"Khi chất ô nhiễm loại này ngấm vào máu hoặc nước ngầm thì dù bản thân các hạt nano không gây nguy hiểm, chúng cũng có thể phản ứng với những chất khác có hại", Kathy Jo Wetter, nhà nghiên cứu của tổ chức môi trường ETC (Canada), nói.
Việc sản xuất hạt nano trong tương lai đã không được nghiên cứu kỹ, xét về mặt ảnh hưởng của chúng đối với môi trường và sức khoẻ. Bà Wetter lo ngại: "Chuyện gì sẽ xảy ra nếu các hạt siêu nhỏ do con người tạo ra tích tụ trong gan hoặc phổi?".
Bà Wetter cho biết thêm, ống carbon cỡ nano (carbon nanotube) mà người ta cho rằng có thể thay thế silicon trong các transistor siêu nhỏ rất giống sợi amiăng độc hại. Mặc dù một số thí nghiệm trên chuột và lợn cho thấy khả năng sợi carbon ảnh hưởng xấu đến con người cực kỳ thấp, nhưng bà và nhiều nhà nghiên cứu khác cho rằng chúng có thể gây hại cho phổi. Theo nguồn tin không chính thức, thí nghiệm của Cơ quan Hàng không vũ trụ Mỹ chỉ ra rằng một con chuột đã chết sau khi tiếp nhận lượng lớn bóng carbon vào phổi.
ETC cũng chỉ ra những nguy cơ khác có liên quan đến sức khoẻ con người. Việc thử nghiệm các hạt nano với tư cách chất dẫn thuốc trong máu để điều trị ung thư và một số bệnh khác cho thấy chúng có thể dễ dàng phát tán độc tố, ảnh hưởng xấu đến não bộ.
Ngoài ra, tổ chức này còn cảnh báo về tác hại của những loại thức ăn sử dụng công nghệ nano trong tương lai. Chúng có thể thay đổi màu sắc, mùi vị và bắt người ăn phải tiêu hoá hàng triệu, thậm chí hàng tỷ hạt nano. Rick Smalley, nhà nghiên cứu công nghệ nano từng đoạt giải thưởng Nobel, cho rằng Cơ quan quản lý dược và thực phẩm Mỹ cần nghiên cứu vấn đề này đầu tiên.
Hạt nano nhỏ đến mức chúng lọt qua hầu hết các bộ lọc và không thể nhìn thấy được. Người ta tin rằng một số dạng hạt như carbon nanotube không tồn tại trong tự nhiên. Hiện chưa có máy dò hoặc bộ cảm biến nào tìm ra một số dạng hạt nano bên ngoài phòng thí nghiệm.
ETC đang yêu cầu chính phủ các nước tạm dừng việc nghiên cứu ứng dụng công nghệ nano cho đến khi những vấn đề liên quan đến môi trường và sức khoẻ được làm rõ.
Ở Mỹ, Cơ quan bảo vệ môi trường liên bang sẽ tiến hành một số nghiên cứu về lĩnh vực này trong năm nay dù chưa được rót ngân sách. Bộ Nông nghiệp cùng Cơ quan quản lý dược và thực phẩm nước này dự định xem xét vấn đề nông nghiệp và lương thực trong một hội thảo về công nghệ nano tổ chức vào tháng 11 tới.
Tuy nhiên, nhiều nhà khoa học cho rằng những nguy cơ kể trên chưa được chứng thực mà chủ yếu dựa vào suy đoán. Công nghệ nano được sử dụng chủ yếu trong sản xuất chip máy tính, máy bay và trong ngành xây dựng. Việc này liên quan đến những chất đã được biết rất rõ như carbon, kẽm, vàng..., chúng có thể có độc tính hoặc không. Công cụ mới cho phép nhà nghiên cứu thay đổi những vật liệu này ở cấp nguyên tử, nơi các hạt được tính bằng đơn vị nanomét (1 phần tỷ mét).
"Có thể xuất hiện tác động phụ. Một số chất có khả năng gây hại. Nhưng điều này chỉ xảy ra với các hạt có kích thước lớn và ở những ngành khác. Mặt trái của công nghệ là không đáng kể so với những lợi ích mà nó đem lại", cố vấn cao cấp về công nghệ nano của Tổ chức Khoa học Quốc gia (Mỹ), Mihail Roco, nhận định.
Hiện nay, một số công ty đã bắt tay vào sản xuất hạt nano dùng trong sơn, kính che nắng và ống carbon trong công nghiệp điện tử. Tập đoàn Mitsubishi (Nhật Bản) tuyên bố chuẩn bị sản xuất carbon nanotube trên quy mô công nghiệp. Các ống carbon này có thể được sử dụng trong nhiều loại hàng hoá như: transistor, mỹ phẩm, vỏ điện thoại di động, cửa xe hơi... Công nghệ nano cho phép tạo ra máy tính đủ nhỏ để đeo vào cổ tay cũng như các vật liệu giúp giảm đáng kể khối lượng của máy bay, cầu cống...
Chính phủ Mỹ rất quan tâm đến công nghệ nano. Năm nay, ngân sách liên bang dành 604 triệu USD cho công tác nghiên cứu công nghệ này, trong khi đó những nước còn lại chi khoảng 4 tỷ USD.
Minh Long (theo AP)