Không phải cuộc sáp nhập doanh nghiệp nào cũng có kết quả tốt nếu các ông chủ mới hành xử không minh bạch, tự tôn thái quá.
Kinh tế suy giảm, hoạt động M&A (mua bán-sáp nhập) rất thu hút doanh nghiệp. Tuy nhiên, bên cạnh mặt tích cực thì nhiều doanh nghiệp đang đối diện với “trái đắng” với hoạt động kinh doanh giảm sút, thương hiệu lu mờ hoặc bị thôn tính. Nổi bật trong những ngày gần đây là sự việc Công ty Nước giải khát Sài Gòn (Tribeco) công bố sẽ tiến hành đại hội cổ đông vào tháng 8 để tính chuyện giải thể công ty.
Năm 2005, Kinh Đô, thương hiệu bánh kẹo nổi tiếng của Việt Nam đã mua hơn 35% cổ phần để trở thành cổ đông lớn nhất của Tribeco. Hai năm sau, tập đoàn thực phẩm Đài Loan Uni-President cũng góp mặt với 15% cổ phần. Thế nhưng ngay sau đó lại là những năm Tribeco thua lỗ kéo dài. Tại đại hội cổ đông hồi cuối tháng 6, ba nhân sự cao cấp của Kinh Đô cùng rút khỏi hội đồng quản trị. Như vậy, về mặt pháp lý, lúc này đối tác ngoại Uni-President đã chiếm toàn bộ ghế Hội đồng quản trị tại Tribeco và sở hữu đến 43,56% cổ phần.
Trước đó, TRI (Tribeco) là một trong những mã cổ phiếu hấp dẫn trên sàn, thu hút nhiều quỹ đầu tư như Vina Capital, PXP… Từ năm 2008 đến 2011, Tribeco toàn lỗ, thậm chí lỗ âm vốn chủ sở hữu, đến nỗi TRI tự nguyện xin rời sàn và tính toán giải thể.
Một công ty khác chưa đến nỗi mất thương hiệu nhưng hiệu quả kinh doanh và giá cổ phiếu có giảm sút, đó là Bibica. Năm 2008, Lotte, tập đoàn đa ngành nằm trong top 10 doanh nghiệp lớn nhất Hàn Quốc, đã mua hơn 30% cổ phần của Bibica và nắm chức chủ tịch Hội đồng quản trị. Từ đó đến nay dù có nhiều thay đổi về tỷ lệ sở hữu cổ đông, có thêm các quỹ đầu tư cũng như ông chủ Lotte đầu tư nhiều dây chuyền sản xuất bánh nhưng hoạt động kinh doanh của đơn vị này vẫn chưa tốt như kỳ vọng. Quý II, công ty này lỗ hơn 8,28 tỷ đồng.
Ông Đặng Xuân Minh, Tổng giám đốc Công ty AVM Việt Nam, Phó ban Tổ chức Diễn đàn M&A Việt Nam, đưa ra kinh nghiệm: cần giữ vững chiến lược và đồng điệu văn hóa. “Trường hợp Tribeco, theo tôi, ngoài khó khăn thị trường thì có lẽ các đối tác đã không tuân thủ các cam kết từ đầu. Câu chuyện hậu M&A không đơn giản như mọi người nghĩ. Nó thực sự cần sự đồng thuận giữa các cổ đông lớn, tuân thủ các chiến lược mục tiêu đầu tư về con người, vốn… Mặt khác, các ông chủ mới cần cam kết đi đến cùng mục tiêu cho dù có những khó khăn khách quan”.
 |
|
Sau M&A nhiều công ty kinh doanh thua lỗ nặng. Ảnh minh họa. |
Chỉ nên có một “vua”, là lời tư vấn của luật sư Trần Vũ Hải (văn phòng Luật sư Trần Vũ Hải). Có thể ban đầu sẽ có nhiều nhóm lợi ích cùng “lên quân” thâu tóm một doanh nghiệp nào đó nhưng sau thâu tóm thì ông chủ chỉ là một, nếu không sẽ dễ loạn, nhiều vấn đề phức tạp sẽ xảy ra. Hai “vua” trong một doanh nghiệp thì ai nghe ai, cấp dưới tuân thủ theo ai?
Luật sư Vũ Xuân Tiền, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty trách nhiệm hữu hạn tư vấn VFAM, cũng nhấn mạnh rằng các doanh nghiệp trải qua M&A cần rất nhiều yếu tố để giữ cho doanh nghiệp ổn định phát triển. Đầu tiên, cần sự đồng thuận cao của các cổ đông lớn thông qua vấn đề minh bạch trong hoạt động, tiếp đến là văn hóa ứng xử giữa các ông chủ mới với nhau.
“Tôi ví dụ một việc nhỏ như sửa điều lệ công ty, nếu sau mua bán cổ phần mà các cổ đông không thống nhất thì cũng gây rắc rối. Nếu một nhóm người sở hữu 26% cổ phần và là cổ đông nhỏ mà không đồng ý thì bốn cổ đông lớn khác dù chiếm giữ 74% cổ phần cũng khó thông qua điều lệ mới. Tại sao? Bởi quy định pháp luật yêu cầu sửa điều lệ phải có 75% cổ đông có quyền biểu quyết đồng ý. Đó là chỉ việc nhỏ, trong khi hậu M&A còn nhiều việc lớn khác như nhân sự, vốn, chiến lược… Khi để lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm chi phối trong doanh nghiệp thì việc tổ chức, quản lý, phát triển doanh nghiệp mới sẽ bế tắc”.
BS Nguyễn Hữu Tùng, Chủ tịch Tập đoàn Y khoa Hoàn Mỹ, đã chia sẻ kinh nghiệm qua thương vụ M&A của chính doanh nghiệp của mình: “Khi chọn đối tác để tham gia vào M&A, tôi cần ở họ sự đồng điệu trong tầm nhìn, chiến lược và định hướng để phát triển hệ thống bệnh viện. Chúng tôi thống nhất được với nhau về định hướng phát triển là mở rộng hệ thống và đó chính là lý do để đối tác mua 65% cổ phần của Hoàn Mỹ. Để thành công trong một thương vụ M&A, nhà quản lý cần biết vượt qua chính bản thân mình để thoát khỏi tính tự tôn, sở hữu cá nhân và cần hiểu rằng M&A chính là tạo ra giá trị cộng hưởng để lớn mạnh. Khả năng của mỗi con người đều có giới hạn nên khi công ty lớn lên ở một mức nào đó thì cần phải chia sẻ giá trị ấy với người khác. Ngoài ra, khi M&A, doanh nghiệp nên chọn đội ngũ tư vấn trách nhiệm, sự kỳ vọng hai bên cần ở mức vừa phải và rà soát kỹ việc “chơi chữ” trong các điều khoản…”.
(Pháp luật thành phố)