Trong sự nghiệp golf, Archer được xem là chuyên gia gạt bóng vĩ đại, đoạt 13 cup trên PGA Tour, tính cả Masters 1969 sau khi vượt qua các ngôi sao đương thời như Billy Casper, Tom Weiskopf và George Knudson. Mùa PGA Tour 1980, ông lập kỷ lục gạt bóng ít nhất tại một giải đấu gậy quy chuẩn trong hệ thống, ở mức 94 cú qua bốn vòng Sea Pines Heritage. Chiến tích đó tồn tại được chín năm rồi bị Kenny Knox xô đổ trong mùa 1989.
Nhưng cả đời Archer mù chữ. Ông từng học lớp 2 đến ba niên khóa nhưng đều lưu ban. Bố mẹ Archer cũng vô tâm với rắc rối học hành của con. Khi xã giao, người bố thường xuề xòa giới thiệu: "Đây là George, con trai tôi. Thằng bé rất dở hơi, thậm chí còn không biết viết tên mình".
Archer (phải) khoác Green Jacket sau khi vô địch Masters 1969. Ảnh: Masters
Đó là bí mật chỉ người thân biết. Đến lúc hấp hối vì ung thư hạch bạch huyết hồi 2005, Archer mới cho phép vợ Donna, nhỏ hơn bốn tuổi, công khai học vấn của mình. Nửa năm sau đám tang Archer, bà Donna mới kể trên tạp chí Golf For Women rằng chồng mình mắc bệnh rối loạn học tập (dyslexia). Sinh thời, ông luôn sợ lộ tình trạng ấy.
Dù qua nhiều năm cố điều trị với chuyên gia, Archer vẫn chỉ có thể ký được tên và đọc câu loại đơn giản nhất. Ba năm sau Archer mất, Donna đã thành lập tổ chức từ thiện chuyên hỗ trợ nâng cao dân trí và điều trị hội chứng rối loạn học tập. Nguồn kinh phí chính được tạo từ hoạt động quyên góp tại giải golf từ thiện riêng hàng năm ở sân Peninsula tại San Mateo thuộc San Francisco. Đó là nơi Archer hồi 13 tuổi vác túi gậy để bắt đầu hành trình golf.
Archer chào đời ngày 1/10/1939, khi trưởng thành cao đến 1,97 mét. Năm 22 tuổi, ông kết hôn với Donna. Vừa cưới xong, cả hai thuê một căn hộ với giá 70 USD một tháng để làm tổ ấm riêng.
Chỗ đấy gần sân golf công cộng Lincoln Park với nhiều cây cao, fairway rậm rạp, green nhỏ và cũng là nơi Archer kiếm tiền hàng ngày từ những trận golf, cược với dân làm đủ loại nghề, từ thợ sửa ống nước đến cảnh sát hoặc lính cứu hỏa. Ăn tối xong, ông còn xách gậy gạt ra đường đánh độ kiếm thêm thu nhập, ngay trên bãi cỏ cạnh bãi đỗ xe của sân Lincoln Park, dưới ánh đèn đường và xe cộ.
Những cuộc thi gạt bóng lấy tiền như thế đôi khi kéo đến nửa đêm. Cũng lắm lúc, Archer kiếm đủ tiền để đưa Donna đi ăn tối, gọi cả món sườn thượng hạng.
Năm 1963, Archer vô địch đến sáu giải nghiệp dư lớn, vào đến bán kết US Amateur danh giá do Hiệp hội golf Mỹ chủ trì. Cũng nhờ vậy, ông được một doanh nhân ngành bia mến mộ và mời về ở miễn phí trong trang trại riêng.
Nhà Archer nhận lời, chuyển đến đó trên chiếc xe được cải tạo thành nhà di động. Được vài tháng, họ rời đi để Archer bắt đầu du đấu với tư cách golfer chuyên nghiệp, từ 1964.
Archer mù chữ mà được cầm lái nhà di động nhờ lấy lấy phép từ đợt sát hạch, trong đó phần lý thuyết theo kiểu khẩu thí, hợp pháp tại bang California.
Ông giấu khiếm khuyết chữ nghĩa ngay cả khi chọn món ăn. Cầm thực đơn, ông sẽ chỉ vào những hình ảnh minh họa cho món mình muốn hoặc đơn giản là nhờ nhân viên phục vụ gợi ý.
Khi muốn rút tiền mặt, Archer sẽ điền séc theo mẫu do Donna chuẩn bị sẵn. Cách này cũng được áp dụng để ông ký tặng người hâm mộ hoặc xác nhận tiếp tục hợp đồng dùng gậy và bóng của hãng Wilson.
Bộ sưu tập 13 cup của Archer trên PGA Tour trải từ 1965 đến 1984, trong đó major Masters vào tay ông hồi 1971, trên chiến địa cố định Augusta National par72. Tại Masters năm đó, Archer lên ngôi vô địch ở điểm -7 sau cuộc cạnh tranh căng thẳng với Billy Casper, Tom Weiskopf và George Knudson.
Đoạn cuối hành trình, Archer đã để lại ấn tượng sâu đậm trong giới golf Mỹ bằng pha "lên green giữ par" độc đáo tại hố 15 par5. Nơi đó, Archer muốn đến gần mục tiêu trong cú thứ ba nhưng sẩy tay, khiến bóng vào bờ trái bẫy nước trước green. Cú tiếp theo, Archer phải đứng chông chênh trên bờ hồ, thêm khó do vị trí lỗ lại gần rìa trước green, bên mạn trái.
Trong điều kiện như thế, ông, thay vì rót bóng vào, lại ép nó lướt lên sườn green, nhanh và mạnh. Nhờ quán tính, bóng đã văng vào, cách lỗ 3,6 mét. Từ đấy, Archer gạt dứt điểm par cho hố 15, qua đó giữ điểm giải -7 cũng như vị trí T2 và cách ngôi đầu chỉ một gậy.
Ba hố còn lại, Archer đều par trong khi các đối thủ đáng ngại lần lượt rớt điểm. Với kết quả đó, Archer ấn định mốc thắng -7, khoác green jacket dành cho nhà vô địch trong khi Casper, Weiskopf, Knudson cùng đứng T2 (-6).
Vào Masters 1983, Archer tiếp tục tạo dấu ấn trong lịch sử giải, khi nhờ con gái Elizabeth làm trợ lý thực chiến ngay năm đầu tiên ban tổ chức cho golfer dùng caddie ngoài biên chế Augusta National. Và khi đó, Elizabeth trở thành caddie nữ đầu tiên tham chiến Masters, giúp bố Archer cán đích T12.
Sau 13 cup trên PGA Tour, Archer vào phân nhánh lão tướng và đoạt thêm 19 cup, trải từ tháng 10/1989 đến tháng 1/2000.
Quốc Huy