Ủy ban Nobel Văn học ca ngợi Mạc Ngôn (Mo Yan) là tác giả "kết hợp được chủ nghĩa hiện thực huyền ảo với truyện kể dân gian, lịch sử và cuộc sống đương đại" trong các trang văn của mình.
Đây được coi là sự vinh danh xứng đáng với nhà văn 57 tuổi, tác giả của hàng loạt tiểu thuyết đồ sộ, chứa đựng tư tưởng lớn và có tầm ảnh hưởng rộng rãi đến Trung Quốc và cả thế giới như: Báu vật của đời, Cao lương đỏ, Đàn hương hình, Củ tỏi nổi giận, Rừng xanh lá đỏ... Sáng tác của Mạc Ngôn không chỉ được dịch và xuất bản nhiều thứ tiếng mà còn được chuyển thể thành các bộ phim gây tiếng vang trên thế giới.
 |
| Nhà văn Mạc Ngôn. |
Trước khi giải thưởng được công bố, Mạc Ngôn cũng được dự đoán là một trong những ứng viên sáng giá, cạnh các tác giả châu Á khác như Haruki Murakami (Nhật Bản), Ko Un (Hàn Quốc). Trong khi tác giả Rừng xanh lá đỏ khá bình tĩnh chờ kết quả, người dân quê hương ông tỏ ra phấn khích, kỳ vọng. Phần lớn người dân Trung Quốc đặt niềm tin vào "báu vật Mạc Ngôn". Nhưng cũng không ít người tỏ ra hoài nghi, tiêu biểu là nhà văn thế hệ 8X Trương Nhất Nhất. Nhất Nhất thậm chí còn mạnh miệng tuyên bố trên Weibo rằng: "Tôi cho rằng ‘Mạc Ngôn đoạt giải Nobel’ chỉ là một hình thức tu từ. Nếu Mạc Ngôn giành Nobel Văn học năm nay, tôi sẽ cởi quần áo chạy quanh Tương Giang hoặc Trường Thành". Sau khi giải thưởng công bố, Trương Nhất Nhất chưa đưa ra bình luận gì.
Mạc Ngôn (sinh ngày 17/2/1955) là bút danh của nhà văn nổi tiếng Trung Quốc Quản Mạc Nghiệp (Guan Moye). Ông được đánh giá là "một trong những nhà văn nổi tiếng, có ảnh hưởng sâu rộng tới tất cả nhà văn Trung Quốc". Ông cũng được so sánh với những văn hào như Franz Kafka hay Joseph Heller. Mạc Ngôn sinh tại thành phố Cao Mật, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc trong một gia đình nông dân. Thời kỳ Cách mạng văn hóa, ông làm việc trong một nhà máy sản xuất dầu. Mạc Ngôn tham gia quân đội ở tuổi 20 và bắt đầu viết khi ở trong quân ngũ vào năm 1981. Ba năm sau đó, Mạc Ngôn trở thành giảng viên Khoa Văn học của Học viện Văn hóa Quân đội. Bút danh của Mạc Ngôn trong tiếng Trung Quốc có nghĩa là "không nói" được ông lấy khi viết cuốn tiểu thuyết đầu tay của mình. Ông chọn bút hiệu này để nhắc nhở bản thân mình kiệm lời.
 |
| Cảnh phim Cao lương đỏ chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của Mạc Ngôn. |
Các tác phẩm của Mạc Ngôn thường chứa đựng những bình luận xã hội, được cho là chịu ảnh hưởng mạnh mẽ quan điểm chính trị của Lỗ Tấn và chủ nghĩa hiện thực huyền ảo của Gabriel Garcia Marquez. Những câu chuyện thường có bối cảnh gần quê hương ông, thành phố Cao Mật, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc.
Mạc Ngôn là tác giả khá gần gũi với độc giả Việt Nam. Phần lớn các tác phẩm của ông đều đã được dịch ra tiếng Việt. Hồi tháng 11/2011, Hội Nhà văn Hà Nội vừa tổ chức hội thảo về cuốn "Báu vật của đời" của ông.
Sau Cao Hành Kiện, Mạc Ngôn là nhà văn gốc Trung Quốc thứ hai giành giải Nobel Văn học. Khi đoạt giải vào năm 2000, Cao Hành Kiện mang quốc tịch Pháp. Giải thưởng cho tác giả Trung Quốc năm nay cũng góp phần xóa tan thành kiến về một Ủy ban Nobel quá thiên vị châu Âu. Trong một thập kỷ qua, có đến 8 tác giả châu Âu được Viện Hàn lâm Thụy Điển vinh danh. Năm ngoái, giải thuộc về nhà thơ Thụy Điển Tomas Tranströmer.
Mạc Ngôn sẽ nhận được một giấy chứng nhận, một huy chương và khoản tiền thưởng được đánh giá là lớn nhất trong số các giải thưởng trên thế giới. Các năm trước, chủ nhân Nobel nhận được 10 triệu kronor (30,8 tỷ đồng). Nhưng năm nay, do khủng hoảng kinh tế, giải thưởng bị giảm xuống còn 8 triệu kronor (gần 25 tỷ đồng). Lễ trao giải sẽ diễn ra vào tháng 12, tại Thụy Điển với sự tham gia của Hoàng gia nước này.
Hà Linh - Hoàng Anh