Lê Thị Thanh Bình -
Thơ chị viết thế này: Thu đến thu đi năm mùa lá/ Lá ở trên cao lá thầm thì/ Còn tôi dưới đất bơ vơ lạnh/ Tha thẩn rồ điên chắp hoa tàn.
Gặp lại Minh Vượng trong những ngày tháng 3, mùa xuân đương thì xuân nõn khắp không gian, thấy chị ngồi tỉ mỉ dán những bộ râu cho vai diễn đóng đàn ông của mình và nghe chèo cổ. Không hiểu sao, dạo này trông chị gầy đi nhiều, xanh xao hơn và lặng lẽ hơn. Một chân dung thực sự của Minh Vượng là đây, trong những phút giây tĩnh lặng ở ngoài đời. Là lúc chị bỏ hết xiêm y, bỏ hết son phấn, bỏ hết sự dị mọ trong những nhân vật đáng thương, đáng cười hơn là đáng trách để trở về căn nhà của mình. Cũng là khi những tiếng thở dài trong chị vang lên, buồn bã, mệt mỏi, cô đơn và yếu đuối đến tận cùng, nhưng cũng đầy kiêu hãnh.
Đêm/ Lang thang/ Dưới ánh trăng/ Vàng/ Trăng cuối tuần mùa hạ/ Đường phố vắng không người qua/ Tán lá tối chìm trong đêm ngủ/ Con chim về tổ đã lâu/ Trong mỗi căn nhà giấc nồng từ tối/ Ta đi lầm lũi như một kẻ lang thang/ Không mái ấm không vòng tay chờ đón.
Đó là chân dung của chị rõ nét nhất, chân thực nhất trong nỗi cô đơn sâu hun hút như đêm dài chị đang trải nghiệm, như chính cái quãng đường trước mặt mà chị đang bước đi. Con đường ấy, những đêm dài thả những bước chân vô định ấy, chị như người vừa tỉnh khỏi cõi mê, mơ mơ tỉnh tỉnh đặt lại bàn chân vào cuộc sống đời thực và có lúc tê dại đi trong nỗi buồn, trong cô đơn chị bước đi vô thức. Giã từ ánh đèn sân khấu, những tràng pháo tay, hoa tươi ngập tràn là phút giây chị đối diện với chính mình hơn lúc nào hết.
 |
|
NSƯT Minh Vượng. |
Chỉ còn lại một mình ra về khi tan rạp/ Chỉ còn lại một mình ra về trong trống vắng/ Ta cứ đi cứ đi chân đếm thầm từng nhịp/ Cho lòng thôi thổn thức/ Cho lòng thôi rạo rực/ Cho mình quên hẳn nhau/ Ta nào khóc đâu em/ Chắc sương rơi trên má/ Hạt sương sa lành lạnh/ Giọt giọt rơi rơi rơi/ Trên môi em mằn mặn/ Ta vẫn đi cứ đi/ Chân đếm thầm từng nhịp.
Tôi loay hoay cùng chị với những bộ râu đàn ông, những bộ râu kia tối nay sẽ điểm trang trên gương mặt cho thành đàn ông của chị. Tôi tò mò hỏi chị về người tình trẻ đến từ một đất nước xa xôi.
Chị cười, nụ cười sóng sánh như ly rượu đong đầy nỗi buồn toả lên mặt một chút men say la đà: "Bọn mình không muốn nói về chuyện tình yêu. Anh ấy quá trẻ, và yêu mình nhiều hơn là mình yêu anh ấy. Chúng mình không thể đi đến hôn nhân, nên tình yêu nghiêng về sự chia sẻ, an ủi tinh thần nhau nhiều hơn là tình yêu phồn thực của một người đàn ông dành cho một người đàn bà. Với lại mình là người cả thèm chóng chán. Yêu hết mình và chân thành đến nhiệt cuồng đấy nhưng ra đi cứ như không".
Tôi không biết những gì chị nói bao nhiêu phần trăm thuộc về sự thật, chỉ biết rằng người đàn bà không thể sống mà không yêu, người đàn bà dù ở tuổi tác nào cũng cần có một tình yêu, một người đàn ông bên mình. Người đàn bà thuộc về giới nghệ sĩ như chị lại càng cần tình yêu hơn ai hết để sưởi ấm trái tim, để hâm nóng những cảm xúc ngỡ như lạnh giá, và để cho mình đủ tự tin hơn để yêu nghề, yêu chính cuộc sống này.
Tôi hỏi chị về những bài thơ đã viết trong im lặng, trong nỗi buồn của chính mình. Giấu giếm mãi rồi chị cũng đọc cho tôi nghe, chia sẻ với tôi những đoạn thơ không đầu không cuối đã sinh ra trong những đêm dài khi một mình đối diện với chính mình.
