng Aerocon của Nga, tháng 9 năm ngoái cho biết UAV do nước này sản xuất đã được tinh chỉnh và thử nghiệm kỹ lưỡng để bảo đảm không bị giảm hiệu quả hoạt động dưới thời tiết lạnh giá.
Theo Kryukov, việc thất thế trước Nga về khả năng triển khai UAV trong mùa đông sẽ không khiến họ chùn bước và lực lượng này sẽ tiếp tục kiên trì chiến đấu trong thời gian tới. "Mùa đông sẽ không thể buộc Ukraine dừng lại", viên chỉ huy khẳng định.
Phạm Giang (Theo Business Insider, Spuntik)