Bún mắm cua (còn gọi là bún cua thối) là đặc sản ở phố núi Pleiku, Gia Lai. Được mệnh danh là một trong những món khó nuốt của Việt Nam nhưng bún mắm cua luôn khiến du khách tò mò muốn thử khi có dịp đến đây.
Bún mắm cua còn được gọi tắt là "bún thối".
Bún cua thối là cách nói của người dân địa phương để phân biệt với bún riêu cua hay các món cua khác, diễn tả thứ mùi khó ngửi đặc trưng của nước dùng chan bún được làm từ cua theo cách đặc biệt.
Hàng ký cua đồng tươi được rửa sạch bỏ phần mai, lấy phần thân giã hoặc xay nhuyễn đem lọc lấy nước. Nước cua tươi được ủ khoảng một ngày đêm để lên men cho đến khi chuyển màu đen và bốc ra mùi nồng, thum thủm thì đem chế biến.
Người nấu dùng măng le tươi hoặc khô thái mỏng cho vào nồi nước cua sôi trên bếp lửa liu riu. Đun càng lâu, măng càng tiết ra nhiều vị ngọt khiến nồi mắm cua càng ngon.
Nồi nước dùng có màu đen đặc trưng.
Thành phần trong tô bún ngoài nước cua và măng còn có da heo chiên phồng hoặc bánh phồng tôm giòn rụm, tóp mỡ rang cháy tỏi béo ngậy, hành phi dầu đậu nành bùi. Thức ăn kèm tự chọn bên ngoài có nem, chả cùng các loại rau sống, chanh, ớt tươi. Món không thể thiếu mắm nêm với ớt băm xào cay để tăng vị nồng ấm và làm át đi vị tanh.
Khi bày ra tô, chủ quán rưới lên lớp bún một muôi nước mắm cua có măng và thịt ba chỉ. Nước dùng đen chỉ xâm xấp dưới bún, để lộ phần bún trắng và các thành phần ăn kèm, khi trộn lên mới nhìn thấy rõ. Những nét đặc sắc của bún mắm cua là mùi hắc, mặn mà của mắm, vị ngọt từ măng, vị cay của ớt, độ giòn của đồ chiên và sự thanh mát của rau, chanh.
Nước dùng bún thối có màu đen khiến thực khách lần đầu nếm thử sẽ hơi e dè.
Nổi tiếng ở Gia Lai nhưng bún mắm cua có xuất xứ từ Bình Định theo chân người dân lên phố núi lập nghiệp. Nhiều thực khách lớn tuổi cho biết món ăn ban đầu được nấu trong các gia đình Bình Định, có vị cay và mặn đặc trưng miền biển và cũng để làm ấm người trước cái lạnh phố núi.
Một tô bún mắm cua đậm vị và đủ thành phần được bán với giá 10.000 đồng, du khách không nên bỏ qua món đặc sản trứ danh phố núi này. Một số quán bún mắm cua thường bán kèm cơm rượu để phòng khách bị lạnh bụng khi thưởng thức, hoặc các loại nước trái cây dùng kèm cho dễ nuốt. Bạn có thể tìm ăn tại nhiều nơi trong thành phố Pleiku như khu Chợ Nhỏ (Phùng Hưng), chợ đêm Pleiku, chợ Ngã Tư Biển Hồ, các quán ở đường Lê Duẩn, Phan Đình Phùng...
Gia Lai thu hút du khách bởi cảnh sắc núi rừng hoang sơ, văn hoá bản sắc của đồng bào Tây Nguyên và nét ẩm thực độc đáo. Mời bạn đọc đón xem loạt bài Khám phá những nẻo đường Gia Lai tại VnExpress mỗi ngày từ 25/3 đến 4/4.