“Khi ánh sáng tắt đi, mọi người sẽ không tìm thấy tôi ở đâu nữa”, Valdes nói vài tháng trước, dự báo ngày giải nghệ của anh sẽ im lìm và anh sẽ biến mất khỏi đời sống bóng đá. Đến đầu tháng này, anh xóa mọi tài khoản trên mạng xã hội. Khi Valdes treo chiếc găng lên, anh treo cả sự nghiệp kiêu hùng lên đó, và tưởng như từ đấy không ai còn nghe đến anh nữa.
Với một người vốn không có ý định trở thành một thủ môn ngay từ đầu, những gì Valdes giành được thực sự choáng ngợp. Sáu chức vô địch La Liga, sáu Siêu Cup Tây Ban Nha, hai Cup Nhà Vua, ba Champions League, hai Siêu Cup châu Âu, hai FIFA Club World Cup, một Euro và một World Cup. Những danh hiệu tập thể cao quý nhất mà đời cầu thủ mơ ước, Valdes đều chạm tay vào.
Trong sự vươn lên thuyết phục của Barca từ đầu thế kỷ mới, đã có rất nhiều ca tụng về triết lý siêu việt của Pep Guardiola, xây trên nền tảng tuyệt vời của Johan Cruyff, về Lionel Messi xuất chúng, về tài cầm nhịp của Xavi, chất thủ lĩnh của Carles Puyol hay đôi chân ma thuật của Ronaldinho. Nhưng tất cả những điều đó sẽ là vô nghĩa nếu không có viên gạch mang tính nền tảng: Valdes. Bạn không tin? Hãy nhớ lại xem Man City của Guardiola đã khổ sở thế nào khi không có một thủ môn tốt mùa trước.
Ở Barca thời kỳ đỉnh cao, Valdes chính là nền móng của một ngôi nhà. Chúng ta trầm trồ về sự hoành tráng của nó từ bên ngoài, ca ngợi nội thất của nó từ bên trong, nhưng nếu không có nền móng vững chãi - thứ mà không ai có thể nhìn thấy – căn nhà sẽ đổ sụp.
Valdes không chỉ là nền móng của một Barca thành công nhất lịch sử. Anh còn là một huyền thoại sống của La Liga. Anh có tỷ lệ lọt lưới ít nhất trong số những thủ môn đã chơi hơn trăm trận tại giải đấu cao nhất Tây Ban Nha (chỉ 0,83 bàn/trận), anh là thủ môn có số trận trắng lưới nhiều nhất lịch sử những trận El Clasico (bảy trận), anh là người giành nhiều danh hiệu Zamora cho Thủ môn hay nhất mùa, tới năm lần. Những ai từng xỏ găng ra sân đều phải ganh tỵ với thành tích này của anh.
Valdes là người tiên phong ở vị trí thủ môn. World Cup 2014, thế giới trầm trồ khả năng xử lý bóng bằng chân của Manuel Neuer, trong khi Valdes đã chơi theo cách ấy cả chục năm trước. Valdes là một Johan Cruyff của các thủ môn hiện đại, trong khi Manuel Neuer và Ter Stegen là Pep Guardiola - người hoàn thiện một con đường mà tiền bối đã khai phá. Không có Valdes, chúng ta sẽ thấy một phiên bản rất khác của Neuer và Ter Stegen hôm nay.
Khi Guardiola lên thay Rijkaard làm HLV trưởng, ông tiến hành một cuộc thanh lọc quy mô lớn. Ronaldinho, Deco và Samuel Eto’o bị gạt khỏi kế hoạch. Từ lò đào tạo La Masia, Pedro, Sergio Busquets vươn lên đội hình chính. Gerard Pique được mang về từ Man Utd. Xavi và Iniesta trở thành hạt nhân của đội bóng, Dani Alves được mang về để trấn giữ hành lang phải.
Valdes thì vẫn ở đó. Cuộc cách mạng của Guardiola khởi đầu từ Valdes và xoay quanh anh. Có một điều lạ là dù cho Valdes chơi hay lên từng mùa, luôn có những pha cứu thua xuất chúng, tất cả vẫn cứ thích nhìn vào những sai lầm của anh. Giống như dầu loang trên nước, dầu ít nhưng nhìn vào chỉ thấy dầu chứ không thấy nước. Valdes âm thầm chịu đựng tất cả những phán xét cay nghiệt ấy.
Chỉ có Guardiola đứng ra bảo vệ anh. Ông nói: “Xin đừng gọi đội hình của chúng tôi là 4-3-3, vì như vậy là thiếu tôn trọng với Valdes. Hãy gọi nó là 1-4-3-3. Vì tất cả đều khởi đầu từ đôi chân của cậu ấy. Chúng tôi xây dựng lối chơi từ khung gỗ đội nhà”.
