B' re - người phụ nữ đổi mới của người K' tu. |
B’re đã học đến lớp 7 phổ thông, biết nói tiếng Kinh giọng Bắc. B’re kể lại, bị bắt chồng khi còn đang đi học, em khóc sưng cả mắt nhưng rồi khi 2 bên nhà trai nhà gái đã hát “lý” với nhau, mẹ em đã nhận lễ của người ta, em đành chịu. Thằng chồng cũ của em rất đẹp trai nhưng lại hay rượu chè. Cứ mỗi lần say về là đánh vợ. Ba năm em bị đòn đến 24 lần, đã 4 lần bị ngất xỉu. Không chịu nổi, em xin làng được bỏ chồng. Ban đầu mẹ em không chịu vì bỏ chồng thì lấy gì trả lễ. Bỏ chồng, em mất luôn con, không lẽ lại ở một mình. Nhưng em đã quyết sống một mình có buồn nhưng được tự do, không ai bắt mình phải vào rừng một mình, thui thủi như con chồn con nhím.
Hai bên làng Gố, làng Gừng họp suốt 5 ngày đêm. Cả gia đình mẹ em, anh em của em vét hết vốn liếng, bạc tiền dành dụm trả lại nhà thằng chồng 30 triệu đồng tiền trâu, heo, cồng chiêng, mã não, vòng kiềng, váy thổ cẩm... hồi nó đi cưới mình. Bù lại, nó phải trả tiền gà, vịt, rượu... cho mình 10 triệu. Cuối cùng làng đồng ý và em phải đền 20 triệu để được tự do. Còn đứa con trai, em không được nuôi. Mỗi lần xuống chợ, thấy con từ xa, ngoắc lại mua cho kẹo, thằng chồng lại đánh con. Cả hai mẹ con chỉ biết đứng nhìn nhau, khóc.
Đã 6 năm nay, B’re ở một mình trong căn nhà vách nứa tại vòng cua làng Gố. Năm 2000, đường Hồ Chí Minh được mở. Mỗi sáng, mở mắt ra B’re lại thấy con đường và rất nhiều thanh niên xung phong. “Các anh ấy đã giúp em rất nhiều, đã gợi ý em xuống Đà Nẵng mua cái tủ lạnh trên đường Hùng Vương về cắm điện làm nước đá bán bia. Có thời gian, quán đông khách đến nỗi em chạy bàn không kịp. Nay, đường đã xong, em nghe mấy anh bàn lập đội múa cồng chiêng đón khách du lịch.
Theo B’re, Alăng Bin cũng bỏ chồng song chồng cô không đòi lại lễ cưới và cũng chẳng bắt con. Có thể sau chuyện trả lễ của B’re, nhận thức trong cộng đồng làng Gố về chuyện nói “lý” về tập tục bắt chồng, bắt vợ đã khác xưa. Theo ông Alăng Cam, nguyên Phó Chủ tịch UBND huyện Hiên (nay là Đông Giang), đường mở ra, suy nghĩ của đồng bào cũng rộng lớn hơn ra. Rồi đây nhiều tập tục sẽ đổi thay, sẽ có những đứa B’re khác không cam chịu chuyện bị cha mẹ bắt chồng khi còn con nít.
Làng Gố lại vừa đón tin mới, một chàng kỹ sư thanh niên xung phong làm đám cưới với một cô giáo mang trong mình 2 dòng máu K’tu và Tày. Hiện thực cho thấy sẽ có những đổi thay lớn bên trong cộng đồng K’tu đang sống dọc bên đường Hồ Chí Minh.
(Theo Thanh Niên)