Nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giảng dạy trường chuyên, giúp học sinh phát triển năng lực vốn có, một số địa phương đưa ra chính sách thu hút nhân lực trình độ cao. Tỉnh Hòa Bình dự kiến hỗ trợ một tỷ đồng cho giáo sư, phó giáo sư về trường THPT chuyên, cam kết dạy từ 10 năm trở lên.
Từ kinh nghiệm giảng dạy, nghiên cứu ở các nền giáo dục lớn trên thế giới, nhiều chuyên gia đánh giá, đề xuất này là "thiếu khoa học" và phân tích lý do vì sao.
Bà Lê Thị Nguyệt Minh, phó giáo sư Đại học Quốc gia Singapore (NUS) cho biết, Singapore có hai trường đại học lớn là NUS và Đại học Công nghệ Nanyang (NTU) nhưng chỉ NUS có trường chuyên từ cấp 2 đến cấp 3 cho khoa học tự nhiên.
Theo bà, trường trung học ở đây không tuyển giáo sư. Trường có thể gửi học sinh đến thực tập ở các viện nghiên cứu và đại học. Học sinh vào lab sẽ được các giáo sư hướng dẫn.
Phó giáo sư Minh phân tích, ở Singapore, giảng viên phổ thông được đào tạo qua hệ thống sư phạm. Trong khi giáo sư đại học có thể không qua đào tạo sư phạm mà qua quá trình nghiên cứu sinh và nghiên cứu sau tiến sĩ).
Vị trí giáo sư được trao chủ yếu cho những người dày kinh nghiệm nghiên cứu và đào tạo sinh viên đại học, không liên quan đến hệ phổ thông. Giáo viên giỏi của các trường phổ thông thường được gửi đi học thạc sĩ về sư phạm ở nước ngoài rồi trở về nước làm hiệu trưởng, hiệu phó.
Theo bà, thỉnh thoảng các trường mời giáo sư về nói chuyện và chia sẻ với tinh thần tự nguyện. Các giáo sư tư vấn xây dựng giáo trình hoặc đề cương thực hành có thể nhận thù lao riêng.
Một giáo sư trong giờ giảng cho sinh viên đại học ở Iowa, Mỹ. Ảnh: Uiowa
Tương tự Singapore, tại Mỹ, các trường trung học thường chỉ mời giáo sư đến chia sẻ hoặc nói chuyện. Phó giáo sư Mai Đặng Hiền Quân, Đại học Rutgers, cho biết: "Một số trường trung học yêu cầu giáo viên có bằng thạc sĩ, nhưng gần như không có trường nào đòi hỏi giáo viên có bằng tiến sĩ hoặc cao hơn".
"Giáo sư, phó giáo sư được đào tạo để giảng dạy ở đại học và sau đại học, không được đào tạo để dạy trung học. Vì vậy, việc tuyển giáo sư, phó giáo sư về các trường cấp 2-3 ở Mỹ là chuyện gần như không có", phó giáo sư Quân cho hay.
Khi biết tin về chủ trương tuyển giáo sư và tiến sĩ về dạy trung học, ông Nguyễn Văn Tuấn, giáo sư Đại học New South Wales và Đại học Notre Dame ở Australia, bất ngờ. Theo giáo sư Tuấn, mục tiêu đào tạo tiến sĩ là đào tạo thành nhà nghiên cứu khoa học chuyên nghiệp (professional scientist). Do đó, nhiều tiến sĩ và giáo sư không có kỹ năng giảng dạy.
Ở Australia, cụ thể tiểu bang New South Wales, không có trường chuyên như Việt Nam, nhưng có một số trường tuyển (selective schools). Trường tuyển là trường trung học dành cho học sinh xuất sắc hay có tài năng đặc biệt.
Tất cả giáo viên tiểu học và trung học ở Australia đều có bằng cử nhân, một số có bằng cao học (Masters). "Cũng có những giáo viên có bằng tiến sĩ về giáo dục làm việc trong vài trường trung học, nhưng con số này rất hiếm", ông Tuấn nói.
Giáo sư Tuấn cho rằng, thay vì đi tìm những thầy cô có bằng tiến sĩ hay học hàm giáo sư, các trường trung học nên nghĩ cách nâng cao trình độ của các giáo viên và phương pháp dạy học.
Từ kinh nghiệm cá nhân, ông Tuấn nhận thấy giáo viên giỏi không nhất thiết phải có bằng cấp cao, mà là người có phương pháp tốt. Giáo viên giỏi có phương pháp dạy học hay, giúp học sinh hào hứng theo học.
"Một người có bằng cấp cao (như tiến sĩ) hay thậm chí cấp giáo sư không có nghĩa người đó dạy học tốt. Để dạy tốt, tôi thấy ngoài kiến thức chuyên môn, còn phải có kỹ năng thông tin, kỹ năng lắng nghe, thấu cảm và kiên nhẫn nữa", ông Tuấn cho hay.
Bình Minh