Được tung ra thị trường vào cuối những năm 1950, búp bê Barbie được giới thiệu là món đồ chơi dành cho bé gái, với thân hình mảnh mai, tóc dài, thẳng, có màu vàng hoặc nâu, cùng bộ ngực nở nang. Ngày nay, món đồ này phổ biến khắp thế giới, liên tục xuất hiện từ phim hoạt hình đến chương trình truyền hình, trở thành hình mẫu và phong cách sống của nhiều cô gái.
Trước khi qua đời ở tuổi 85 vào năm 2022, bà Ruth Handler, người khai sinh ra Barbie, tiết lộ việc tạo ra Barbie từng gặp phải nhiều ý kiến trái chiều, bởi e ngại công chúng khó đón nhận một một búp bê có ngực dành cho trẻ em. Nhưng Barbie nhanh chóng trở thành sản phẩm bán chạy nhất, khi tiêu thụ gần 300.000 con trong năm đầu tiên.
"Thời điểm đó tôi biết họ đã sai", người đồng sáng lập, kiêm cựu chủ tịch công ty sản xuất đồ chơi Mattel nói.
Cindy Eagen, tác giả của cuốn sách The story of Barbie and the woman who created her, từng chia sẻ vào năm 2018 rằng trước khi Barbie xuất hiện, thị trường chỉ có búp bê trẻ em, bởi vì hầu hết phụ nữ lúc ấy có mục tiêu duy nhất là làm vợ, làm mẹ. "Barbie đã mở ra tương lai cho các bé gái, ngoài tư cách làm mẹ, chúng mong trở thành những phụ nữ có sự nghiệp", Cindy Eagen nói.
Mattel giới thiệu búp bê Barbie đầu tiên vào năm 1959. Ảnh: AFP/Robyn Beck
Chandler Bishop (24 tuổi) ở Brooklyn, New York (Mỹ), người hâm mộ cuồng nhiệt của búp bê Barbie, nói thích ý tưởng phá cách của Barbie. "Ngày bé tôi thường chạy đến các cửa hàng, hy vọng có thể chạm tay vào con búp bê Barbie mình yêu thích", cô nói.
Đầu năm nay, Harmony Healthcare IT, công ty quản lý dữ liệu chăm sóc sức khỏe ở Mỹ, tiến hành khảo sát gần 1.000 phụ nữ thuộc những thế hệ khác nhau về trải nghiệm khi được lớn lên cùng món đồ chơi quen thuộc. Theo đó, 53% phụ nữ Gen Z nói rằng Barbie đại diện cho hình thể lý tưởng, 39% coi búp bê này là hình mẫu muốn trở thành trong tương lai.
"Tôi ngưỡng mộ cách Barbie nói về mơ ước của bản thân và làm bất cứ điều gì để theo đuổi. Cô ấy mở ra tầm nhìn mới cho tôi về cuộc sống, thúc đẩy tôi ra ngoài để theo đuổi ước mơ. Barbie có tất cả, vậy tôi cũng nên phấn đấu", Bishop nói.
Sức ảnh hưởng tích cực của búp bê Barbie đối với con người là thực tế, nhưng món đồ này đang tồn tại mặt tiêu cực. 82% người được khảo sát trong nghiên cứu của Harmony Healthcare IT, nói rằng búp bê Barbie đang thúc đẩy những kỳ vọng không thực tế về cơ thể đối với bé gái và phụ nữ; 69% đánh giá nhân vật này có thể gây các vấn đề nguy hiểm liên quan đến hình ảnh cơ thể. Đặc biệt, 45% người được khảo sát liên tục so sánh vẻ ngoài của họ với búp bê, khi vóc dáng mảnh mai nhưng vẫn nảy nở của búp bê đã đánh thẳng vào nỗi bất an của một bộ phận phụ nữ.
Stephanie Rodriguea, nhà sản xuất video 26 tuổi, ở Brooklyn, New York, đã dành hầu hết thời gian tập luyện nhưng không thể có tỷ lệ cơ thể như búp bê. "Barbie khiến tôi thắc mắc liệu cơ thể mình có bình thường không", cô nói.
