Người gửi: Trang Hoàng Bảo
Gửi tới: Ban Biên tập
Tiêu đề: "Bóc Lột Là Gì"
Có lẽ chúng ta đều quá quan tâm đến làm cách nào để chứng minh thế nào là bóc lột và không bóc lột mà quên đi rằng thật ra nó cũng chỉ là cái gương phản ảnh của một ý nghĩa đơn giản khác: "Phí phạm" (waste). Người Mỹ sử dụng chữ "exploitation" theo nghĩa "khai thác" tiêu cực. Thí dụ vụ phạt thuế cao cá basa của Mỹ, cho dù Mỹ sai mười mươi trên pháp lý và cả trên lý thuyết lẫn thực hành cách so hệ thống kinh tế của VN và các quốc gia khác, nhưng họ vẫn cho rằng VN đã khai thác (exploit) nhân công rẻ và tài nguyên dồi dào sẵn có để phá giá thị trường cá của Mỹ.
Thí dụ trên chỉ để giải thích về chữ "exploit" theo tôi hiểu. Chữ phí phạm vẫn là chính xác hơn và bớt căng thẳng hơn. Cũng giống như thay vì ta nói "tham nhũng" thì ta lại nói khác đi là "bồi dưỡng" theo nghĩa đen.
Những yếu tố đầu tiên mình phải quan tâm đến khi muốn lao vào làm kinh tế là (1) Đất đai/ các nguyên liệu (land), (2) Nhân lực (labor), (3) Tài chính (capital), và (4) Người kinh doanh (entrepreneur). Trong một quốc gia, những yếu tố này nếu gộp chung lại làm một thì nó chính là "Tài nguyên" của quốc gia. Nhìn kỹ lại, nó là yếu tố cần thiết của GDP.
Và để có được một sự kinh doanh thành công vượt bậc hoặc nền kinh tế phát triển mạnh mẽ, tất cả mọi yếu tố nói trên phải được sử dụng một cách hữu hiệu nhất (most effective utilization of resources). Có nghĩa là chúng ta phải tránh "phí phạm" những tài nguyên này.
Bóc lột tức là sử dụng triệt để mà không để ý đến nhu cầu cần thiết (của chính mình và của xã hội). Sự bóc lột không cần thiết để đạt được chỉ tiêu lợi ích dẫu cho cá nhân mình hay cho một đoàn thể là phí phạm đi tài nguyên.
Lấy thí dụ, theo tính cách kinh tế tập trung, nếu yêu cầu nhân công sản xuất giày dép đúng theo chỉ tiêu để tung ra thị trường mà không hiểu giới tiêu thụ muốn gì để ứng đúng nhu cầu cần thiết thì nhà nước đã phí phạm (bóc lột) cả 4 yếu tố trên.
Cái tôi thấy cần phải coi xét lại là chúng ta đang phí phạm những gì, để mà tránh. Con cháu của các thế hệ sau chúng ta sẽ thiệt thòi nhất vì những phí phạm này.
Độc giả gửi góp ý cho Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội X của Đảng tại đây.