Những bài thơ này gần như chưa bao giờ xuất hiện trên báo, cũng chưa bao giờ chị thổ lộ giữa đám đông nơi những diễn đàn thơ ồn ào, nơi những lễ hội thơ dành cho những ai yêu thơ và biết làm thơ. Tôi biết những bài thơ này chị viết trong cả quá trình, chuỗi thời gian xuyên suốt cuộc đời. Nói chính xác thì đó là những dòng nhật ký viết bằng thơ ghi lại ký ức của mình.
Chị nói, thơ chính là tiếng lòng của mình, thơ chị bắt nguồn từ trái tim chị lúc trái tim buồn, trái tim hát, lúc thở than. Chị nói giờ già rồi, càng hay làm thơ, càng hay nhớ những bài thơ xưa cũ có khi đã lãng quên hàng chục năm. Nói rồi chị chớp mắt: "Người già hay sống bằng quá khứ".
Chị nghiệm ra rằng cả cái gia tài vô giá của mình còn lại chính là cái ký ức đầy ắp những kỷ niệm kia, thiếu nó chị làm sao sống nổi. Càng sống nhiều năm tháng, càng trải nghiệm, càng mong nhớ. Có lẽ khi con người đã qua tuổi thanh xuân quá lâu rồi, những ký ức tuổi thơ lại trở về cồn cào hơn bao giờ hết. Chị từng có một tuổi thơ của những năm bom đạn, những tháng ngày đi tản cư về làng quê lấm láp đất bùn.
Nhớ nắm rau ao hái trong mùa rét lạnh/ Nhớ nắng cháy đồng nước bỏng bàn chân/ Em theo bạn bắt cua đồng tháng sáu/ Áo lấm rồi chiếc áo hoa xanh/ Chiếc quần vải đen mẹ cắt may tuần trước/ Chặt cứng thắt lưng mấy chú cua kềnh/ Mười ngón nhỏ nâu nhờ bùn đất/ Gãi lên đầu trời soi đỏ mặt em/ Mặt trời đổ trên tóc em đỏ quạch/ Trên đồng xanh, trên áo hoa xanh.
Nhưng có lẽ, chị dành nhiều cảm xúc thi ca cho tình yêu nhất. Mỗi một cuộc tình đi qua, mỗi một yêu thương đi qua, còn lại là những vụn vỡ, những khoảng trống sâu hút, cùng với nỗi cô đơn giày vò trái tim đến kiệt cùng.
Chị nhớ một lần đi diễn ở Nha Trang. Buổi chiều mọi người ùa đi tắm biển và đùa nghịch với nhau vui vẻ. Biển thì xanh, cát thì trắng, mọi người trên biển đều mang những tâm trạng khác nhau, vui nhiều hơn buồn, hạnh phúc nhiều hơn cô đơn. Chỉ mình chị lẻ loi một mình lang thang hoài trên bãi cát. Vừa qua một cuộc tình sóng gió, chị trở về với khoảng trống rỗng đáng sợ:
Em lại viết tên anh trên mặt cát/ Sóng tung cuốn xoá tên anh/ Mặt cát phẳng lỳ không dấu vết/ Biển vẫn cồn cào trắng xoá mặt trời qua/ Dọi ánh nắng chói loà với biển/ Dang tay nằm em nhớ về anh/ Sóng tung bọt lên ngực em đau nhói/ Cát dưới lưng nóng xói con tim/ Và mặt cát lại im lìm không dấu vết/ Biển vẫn cồn cào trắng xoá mặt trời qua.
Người đàn bà khi yêu, khi dâng hiến, thì cảnh vật thiên nhiên như cũng đồng thuận ve vuốt mơn man cho mối tình của họ. Những người đàn bà khi đã mất tình yêu, cũng khung cảnh ấy, thiên nhiên ấy, tất cả giờ đây chỉ là một làn roi vô hình quất bỏng rát vào ký ức. Và chị chỉ còn biết ngậm ngùi.
Chị không giấu giếm khi nói rằng, ở đâu đâu trong thành phố Hà Nội này cũng có những vết dấu yêu xưa của những mối tình Vượng đã đi qua. Càng yêu nhiều, chân thành và nhiệt cuồng bao nhiêu càng thất vọng nhiều.
Giờ đây khi đã từng trải, đã biết phân biệt phải trái hơn thiệt ở đời ngẫm lại, chị mới thấy xót xa cho những cuộc tình của mình mà chị đã lỡ tay đánh vỡ. Chỉ tại lúc còn trẻ, những ai đã và đang nắm giữ hạnh phúc trong tay mình, hãy biết sống độ lượng, hãy biết thứ tha, hãy dành cho nhau tình yêu thương dâng đầy, hạnh phúc sẽ đến và ở lại mãi mãi.
