Mô hình nhà sàn cải tiến

Nhà sàn cải tiến có nhiều ưu điểm như: thiết kế thân thiện với môi trường rừng; phù hợp với phong tục nhà ở của dân tộc Thái.... Dưới đây, tôi sẽ trình bày ý tưởng về mô hình nhà sàn này.

Tên ý tưởng:

“Bảo vệ môi trường rừng bằng việc phát triển mô hình nhà sàn cải tiến”

Mục đích của ý tưởng:

Hạn chế tình trạng khai thác gỗ bừa bãi để làm nhà sàn góp phần bảo vệ môi trường rừng.

Nhà sàn bằng gỗ của dân tộc Thái sử dụng rất nhiều cột bằng gỗ lấy từ những cây gỗ to. Các vách và sàn được làm từ các tấm gỗ được xẻ ra từ các cây gỗ ít bị mối mọt.

Mục tiêu của ý tưởng:

- Thiết kế một số hợp phần của nhà sàn theo hướng thân thiện với môi trường rừng mà vẫn đáp ứng được truyền thống nhà ở của người dân.

- Hướng dẫn kỹ thuật làm nhà sàn cải tiến để người dân địa phương có thể phát triển mô hình nhà sàn cải tiến trên phạm vi rộng giảm gắng nặng tới môi trường rừng.

- Nâng cao ý thức của cộng đồng trong việc bảo vệ môi trường rừng thông qua các hoạt động tuyên truyền, quảng bá hình ảnh mô hình nhà sàn cải tiến.

Địa điểm, đối tượng thực hiện ý tưởng:

Dân tộc Thái tại các tỉnh Tây Bắc

Lý do đề xuất ý tưởng:

- Dân tộc Thái chiếm tỷ lệ 54% tại vùng Tây Bắc có truyền thống ở nhà sàn nên cần rất nhiều gỗ từ rừng để làm nhà (trung bình một nhà sàn của dân tộc Thái với diện tích 90 m2 cần khoảng 14-15 m3 gỗ). Các hộ gia đình người dân tộc thiểu số thường sinh con nhiều, đến khi lập gia đình thì tách ra ở riêng (trung bình mỗi hộ sẽ phải làm 3 nhà sàn cho con cái). Chất liệu sử dụng trong đun nấu của người dân tộc chủ yếu là củi kết hợp với nhu cầu gỗ làm nhà đã tạo sức ép đến tài nguyên rừng. Các hệ sinh thái rừng dần bị suy thoái làm ảnh hưởng đến môi trường và các hệ sinh thái nuôi dưỡng sự sống làm cộng đồng càng khó khăn hơn trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu.

- Nhu cầu con người về tài nguyên gỗ không có xu hướng giảm thì nguồn tài nguyên này ngày càng cạn kiệt. Chúng ta cần phải thay đổi dần thói quen bất lợi hình thành các thói quen thân thiện với tự nhiên. Nội dung của ý tưởng là thay đổi kiểu nhà sàn của đồng bào dân tộc Thái theo hướng tiết kiệm gỗ giảm sức ép đến các hệ sinh thái rừng.

Vấn đề ý tưởng giải quyết:

 - Thay đổi thói quen làm nhà sàn theo thiết kế thân thiện với môi trường rừng và phù hợp với phong tục nhà ở của dân tộc Thái.

 - Giảm thiểu việc phá rừng lấy gỗ làm nhà góp phần bảo vệ môi trường rừng giảm thiểu các tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu.

Tính sáng tạo của ý tưởng:

Tính sáng tạo của ý tưởng được thể hiện qua những tính các tiêu chí so sánh với kiểu nhà sàn bằng gỗ truyền thống.

- Chi phí làm nhà sàn cải tiến thấp hơn so với làm nhà sàn bằng gỗ nên sẽ thuyết phục được người dân phát triển mô hình.

Nhà sàn cải tiến: các cột trụ, vách làm được bằng gạch nhẹ sơn màu gỗ hoặc màu khác theo nguyện vọng của người dân; mái làm bằng tôn chống nóng hoặc ngói; sàn làm bằng gỗ để phù hợp với truyền thống của dân tộc Thái.

Tính khả thi của ý tưởng:

- Tài nguyên gỗ đang cạn kiệt nên người dân đang khó khăn trong việc tích lũy gỗ để làm nhà, chi phí mua gỗ cũng nhiều nên giải pháp làm nhà sàn theo hướng giả gỗ sẽ tiết kiệm được chi phí cho người dân mà vẫn phù hợp với văn hóa ở nhà sàn của các cộng đồng dân tộc.

- Chi phí làm nhà sàn cải tiến ít hơn chi phí làm nhà sàn truyền thống với yêu cầu gỗ tốt, có tính thẩm mỹ; nhà sàn cải tiến có độ bền cao nên được người dân chấp nhận khi triển khai xây dựng mô hình.

Những hạn chế của ý tưởng

- Nhà sàn cải tiến làm cố định không có khả năng di chuyển đến vị trí khác như nhà sàn truyền thống.

- Chi phí làm nhà sàn cải tiến còn cao nên chỉ có các hộ gia đình có điều kiện mới có khả năng làm nhà sàn cải tiến.

- Ý tưởng mới sẽ gặp khó khăn trong việc thay đổi thói quen của người dân trong thời gian.

- Nhận thức của người dân tộc thiểu số còn hạn chế nên việc nhân rộng mô hình chỉ áp dụng được với các hộ gia đình đang có nhu cầu làm nhà.

Hoạt động chính của ý tưởng:

- Thiết kế chi tiết các hợp phần ngôi nhà theo nguyện vọng của người dân.

- Xây dựng bộ tài liệu mô tả chi tiết kỹ thuật làm nhà cải tiến theo hướng tiết kiệm gỗ.

- Tổ chức tham quan mô hình nhà sàn cải tiến đã xây dựng thí điểm

- Tập huấn kỹ thuật làm nhà sàn cho các hộ gia đình dân tộc Thái.

- Tổ chức các hoạt động khuyến khích người dân làm nhà sàn cải tiến

Nguyễn Tiến Chính