Phần ba loạt phim Maze Runner được khởi quay từ tháng 3/2016, nhưng quá trình ghi hình bị hoãn khi nam chính Dylan O'Brien chấn thương trên phim trường. Phải hai năm sau, tác phẩm mới có thể ra mắt khán giả. Trong phim, Thomas (O'Brien đóng) cùng nhóm bạn đột nhập vào Last City - căn cứ của tổ chức tà ác WCKD - để giải cứu đồng đội. Nơi đây được bao bọc bởi những bức tường thành khổng lồ có nhiều lính gác.
Giữa lúc đó, virus Hỏa Khuẩn đang lan tràn khắp nơi, biến nhiều người thành xác sống. Teresa (Kaya Scodelario) - bạn gái Thomas, hiện làm cho WCKD - tin rằng cơ thể chàng trai là chìa khóa để tìm ra thuốc giải, bởi anh vốn miễn nhiễm với virus.
* "Maze Runner 3" khép lại loạt phim
Theo mạch truyện, đến phần ba các nhân vật không còn phải chạy trốn khỏi mê cung. Yếu tố ly kỳ, bí ẩn của phần đầu cũng biến mất khi kẻ ác đã lộ mặt rõ ràng. Thay vào đó, tác phẩm đi theo mô-típ phiêu lưu, nhấn mạnh vào các màn đột nhập và chiến đấu.
Thời lượng và quy mô hành động của hồi kết được đẩy cao so với hai phần trước. Ngay từ đầu, khán giả được thưởng thức một màn truy đuổi để cướp tàu mang phong cách loạt phim Fast & Furious. Thành phố Last City được khắc họa đẹp mắt qua một góc máy rộng với sự hỗ trợ của kỹ xảo, đến hồi ba trở thành chiến trường khói lửa. Ở vài trích đoạn, các yếu tố của phim kinh dị được cài cắm với sự xuất hiện của bầy xác sống.
Nhịp phim được giữ ổn định với những khoảng nghỉ vài phút để nhân vật trò chuyện, rồi tiếp tục bước vào cảnh hành động mới. Tình tiết cũ được kể khá vắn tắt, không quá dông dài nhưng đủ để những người chưa xem tập trước hiểu câu chuyện. Đoạn kết phim vừa vặn, giải quyết được các mâu thuẫn trước đó, đồng thời đan xen sự mất mát, đau thương - những điều quen thuộc của một cuộc chiến.
Dàn diễn viên nhìn chung tròn vai, nổi bật nhất là Dylan O'Brien và Thomas Brodie-Sangster (thủ vai Newt, bạn của Thomas). Ở tuổi 26, O'Brien chứng tỏ sự trưởng thành trong lối diễn, không còn chỉ là chàng trai chỉ biết chạy và đánh đấm như hai phần trước. Brodie-Sangster hóa nhân vật có nội tâm giằng xé, gây ấn tượng ở cảnh xúc động nhất phim.
Ở bên kia chiến tuyến, diễn viên Aidan Gillen gần như mang nguyên lối diễn của mình trong Game of Thrones (vai Littlefinger) lên màn ảnh rộng. Nhân vật Janson của anh là mẫu phản diện điển hình, tàn nhẫn, lắm mưu và theo đuổi mục đích cá nhân. Diễn viên 49 tuổi không cần quát mắng hay phùng mang trợn má, mà thể hiện cái ác ngay từ nét mặt.
Dù vậy, tác phẩm thiếu chiều sâu để trở thành một phim đáng nhớ. Câu chuyện đặt ra một vấn đề rất lớn về sự tồn vong của loài người cũng như vai trò của nhóm thanh niên trẻ trong việc cứu đồng loại. Tổ chức WCKD sai trái trong hành vi, nhưng lại có mục đích đúng đắn là điều chế ra thuốc giải. Còn nhóm thanh niên của Thomas bảo vệ được bản thân nhưng lại tước bỏ hy vọng sống của nhân loại.
Qua đó, phim gợi ra những câu hỏi về sự mơ hồ đạo đức, về tính hợp lý trong việc thiểu số phải hy sinh để phục tùng đa số. Tuy nhiên, những vấn đề này chưa được đào sâu trong bộ ba tác phẩm. Ở một cảnh của Maze Runner: The Death Cure, Thomas được gợi ý về vai trò cao cả của mình với thế giới. Nhân vật có chút băn khoăn nội tâm, nhưng tình tiết sau đó nhanh chóng chuyển phim về mô-típ thiện ác đối đầu đơn giản.
Maze Runner: The Death Cure khép lại loạt phim, đồng thời là hồi kết cho thời đại Hollywood đổ xô làm các phim phiêu lưu dài tập chuyển thể từ tiểu thuyết cho thiếu niên (Young adult fiction, theo định nghĩa của Hiệp hội Thư viện Mỹ là các truyện nhắm đến độc giả từ 12-18 tuổi). Đây không phải xu hướng mới trong làng phim, nhưng nở rộ từ năm 2012 sau thành công vang dội của The Hunger Games (thu 694 triệu USD toàn cầu, bốn tập của series thu tổng cộng 2,96 tỷ USD).
Vài năm sau, lần lượt Beautiful Creatures, The Mortal Instruments: City of Bones, Ender's Game, Divergent, The Maze Runner, The 5th Wave, hay Miss Peregrine's Home for Peculiar Children ra đời. Điểm chung của các phim này là kịch bản được phát triển từ tiểu thuyết ăn khách, nhân vật chính trẻ trung, bị đặt vào một thế giới có nhiều áp bức và phải tham gia hành trình phiêu lưu.
Tuy nhiên, không thương hiệu nào tái lập thành công như The Hunger Games. Sau hai tập đầu hút khách, phần ba series Divergent lỗ nặng với doanh thu 179 triệu USD, trong khi kinh phí là 142 triệu USD (chưa tính quảng bá). Nhà sản xuất chuyển phần bốn thành phim truyện truyền hình, khiến nữ chính Shailene Woodley từ chối đóng tiếp.
Maze Runner là series may mắn được làm phim đến tập cuối, còn những thương hiệu khác chết yểu ngay sau tập đầu, không đạt doanh thu đủ để hãng phim tự tin làm tập hai. "Các phim kiểu này đã đi qua thời hoàng kim", chuyên gia phòng vé Shawn Robbins nhận xét trên TheWrap.
Các cây bút chỉ ra nhiều yếu tố dẫn đến sự xuống dốc của dòng phim. Trên TheWrap, nhà phân tích Paul Dergarabedian cho rằng thành công của The Hunger Games là cá biệt, nhưng khiến giới sản xuất lầm tưởng các phim sau có thể ăn khách như vậy. Ông cũng nhận định khán giả vị thành niên - đối tượng của dòng phim này - có thị hiếu khó lường và dễ đổi khi họ già dặn hơn.
Việc ra mắt quá nhiều tác phẩm với nội dung na ná góp phần khiến khán giả mau chán. Trên hết, giữ vai trò quyết định là bản thân chất lượng phim. Cả bốn tập The Hunger Games đều nhận trên 65% đánh giá tích cực trên Rotten Tomatoes, trong đó phần một và hai nhận 84% và 89%. Đóng chính trong loạt phim này là Jennifer Lawrence - nữ diễn viên thực lực hàng đầu Hollywood, đoạt một Oscar và nhận ba đề cử khi tuổi đời chưa quá 30. Không có thương hiệu nào sau đó được khen ngợi và có diễn viên chính đẳng cấp như vậy.
Ân Nguyễn