Đừng để mất nhau xin đừng để mất/ Hãy ôm chặt em trong vòng tay thường nhật/ Đi suốt cùng em tận cuối cuộc đời/ Nếu có giây phút nào em không phải là em/ Anh ơi hãy gọi/ Khoảng yêu thương bỏng cháy một thời.
Cũng chính bài thơ này chị đã cứu vớt được một cuộc tình duyên suýt tan vỡ vì những hiểu lầm ghen tuông không đáng có. Đến bây giờ họ vẫn hàm ơn chị như một tri ân của tình yêu. Thế nhưng, với chính bản thân mình, chị lại không biết cầm nắm và gìn giữ. Để mỗi lần tình yêu đi qua, vết thương lại sâu hơn:
Phút nhiệt cuồng chìm tan cùng sóng/ Tắt lặng rồi tỏa mặt đất bình yên/ Mặt hồ phẳng biển im trở lại/ Có còn chăng kẽ nứt tâm hồn.
Sau đêm diễn ta lại tìm nơi ấy/ Nơi vườn xưa ta ươm hạt tình ta/ Trong đêm tối cố dò tìm hương cũ/ Mong nhặt trong cỏ dại đang lên/ Một nhánh héo của cây tình đã chết/ Nhói trong ta cặp tình nhân trước mặt/ Đang nồng say trao nhau nụ hôn gần/ Dưới sương lạnh có lẽ nào họ biết/ Ta thương thầm ước cho họ ngày xanh/ Tình cứ sống đừng như tình mình mai này thành dang dở.
Sớm lạnh trong mùa thu đến sớm/ Em đi tìm anh sau một tối thật dài/ Em đến muộn con đò vừa rời bến/ Mang anh đi xa cách một khoảng rồi/ Phù sa chảy đưa thuyền dần xa bến/ Cát bên sông vẫn bên lở bên bồi/ Trôi theo nước rồi về đâu hỡi cát/ Có phải chăng em theo kiếp luân hồi/ Em theo sóng tạo nên thành bờ mới/ Đứng bên sông lòng nuối tiếc ngậm ngùi/ Mà chợt tỉnh bao giờ em cũng muộn.
Thương lắm những câu thơ buồn, những câu thơ làm người đọc ứa lệ vì sự chân thành đến mức thô mộc vụng về của người viết. Tôi muốn dành bài thơ sau đây chị viết về những người đàn bà làm nghệ thuật như chị. Có lẽ đây là bài thơ duy nhất trọn vẹn... chứ không dang dở những không đầu, không cuối như tôi đã dẫn ở trên.
Xin nói thêm rằng chị đặt tất cả những bài thơ trên và vô đề, bởi chị cho rằng đó chỉ là tiếng lòng chị, nhật ký có vần của chị mà thôi. Dù sao cũng cảm ơn Minh Vượng, bởi chị đã yêu cuộc đời này đến nhiệt cuồng, vắt kiệt mình cho cuộc sống để khi nhắc đến chị, tất cả chúng tôi có thứ để nhớ:
Lời của nữ diễn viên
Chiều đi diễn em lại vội vàng quá/ Anh có về sang nhà trẻ đón con/ Cơm em thổi ủ cuối giường còn nóng/ Bột đã quấy rồi anh nhớ ép con ăn/ Đêm trở lạnh nhớ mặc con thêm áo/ Và đừng chờ em đi ngủ trước nghe anh/ Đêm diễn muộn em về đừng trách/ Hối hả vội đi em còn thương ngoảnh lại/ Thương mảnh giấy gài bên cửa sổ lắc bay/ Thương hàng chữ vội nghiêng mình như sợ gió/ Bỏ lại phía sau em vào thành phố/ Đoàn đã đủ người xe chỉ thiếu mình em/ Sân khấu đêm rực rỡ ánh đèn/ Em bình dị nhập vai người chiến sĩ/ Tải đạn gùi lưng đi khắp chiến trường/ Kìa súng nổ em gượng mình bên suối/ Sân khấu lặng ngừng em ngã xuống hy sinh/ Mãi nhìn em tôi quên diễn vai mình/ Đèn bật sáng tay ào muôn tiếng vỗ/ Gương mặt người xem bao khoé mắt chưa khô/ Nhiều tiếng nấc còn nghẹn ngào trong cổ/ Vội vã tẩy trang - sân khấu lại trả em/ Về với đời bao toan lo bộn bề cuộc sống/ Lại vẫn là em cô gái bình thường/ Vẫn những chiều vội vã đi diễn/ Vẫn những mảnh giấy gài bên cửa sổ lắc bay.
(Nguồn: An Ninh Thế Giới)