Dmitry Syty, một trong những thành viên nổi tiếng của tập đoàn quân sự tư nhân Wagner ở Cộng hòa Trung Phi (CAR) ngày 27/7 đăng trên Facebook hình ảnh ông trùm Yevgeny Prigozhin bắt tay Freddy Mapouka, quan chức phụ trách lễ tân của Tổng thống CAR Faustin-Archange Touadéra. Bức ảnh được cho chụp tại Hội nghị thượng đỉnh Nga - châu Phi, sự kiện diễn ra tại thành phố St. Petersburg ngày 27-28/7.
Hình ảnh nhanh chóng lan truyền khắp các phương tiện thông tin ở Nga. Một số blogger quân sự tỏ ra ngạc nhiên khi ông Prigozhin quay lại Nga và xuất hiện công khai tại một hội nghị do Tổng thống Vladimir Putin tổ chức.
Prigozhin trước đó đã đồng ý chuyển tới Belarus sau khi Tổng thống Alexander Lukashenko làm trung gian cho thỏa thuận chấm dứt cuộc nổi loạn của Wagner ở Nga ngày 24/6.
Một số nhà phân tích nói rằng sự trở lại của Prigozhin có thể đã được ông Putin chấp thuận, bởi tập đoàn quân sự tư nhân Wagner có mạng lưới hoạt động sâu rộng ở các nước châu Phi như Sudan, Cộng hòa Trung Phi, Mali. Lực lượng này được cho là ký hợp đồng đảm bảo an ninh với các nước châu Phi để đổi lấy quyền khai thác vàng và khoáng sản tại đây.
Đây cũng có thể là lý do ông Prigozhin không phải đối mặt với hậu quả nghiêm trọng hơn sau khi tiến hành cuộc nổi loạn ở Nga, theo giới phân tích.
Trùm Wagner Prigozhin (phải) bắt tay Freddy Mapouka, quan chức Cộng hòa Trung Phi, ở St. Petersburg, Nga. Ảnh: Facebook/Dimitri Sytyi
"Ông Putin cần Prigozhin vào lúc này để theo đuổi lợi ích quốc gia Nga ở châu Phi. Những lợi ích này bao gồm cạnh tranh với phương Tây về hợp tác an ninh, khai thác tài nguyên và năng lượng", William Reno, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Northwestern ở bang Illinois, Mỹ, nói.
Giáo sư Reno thêm rằng tập đoàn Wagner của ông Prigozhin cũng tham gia vào nỗ lực lôi kéo các học giả, tổ chức châu Phi vào chương trình chống lại ảnh hưởng của phương Tây. "Bất chấp cuộc nổi loạn tháng trước, ông Prigozhin vẫn là một phần không thể thiếu đối với lợi ích quốc gia Nga", ông nói.
Vai trò của Prigozhin và Wagner càng trở nên quan trọng khi quan hệ giữa Nga và châu Phi gặp một số trắc trở vì quyết định rút khỏi Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen của Moskva vào tháng này. Sáng kiến này góp phần chuyển lương thực từ Ukraine tới các nước nghèo ở châu Phi.
17 nguyên thủ quốc gia châu Phi dự hội nghị thượng đỉnh ở St. Petersburg năm nay, ít hơn nhiều 43 lãnh đạo từng tham dự hội nghị năm 2019. Tuy nhiên, Nga cho biết đại diện của 49 trong số 54 quốc gia châu Phi đã có mặt.
Tại hội nghị, ông Putin nói hơn 70% ngũ cốc Ukraine xuất khẩu theo thỏa thuận Biển Đen đã được chuyển tới những nước có thu nhập cao hoặc trên trung bình, trong đó có Liên minh châu Âu (EU). Ông thêm rằng các nước nghèo như Sudan nhận chưa tới 3% số hàng đó.
Tổng thống Nga tái cam kết cung cấp miễn phí ngũ cốc cho 6 nước châu Phi gồm Burkina Faso, Zimbabwe, Mali, Somalia, Cộng hòa Trung Phi và Eritrea. Ông khẳng định Nga sẵn sàng thay thế nguồn cung ngũ cốc từ Ukraine cho châu Phi trên cả cơ sở thương mại và viện trợ miễn phí.
Ông Putin đã tăng cường xây dựng quan hệ gần gũi với các nước châu Phi trong những năm gần đây và việc ông Prigozhin xuất hiện tại hội nghị thượng đỉnh ở St. Petersburg có thể phản ánh mục tiêu đó.
"Tôi nghĩ rằng việc ông Prigozhin xuất hiện tại hội nghị thượng đỉnh Nga - châu Phi trước hết nhằm trấn an các chính phủ châu Phi có lực lượng Wagner hiện diện rằng tập đoàn này sẽ ở lại đó với tư cách đại diện cho sự hỗ trợ của chính phủ Nga", Mark N. Katz, giáo sư tại Trường Chính sách và Quản lý Schar thuộc Đại học George Mason ở Mỹ, nói.
Ông Katz thêm rằng bức ảnh chụp Prigozhin được lan truyền trên mạng có thể phát thông điệp tới công chúng Nga rằng Prigozhin vẫn làm việc cho Nga ở châu Phi.
"Tôi tin điều này cũng có thể là một phần trong nỗ lực lớn hơn của Moskva nhằm cho thấy cuộc nổi loạn của Wagner không phải là kế hoạch chống lại ông Putin như những gì phương Tây phóng đại, đồng thời nhấn mạnh ông Putin và Prigozhin vẫn làm việc với nhau", Katz nói.
Yevgeny Prigozhin, ông chủ tập đoàn an ninh Wagner, tại Moskva, Nga ngày 4/7/2017. Ảnh: AFP
David Silbey, phó giáo sư lịch sử ở Đại học Cornell, cho rằng bức ảnh có thể phát đi một thông điệp quan trọng rằng Prigozhin đã trở lại và vẫn nhận được sự ủng hộ ở mức độ nào đó từ Tổng thống Putin.
Phó giáo sư Đại học Cornell thêm rằng "hãy nhớ ông ấy luôn là một trong những đòn bẩy của ông Putin trước quân đội Nga, khi Prigozhin lãnh đạo lực lượng quân sự tư nhân không nằm dưới quyền kiểm soát của Bộ Quốc phòng. Việc ông ấy trở lại có thể mang tới cho ông Putin đòn bẩy tương tự ở châu Phi".
Thanh Tâm (Theo Newsweek)