Mong sở hữu cơ thể thon gọn, mảnh khảnh như búp bê, 13% phụ nữ thuộc Gen Z được chẩn đoán mắc chứng rối loạn ăn uống. Trong khi một số khác đang thực hiện các biện pháp giảm cân tiêu cực hoặc sa đà vào phẫu thuật thẩm mỹ để giống với thần tượng.
Ngay từ khi còn là một cô bé, Chandler Bishop ở Mỹ luôn là một fan hâm mộ của Barbie. Ảnh: Chandler Bishop
Bên cạnh đó, việc hãng chỉ sản xuất búp bê Barbie nữ và nam có da trắng, tóc vàng trong 10 năm đầu tiên khiến những người da màu như Chandler Bishop khó tránh khỏi những tổn thương tâm lý bởi tiêu chuẩn sắc đẹp.
"Barbie là cô gái xinh đẹp có mái tóc vàng, mắt xanh, da trắng, siêu gầy và ngực khủng. Còn tôi thì không bởi bản thân là một phụ nữ Mỹ gốc Phi", Bishop nói.
Trước những phản đối dữ dội về sự thiếu đa dạng, năm 1968, Mattel đã cho ra đời những con búp bê đại diện cho phụ nữ da màu như Christie. Nhưng mãi đến năm 1980, búp bê da đen đầu mang tên Barbie mới xuất hiện.
Nhiều khách hàng bày tỏ sự thích thú hơn khi có đa dạng các loại búp bê. Tuy nhiên, họ vẫn gặp khó trong việc kết nối với Barbie bởi sự khác biệt lớn giữa ngoại hình thực tế và món đồ chơi.
Brianna Mati, nhà trị liệu ngôn ngữ ở Orlando, Florida (Mỹ) nói bản thân không nhận thấy bất kỳ sự liên quan nào đến Barbie dù rất yêu thích. "Cô ấy cao, gầy, tóc vàng, còn tôi là cô bé mũm mĩm với màu tóc nâu, không phải vận động viên hay có thể thực hiện các việc mà Barbie đã làm", cô nói.
Theo nghiên cứu năm 2018, cân nặng trung bình của phụ nữ Mỹ năm 2000 là hơn 77 kg, trong khi búp bê Barbie có hình dáng giống một người cao 1,75 m, nặng gần 50 kg, chỉ số BMI là 16,24. Điều này khiến Tổ chức Hợp tác về Rối loạn ăn uống South Shore nhấn mạnh hình dáng của Barbie nếu áp dụng lên con người sẽ nằm trong "tiêu chí cân nặng của chứng chán ăn".
Bên cạnh đó, nhà sản xuất Barbie liên tục quảng bá những thói quen không lành mạnh cho khách hàng. Dễ thấy nhất là trong phòng tắm của mẫu búp bê Barbie Slimber Party năm 1965 có chiếc cân được cố định ở mức gần 50 kg, cùng với đó là cuốn sách có tựa đề Làm thế nào để giảm cân? với đề xuất là "đừng ăn".
Bắt đầu từ năm 1980 nhiều mẫu búp bê Barbie da màu được Mattel tung ra thị trường, phục vụ từng nhu cầu khác nhau. Ảnh: PA
Tuy nhiên, điều may mắn dành cho người hâm mộ Barbie là thời gian gần đây, tư duy kinh doanh của Mattel đang thay đổi. Vào năm 2015, hãng đồ chơi Mỹ phát hành bộ sưu tập búp bê Barbie với 3 đại diện cho 3 kiểu cơ thể đầy đặn, cao và nhỏ nhắn.
Hiện trang web của Mattel đã cập nhật thương hiệu đại diện cho 35 tông màu da, 97 kiểu tóc, 9 loại cơ thể và còn tiếp tục tăng thêm để khách hàng thoải mái lựa chọn. Điều này khiến 60% số người được hỏi trong cuộc khảo sát Harmony cho rằng các loại búp bê đang tiến gần hơn đến đời sống thực tế.
"Tôi thích các mẫu Barbie hiện tại, đa dạng và hòa nhập hơn. Tôi nghĩ việc có búp bê đại diện cho chính mình rất quan trọng, đặc biệt là đối các cô bé", Bishop nói thêm.
Minh Phương (Theo NyPost)