Ba năm đại dịch lây lan trước đây, hơn 1.000 người Mỹ tử vong mỗi tuần. Nay, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), kể từ ngày 2/12/2023 đến ngày 9/12/2023, nước này ghi nhận hơn 1.600 người chết. Dữ liệu đầy đủ của CDC cho thấy trung bình, Covid-19 cướp đi sinh mạng của 1.488 bệnh nhân mỗi tuần. Số ca tử vong do Covid-19 thấp hơn mức cao kỷ lục là 25.000 người ghi nhận vào tháng 1/2021.
"Tỷ lệ tử vong do Covid-19 hàng tuần hiện cao bằng tỷ lệ tử vong hàng ngày trong thời điểm tồi tệ nhất của đại dịch. Vì vậy, để so sánh, rất may là dịch bệnh đang lây lan ở mức độ hoàn toàn khác", giáo sư Cameron Wolfe, chuyên gia bệnh truyền nhiễm Đại học Duke, nói.
Tuy nhiên, ông nhận định tỷ lệ tử vong vẫn cao đáng kể, 1.500 người chết mỗi tuần là "con số không thể chấp nhận được".
Các chuyên gia nêu ra một số lý do dẫn đến tình trạng này.
Ít người tiêm chủng
Theo dữ liệu của CDC, tính đến ngày 5/1, chỉ 19,4% người trưởng thành và 8% trẻ em được tiêm liều vaccine bổ sung. Con số ở người 65 tuổi trở lên, có bệnh nền, nguy cơ chuyển nặng cao là 38%. Trong khi đó, vaccine cập nhật chống lại XBB, một nhánh của biến chủng Omicron, đã được triển khai.
Hiện JN.1, hậu duệ của BA.2.86, vốn là thế hệ tiếp theo của XBB, chiếm khoảng 61% số ca mắc ở Mỹ.
CDC cho biết JN.1 dễ lây truyền, trốn tránh miễn dịch hiệu quả hơn các biến chủng khác. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, vaccine hiện tại vẫn có tác dụng ngăn ngừa bệnh chuyển nặng và tử vong.
"Cũng đã lâu kể từ lần cuối cùng mọi người tiêm chủng hoặc lây nhiễm tự nhiên. Vì vậy, khả năng mắc bệnh của họ hiện khá cao, có thể nghiêm trọng đến mức phải nhập viện, thậm chí tử vong", giáo sư Wolfe nói.
Các chuyên gia cho biết người dân dường như mệt mỏi và chủ quan vì cho rằng mức độ miễn dịch cộng đồng vẫn cao. Họ cảm thấy việc tiêm chủng là không cần thiết. Tuy nhiên, khả năng miễn dịch với virus đã suy yếu theo thời gian.
"Trí nhớ vaccine không tốt như chúng ta mong muốn. Vì vậy, nếu bạn tiêm vaccine cách đây một năm, hiệu quả bảo vệ ở thời điểm này có thể khá kém rồi", giáo sư Wolfe giải thích.
Đối với những người thuộc nhóm rủi ro, nguy cơ mắc bệnh và chuyển nặng cao. Trong khi đó, nhóm rủi ro thấp có thể truyền bệnh cho người khác.
Người dân tại một số quốc gia được khuyến nghị đeo khẩu trang trở lại. Ảnh: Zuma
Người Mỹ không tiếp cận phương pháp điều trị
Các phương pháp điều trị Covid-19 đã được phát triển từ những ngày đầu đại dịch, thuốc kháng virus cũng có sẵn, đặc biệt là Paxlovid. Thuốc có thể giảm gần 90% nguy cơ nhập viện và tử vong ở những bệnh nhân chưa tiêm chủng hoặc có nguy cơ chuyển nặng nếu bắt đầu sử dụng trong vòng ba ngày kể từ khi có triệu chứng.
Các nghiên cứu gần hơn trên chủng Omicron cho kết quả tương tự. Thuốc vẫn giúp giảm một nửa nguy cơ nhập viện và tử vong. Dù vậy, phương pháp ít được sử dụng. Báo cáo cho thấy ở một số bang, nó được chỉ định cho dưới 25% trường hợp. Đó có thể là lý do khiến số ca tử vong tăng lên.
"Nguyên nhân là sự hiểu lầm về điều kiện sử dụng Paxlovid, độ hiệu quả của thuốc. Nhiều bệnh nhân gặp khó khăn khi nhận đơn thuốc. Tỷ lệ sử dụng Paxlovid thấp hơn ở vùng nông thôn, ở nhóm có trình độ học vấn thấp", tiến sĩ Megan Ranney, trưởng khoa Y tế Công cộng Yale, cho biết.
Các bác sĩ cũng cảm thấy do dự khi kê đơn Paxlovid do lo ngại về tương tác của thuốc với các loại thuốc theo toa. Một số trường hợp, bệnh nhân tái phát triệu chứng Covid-19 sau khi dùng thuốc.
Triệu chứng nặng hơn sau vài lần mắc bệnh
Theo các chuyên gia, lý do khác khiến số ca tử vong tăng là số ca nhiễm tăng.
"Tình hình không giống làn sóng Omicron trước đây, khi hàng triệu người mắc bệnh và tử vong. Tuy nhiên, khi tổng số người dương tính tăng lên, số ca nhập viện cũng tăng theo", phó giáo sư Shivanjali Shankaran, Trung tâm Y tế Đại học Rush, cho biết.
Đối với người già hoặc người bị suy giảm miễn dịch, Covid-19 vẫn có thể dẫn đến các triệu chứng nặng, thậm chí tử vong. Các chuyên gia khuyến nghị người dân nhận thức các yếu tố nguy cơ của bản thân, hiểu về các triệu chứng, hiểu rằng vaccine an toàn và có thể bảo vệ bạn trước tình trạng nguy kịch và tử vong.
Covid-19 đang nóng trở lại ở nhiều quốc gia, đặc biệt là châu Âu. Tổ chức Y tế Thế giới ghi nhận 10.000 ca tử vong do Covid-19 trong một tháng. Nhiều nước đang xem xét khuyến nghị người dân đeo khẩu trang trở lại.
Thục Linh (Theo ABC News, Washington Post)