Tỷ lệ trẻ em và thanh thiếu niên Việt Nam thừa cân, béo phì đang gia tăng nhanh chóng trong những năm gần đây. Theo Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), gần 1/5 trẻ em và thanh thiếu niên Việt Nam bị thừa cân hoặc béo phì.
Theo số liệu điều tra dinh dưỡng toàn quốc của Viện Dinh dưỡng, tỷ lệ thừa cân, béo phì ở trẻ 5-19 tuổi tăng từ 8,5% năm 2010 lên 19% năm 2020, tức tăng gấp đôi sau 10 năm. Ngoài ra, tỷ lệ trẻ thiếu vi chất dinh dưỡng vẫn cao, đặc biệt là sắt và kẽm.
Ngoài các vấn đề về dinh dưỡng, nhiều trẻ bị rối loạn tiêu hóa, chậm tăng trưởng, rối loạn chuyển hóa hoặc có biểu hiện tâm lý không ổn định mà phụ huynh khó nhận biết. Một số bệnh lý nghiêm trọng như ung thư ở trẻ cũng có thể không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu.
Theo Bệnh viện Nhi Trung ương, mỗi năm cả nước ghi nhận khoảng 2.500 ca ung thư trẻ em, phổ biến là bạch cầu cấp, u não, u xương. Tổ chức Y tế Thế giới ước tính mỗi năm có khoảng 400.000 ca ung thư mắc mới ở trẻ dưới 19 tuổi trên toàn cầu. Phần lớn các trường hợp chỉ được phát hiện khi đã ở giai đoạn muộn.
Thực tế, nhiều trẻ có vẻ ngoài khỏe mạnh, hoạt bát nhưng khi đi khám định kỳ lại phát hiện bất thường. Bé Huy 9 tuổi, sống tại TP HCM, được mẹ đưa đi khám tổng quát vì tăng cân nhanh trong thời gian ngắn dù sinh hoạt bình thường. Kết quả xét nghiệm cho thấy bé có chỉ số mỡ máu và đường huyết lúc đói cao hơn ngưỡng bình thường. Bé được bác sĩ khuyến nghị điều chỉnh chế độ ăn uống, giảm đường, tăng chất xơ và vận động đều đặn. Sau ba tháng theo dõi, các chỉ số đã cải thiện rõ rệt. Đây là một trong nhiều trường hợp được phát hiện sớm nhờ khám sức khỏe định kỳ.
Bệnh viện Hoàn Mỹ Thủ Đức ghi nhận nhiều trường hợp trẻ không có triệu chứng rõ ràng nhưng qua khám tổng quát lại phát hiện các dấu hiệu rối loạn chuyển hóa sớm. Theo các bác sĩ, nhiều phụ huynh chỉ đưa trẻ đi khám khi ốm, trong khi giai đoạn không có triệu chứng chính là thời điểm tốt nhất để phát hiện và can thiệp sớm.
Bác sĩ kiểm tra sức khỏe tổng quát cho trẻ tại Bệnh viện Hoàn Mỹ Thủ Đức (TP HCM). Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Khám sức khỏe định kỳ không chỉ gồm kiểm tra cân nặng, chiều cao, thị lực hay tiêm phòng mà còn có thể tầm soát nhiều vấn đề liên quan đến chuyển hóa, hành vi, tâm lý. Việc theo dõi thường xuyên giúp phát hiện sớm các bất thường như dậy thì sớm, rối loạn giấc ngủ, thiếu vi chất hoặc các rối loạn liên quan đến thói quen ăn uống, sinh hoạt chưa hợp lý.
Một nghiên cứu do nhóm tác giả thuộc Đại học Y Dược TP HCM công bố trên tạp chí BMC Public Health năm 2025 cho thấy, chỉ 36,8% học sinh lớp 6 tại TP HCM đạt mức vận động thể chất khuyến nghị. Các yếu tố như thời gian ngồi học thêm, sử dụng thiết bị điện tử quá nhiều và thiếu hoạt động thể lực là nguyên nhân phổ biến khiến trẻ không đạt được mức vận động tối thiểu.
Theo khuyến cáo của các hiệp hội nhi khoa, trẻ từ 2 đến 18 tuổi nên được khám sức khỏe ít nhất một lần mỗi năm, đặc biệt trong các giai đoạn phát triển mạnh như từ 5 đến 10 tuổi và tuổi dậy thì. Với trẻ có yếu tố nguy cơ như tăng cân nhanh, tiền sử gia đình có bệnh chuyển hóa, béo phì hoặc đái tháo đường, tần suất khám có thể tăng lên hai lần mỗi năm.
Các bác sĩ khuyến cáo, chăm sóc sức khỏe trẻ không nên chỉ dừng lại ở điều trị khi có triệu chứng. Khám định kỳ là một bước quan trọng để phòng ngừa, phát hiện sớm và can thiệp đúng lúc, giúp trẻ phát triển toàn diện và tự tin hơn.
Hiện nhiều cơ sở y tế đã triển khai các gói khám sức khỏe định kỳ dành riêng cho trẻ em, tích hợp kiểm tra thể chất toàn diện, dinh dưỡng, tầm soát thị lực, thính lực và tư vấn tâm lý nếu cần. Bệnh viện Hoàn Mỹ Thủ Đức là một trong những đơn vị áp dụng mô hình khám theo độ tuổi, có lưu trữ hồ sơ điện tử để theo dõi sức khỏe lâu dài, giúp phụ huynh dễ dàng đồng hành cùng con qua từng giai đoạn phát triển.
Không gian tiếp nhận khám sức khỏe tổng quát cho trẻ em tại Bệnh viện Hoàn Mỹ Thủ Đức. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Các chuyên gia nhấn mạnh, khám định kỳ là cách cha mẹ chủ động bảo vệ sức khỏe cho con trong hành trình khôn lớn. Việc phát hiện sớm bất thường sẽ mang lại hiệu quả can thiệp cao, giúp trẻ phát triển khỏe mạnh và tự tin.
Kim Anh