Sau một buổi chinh phục cực Nam mũi Cà Mau, trong lúc chờ đến chiều có thuyền về lại đất liền, du khách thường dành thời gian để đi dạo quanh vùng đất mũi và thưởng thức đặc sản nơi đây. Cuốn hút nhất có lẽ là dãy hàng bán đồ cá khô hấp dẫn với đủ loại nằm ngay gần đó. Bên bờ lạch, một vài người dân đang bì bõm lội dưới đất bùn bắt cá.
Phải tinh mắt lắm mới có thể nhìn ra những con cá có màu lẫn với màu bùn đất đang trườn mình lủi rất nhanh. Sau một hồi căng mắt ra nhìn, những chú cá mang hình dáng kỳ lạ với đôi mắt thô lố ngay trên đầu đã nhìn thấy rõ ràng hơn. Có lẽ cá thòi lòi được đặt tên cũng vì đôi mắt này. Những chú cá khá hung dữ, cái miệng há hở đầy răng nanh, đôi mắt to và đặc biệt là hai chiếc vây tựa hai cánh tay giúp chúng trườn dễ dàng trên đất bùn.
Nếu đã từng nghe đến loài cá dị hình này thì khi tận mắt chứng kiến cảnh chúng đi lại, chạy nhảy và thậm chí phi cả lên cây một cách tài tình, ai nấy đều phải trầm trồ thán phục. Với những người dân vùng sông nước Cà Mau, cá thòi lòi quá thân thuộc. Loài cá này sống và làm hang trong bùn của các khu rừng ngập mặn, có rất nhiều tại Gò Công, Cần Giờ, Cà Mau… và từ lâu đã là món ăn khoái khẩu trên các bàn nhậu. Với Tổ chức Sinh vật thế giới, đây là một trong 6 loài con vật “kỳ lạ nhất hành tinh”.
Cá thòi lòi bắt không dễ vì làm hang rất sâu, chạy đuổi theo chúng không nổi trên đất bùn vì chúng lủi vào hang rất nhanh. Nhờ liên tục di chuyển nên cá rất săn chắc và ngọt thịt. Người dân vùng biển săn cá bằng cách câu hoặc xà di làm bằng lá dừa nước, kết thành miệng phễu, hễ chui vào không ra được để bắt cá thòi lòi. Loài cá hiếu chiến rất hay cắn nhau nên phải xâu thành xâu khi mang đi. Cá thòi lòi được chế biến khi còn sống sẽ cho những món ngon đặc sản, thịt vừa dai vừa ngọt.
Những chú cá thòi lòi vừa được câu lên tươi roi rói. Cá thòi lòi hơi giống cá bống, nhìn dưới bùn đã dữ tợn, lên bàn nhậu sau khi đã chế biến vẫn giữ nguyên nét hung dữ với cái miệng tròn nhô ra đủ hàm răng sắc nhọn. Những con cá được chế biến đủ món từ nướng muối ớt đến nấu canh chua, kho tộ hay làm lẩu đều ngon. Thịt dai, thơm ngọt, ít xương và trắng. Mỗi món ngon một vị riêng.
Nhưng ngon nhất và đơn giản nhất vẫn là cá thòi lòi xiên que nướng muối tiêu vừa chín tới trên than bốc mùi thơm phức chấm mắm ớt cay xè lưỡi hay mắm me ăn chung với rau sống, bún và bánh tráng. Nhậu món này vừa đã vừa ngon, vừa giữ được hương vị của cá, ăn mãi không thấy chán. Bữa nhậu có thể kéo dài từ trưa cho đến tận chiều vẫn chưa tan.
Vùng đất miền Tây Nam Bộ có đủ những món ngon từ biển từ rừng, trong đó có món cá thòi lòi đặc sản khó quên nên thưởng thức trước khi ra về.
Bài và ảnh: Lam Linh