Trong bản báo cáo của mình, Chủ tịch Nguyễn Văn An đã thừa nhận một yếu kém trong sinh hoạt Quốc hội vừa qua là hoạt động giám sát còn quá hình thức. Nguyên nhân thì có nhiều, song theo ông Lương Ngọc Toản, Phó chủ nhiệm Ủy ban Giáo dục thanh thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội, một phần do các đại biểu chưa được tạo điều kiện, chưa được giao thực quyền để giám sát. Ông Toản cho rằng phải có quan điểm, cơ chế rõ ràng để Quốc hội thực hiện quyền đại diện của dân. Không thể nghĩ rằng Quốc hội “hoạt động mạnh một chút” có nghĩa là đối lập với Đảng, bởi đa số đại biểu đã là Đảng viên.
Đại biểu Hà Văn Phụng thừa nhận còn những điểm chưa rõ ràng trong quan hệ giữa Đảng và Quốc hội. Đã có trường hợp trong kỳ họp Quốc hội không thấy đề cập chuyện nhân sự, đến một tháng sau, bỗng thấy thay đổi những chức danh do Quốc hội quyết định. Việc này dù đúng luật (để Ủy ban Thường vụ quyết định khi Quốc hội không họp), nhưng cũng gây cho đại biểu tâm lý không thoải mái. Do đó, thủ tục, thẩm quyền quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước phải được làm rõ. Cái gì luật đã quy định là do Quốc hội quyết thì để Quốc hội quyết gọn. Cũng theo ông Phụng, Quốc hội khóa X chưa có thực quyền còn thể hiện ở việc các cơ quan được giao nhiêm vụ soạn thảo luật, theo đúng kế hoạch không trình được luật, chỉ giải thích trước các đại biểu “nhẹ như không”, mà không sợ bị quy trách nhiệm. Dự án Luật Tổ chức hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân sửa đổi không trình được ở kỳ họp 10 là ví dụ.
Đại biểu Lương Ngọc Toản cho rằng, có thể nâng cao trách nhiệm, tinh thần của những người được Quốc hội bầu, phê chuẩn, bằng cách quy định họ đặt tay lên Hiến pháp mà tuyên thệ nhậm chức. Yêu cầu họ hứa trước Quốc hội là sẽ không tham nhũng. “Nhân tài, hào kiệt nước ta không thiếu. Không thể tiếp tục bầu cử, bổ nhiệm theo lý lịch như hiện nay được” – ông Toản nói.
Đánh giá hoạt động trong nhiệm kỳ, Phó thủ tướng Phạm Gia Khiêm khẳng định, Quốc hội đã có những tiến bộ cơ bản, phần nào thể hiện là cơ quan đại diện quyền lực của dân. Biểu hiện là Quốc hội đã “dám” bác một số dự án luật do chuẩn bị chưa kỹ, hay không thông qua dự án Thủy điện Sơn La... Để khắc phục những hạn chế mà các đại biểu khác nêu ra trước hết phải nghiên cứu tổ chức, cơ cấu lại Quốc hội, chú trọng nhiều hơn vào năng lực của đại biểu.
Thứ hai (18/3), các đại biểu tiếp tục thảo luận ở tổ về báo cáo công tác nhiệm kỳ 1997-2002 của Quốc hội, các ủy ban và hội đồng, của Chánh án TAND Tối cao, VKSND Tối cao.
Nghĩa Nhân