Mộng thịt là khối thoái hóa và tăng sinh của kết mạc nhãn cầu ở vùng khe mi, thường gặp ở người trung niên nhưng cũng có thể phát triển ở những người trẻ tuổi hơn. Ở Việt Nam, mộng mắt chiếm hơn 5% dân số, tập trung nhiều ở vùng ven biển miền Trung.
Mộng thường phát triển ở khe mi góc trong, đôi khi phát triển ở vùng khe mi góc ngoài hoặc có khi cả hai góc (mộng kép). Mộng có hình tam giác hay hình cánh với đỉnh quay về phía giác mạc; có thể màu đỏ hoặc hồng tùy theo số lượng và độ cương tụ của mạch máu thân mộng.
Nhìn chung, mộng thường tiến triển chậm trong hàng chục năm, cũng có thể nhanh trong vài tháng. Theo hình thái lâm sàng, mộng được chia làm mộng thịt hay mộng tiến triển (đầu mộng dày, rộng, đường xâm lấn rộng, thân mộng dày đỏ, mạch máu cương tụ) và mộng xơ, tức mộng không tiến triển (đầu mộng nhỏ dẹt, đường xâm lấn đầu mộng hẹp, thân mộng dẹt, xơ và ít mạch máu).
Theo giải phẫu, mộng được chia làm 4 độ dựa vào bán kính giác mạc. Độ 1, đầu mộng phát triển quá rìa giác mạc; độ 2: đầu mộng chưa tới 1/2 bán kính giác mạc; độ 3: đầu mộng vượt quá 1/2 bán kính giác mạc và độ 4: đầu mộng tới và có thể đi quá trung tâm giác mạc.
Theo sự tái phát, mộng được chia ra mộng nguyên phát (chưa phẫu thuật lần nào) và mộng tái phát (đã phẫu thuật ít nhất một lần).
Trong quá trình tiến triển, mộng có thể gây những biến chứng như viêm kết mạc, chảy nước mắt, nhìn đôi, loạn thị, tầm nhìn hạn chế, có nang biểu mô (chứa dịch lỏng), loét giác mạc đầu mộng (cần phẫu thuật sớm và tăng cường dinh dưỡng vì để lâu sẽ gây nhiễm trùng nặng).
Việc điều trị nội khoa đem lại rất ít kết quả. Phẫu thuật vẫn được coi là giải pháp hữu hiệu. Việc ngăn ngừa tái phát rất quan trọng, đòi hỏi những biện pháp điều trị bổ sung như liệu pháp vật lý (tia X, tia beta, laser) và liệu pháp hóa học (corticoid, thiotepa, thuốc chống chuyển hóa). Đặc biệt, trong những năm gần đây, các nhà nhãn khoa sử dụng mitomycin C - một kháng sinh có tác dụng ức chế sự tăng sinh của nguyên bào sợi. Thuốc có thể gây những biến chứng như viêm giác mạc chấm nông, thủng củng mạc, viêm mống mắt... nên khi dùng cần thận trọng.
TS. Phạm Thị Khánh Vân, Sức Khỏe & Đời Sống