Hiện nay, hàng nghìn doanh nghiệp và nhiều tổ chức tín dụng, ngân hàng đang gặp lúng túng trong việc giải quyết tranh chấp hợp đồng kinh tế, yêu cầu tuyên bố phá sản doanh nghiệp. Nhằm tìm cách tháo gỡ những vướng mắc đó, mới đây, TAND TP HCM đã tổ chức hội thảo chuyên đề với sự tham gia của hàng trăm đại biểu liên quan.
Khởi kiện để tự bảo vệ mình
Theo Chánh tòa Kinh tế TAND TP HCM Phạm Xuân Thọ, so với các loại tranh chấp khác, tranh chấp hợp đồng tín dụng ngân hàng chiếm tỷ lệ cao nhất trong số các vụ án đã thụ lý và giải quyết tại Tòa kinh tế: năm 1999 chiếm 32,16%, năm 2000 chiếm 42,58%, 8 tháng năm 2001 chiếm 38,8%.
Đại diện Phòng Hỗ trợ tín dụng Ngân hàng TMCP Á Châu phản ánh: Theo điều 33 Nghị định 178 của Chính phủ năm 1999, để đảm bảo tiền vay, ngân hàng có quyền bán tài sản đảm bảo để thu hồi nợ. Nhưng thực tế, khi ngân hàng phát mại tài sản thì Phòng Công chứng và Sở Địa chính Nhà đất không làm thủ tục công chứng các hợp đồng mua bán này, do chưa có văn bản hướng dẫn của Bộ Tư pháp. Đến tháng 4, các Bộ Công an, Tài chính, Tư pháp, Ngân hàng Nhà nước và Tổng cục Địa chính phối hợp ban hành Thông tư liên tịch 03, cụ thể hóa các quy định về xử lý tài sản đảm bảo tiền vay để thu hồi nợ cho các tổ chức tín dụng. Nhưng cho đến nay, việc thực hiện thông tư này vẫn chưa được phối hợp triển khai giữa các cơ quan chức năng có liên quan. Vì thế, để tự bảo vệ mình, các tổ chức tín dụng vẫn phải chọn biện pháp khởi kiện tại tòa án, dù phải tốn nhiều thời gian, công sức.
Đại diện Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (chi nhánh TP HCM) cho rằng khó khăn lớn nhất của các tổ chức tín dụng là giải phóng tài sản thế chấp để thu hồi nợ. Thực tế, muốn bán tài sản đảm bảo để thu hồi nợ, tổ chức tín dụng lại phụ thuộc vào việc ủy quyền của bên vay. Điều này gây phiền phức, kéo dài thời gian thu hồi nợ của tổ chức tín dụng, vì bên vay thường dây dưa, né tránh nghĩa vụ. Sự tắc trách của các cơ quan pháp luật cũng là nỗi khổ, sự thiệt thòi cho các doanh nghiệp. Đại diện Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) nêu 3 vụ tranh chấp hợp đồng tín dụng của ngân hàng với doanh nghiệp tư nhân Thịnh Lợi, Trilimex, Công ty TNHH Thủ Đô. Ở cả 3 vụ án này, tòa án, viện kiểm sát đã đẩy tới đẩy lui, thậm chí ra những bản án mà theo nhận định của Eximbank là trái pháp luật, gây thiệt hại nghiêm trọng đến quyền lợi của Eximbank, nhưng không ai chịu trách nhiệm về thiệt hại đã gây ra.
Để tháo gỡ những vướng mắc cho các tổ chức tín dụng, ông Thọ lưu ý một số vấn đề: trước khi khách hàng vay bị giải thể, tiến hành cổ phần hóa hoặc tách... ngân hàng phải thanh lý hợp đồng tín dụng. Nếu không thể thanh lý hợp đồng thì phải xử lý tài sản bảo đảm trước. Nếu phát sinh vụ kiện, phải đưa đơn vị sáp nhập hoặc cơ quan ra quyết định giải thể tham gia tố tụng để giải quyết hậu quả.
Thiếu biện pháp chế tài đối với doanh nghiệp bị thua lỗ
Phó chánh tòa Kinh tế Trần Văn Sự, cho biết: “7 năm thi hành Luật Phá sản doanh nghiệp trên địa bàn TP HCM, có 14 doanh nghiệp làm đơn yêu cầu giải quyết tuyên bố phá sản gửi đến Tòa kinh tế, thì trong đó, có 3 doanh nghiệp không hội đủ các thủ tục về hồ sơ theo quy định của Luật Phá sản doanh nghiệp, nên tòa không nhận thụ lý đơn. Đó là Công ty Marison (Hàn Quốc), Compunet, Sơn mài Lam Sơn. Riêng HTX Thành Công do không có hồ sơ kiểm toán nên Tòa kinh tế cũng không nhận giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản. Trong 10 doanh nghiệp được tòa thụ lý, chỉ có Công ty May Đức Thắng (ở đường Huỳnh Văn Bánh), Công ty TAMEXCO, Công ty Thiên Nga được tòa quyết định tuyên bố phá sản. 7 doanh nghiệp còn lại được tòa tạm đình chỉ giải quyết phá sản doanh nghiệp vì đã thông qua phương án tổ chức lại hoạt động kinh doanh”.
Tuy nhiên, cũng theo ông Sự, do Luật Phá sản doanh nghiệp không có điều khoản quy định biện pháp chế tài đối với doanh nghiệp bị thua lỗ, mất khả năng thanh toán nợ đến hạn, nên những doanh nghiệp này không làm đơn dù đã lâm vào tình trạng phá sản. Hậu quả là những doanh nghiệp trên tiếp tục tìm những cơ hội mới để chiếm dụng thêm tài sản của doanh nghiệp khác, tạo ra “dây chuyền” nhiều doanh nghiệp phải phá sản theo.
Nhưng nhìn lại, bản thân Luật Phá sản doanh nghiệp cũng đang gây khó khăn cho các doanh nghiệp. Chẳng hạn khi làm đơn, doanh nghiệp phải báo cáo tình hình tài chính hai năm trước đó (có hồ sơ kiểm toán). Quy định này của luật không thực tế, vì không chủ nợ nào làm được điều này.
Đại diện viện kiểm sát, luật sư... đã đưa ra nhiều vướng mắc trong Luật Phá sản doanh nghiệp và khẳng định luật này là cần thiết, nhưng phải nhanh chóng sửa đổi, bổ sung cho phù hợp mới có thể thực hiện được.
(Theo NLĐ)