Với Valdes, tiki-taka đã tìm thấy người gác đền ưng ý nhất. Sáu danh hiệu ngay trong năm đầu tiên của Guardiola đưa Barca lên đỉnh cao nhất của một CLB trong lịch sử, được toàn thế giới ngưỡng mộ. Và Valdes là người ít được nhắc đến nhất trong cuộc vươn lên thần kỳ ấy, dù anh là người lao động gần như vất vả nhất đội. Bên cạnh những bài tập thủ môn, anh còn phải tập chuyền bóng, di chuyển và cách lao ra khỏi vòng cấm. Valdes chơi chân tốt đến mức Guardiola từng hứa với anh: “Sẽ có một ngày nào đó, tôi mang cậu lên đá tiền vệ”.
Vì chuyền bóng rất nhiều nên làm sao tránh khỏi những đường chuyền hỏng. El Clasico năm 2011, anh chuyền thẳng vào chân Angel di Maria. Barca bị dẫn 0-1 chỉ sau 23 giây. Một phút sau đó, bóng lại đến chân, và Valdes chuyền tiếp, lần này bóng tìm đến đúng địa chỉ. Barca thắng ngược trận ấy. “Điều làm tôi thích nhất là Valdes tiếp tục chơi bóng sau sai lầm,” Guardiola nói. “Cậu ấy không bao giờ quên triết lý của đội bóng”. Xavi thì thán phục: “Valdes là một gã can trường, dũng cảm”.
Pha bóng ấy cũng nói lên sự nghiệp của Valdes: sẵn sàng phạm sai lầm, nhưng không bao giờ để sai lầm ấy nhấn chìm anh. Dù vậy, thỉnh thoảng Valdes cũng cảm thấy nghẹt thở. Anh kể: “Có những trận đấu, tôi không chạm bóng một lần nào và đi vào phòng thay đồ như một người chết. Bởi vì sự mệt mỏi về tâm lý còn ghê gớm hơn về thể chất. Tôi thà vất vả còn hơn cứ căng mình ra tập trung suốt cả trận, không biết bao giờ bóng đến chỗ mình”. Vậy đó, nhưng bóng đến Valdes lại chuyền đi, anh thà chấp nhận mạo hiểm chứ không bao giờ phản bội lại triết lý của Guardiola bằng một đường chuyền dài.
Nhưng trước khi trở thành một người chuyền bóng tuyệt vời, Valdes đã là một thủ môn xuất sắc. Chung kết Champions League 2009, Valdes hai lần ngăn cản Cristiano Ronaldo ở những cơ hội mười mươi. Chung kết Champions League 2006, Valdes ba lần chặn đứng những cú dứt điểm trong tư thế đối mặt của Thierry Henry. Kết thúc trận đấu ấy, Rijkaard gọi Valdes là “người giữ vai trò quyết định”.
Nhưng Valdes, cũng như một đồng đội thầm lặng khác là Sergio Busquets, tuyệt nhiên không than thở một lời. Năm 2013, sau 20 năm gắn bó với Barca từ khi là một cậu bé, Valdes tuyên bố sẽ đá nốt năm cuối cùng trong hợp đồng rồi nghỉ. Barca hoảng vía, tìm mọi cách để gia hạn thêm vài năm, nhưng đã quá muộn. Valdes giống như một người bạn thân lâu năm, ta chỉ biết tầm quan trọng to lớn khi họ đã rời đi.
Ngày 26/3/2014, Valdes chấn thương ở phút thứ 22 trong trận đấu với Celta Vigo và phải nghỉ hết mùa. Ngày chia tay diễn ra sớm hơn dự tính. Anh không khoác áo Barca thêm một lần nào nữa. Anh cũng không có một cuộc chia tay nào cho xứng đáng với vai trò là thủ môn hay nhất lịch sử CLB. Những giọt nước mắt cũng chỉ mình anh biết.
Kể từ ngày hôm đó cho đến ngày 4/1/2018, anh chơi cho Man Utd, Standard Liege và Middlesbrough. Nhưng Valdes đã không còn là Valdes nữa. Anh đăng một bức ảnh lên Instagram, một bức ảnh nông trại, một lối đi đầy bùn, mặt trời phía xa, cảnh vật thanh bình. Phía dưới bức ảnh ấy là dòng chữ “Gracias por todo” (Cám ơn vì tất cả). Đấy là dấu ấn cuối cùng Valdes để lại trên mạng xã hội, trước khi anh xoá đi mọi tài khoản.
Đấy quả thực là một cái kết buồn cho Valdes nếu nhìn từ phía ngoài. Còn với Valdes, có lẽ đấy là một lời chia tay đầy nhẹ nhõm. “Tôi thích sự cô đơn”, Valdes nói với nhà báo Sid Lowe hồi 2014. “Tôi mê lướt ván, vì môn này khiến tôi hoàn toàn mất kết nối với tất cả cuộc sống ngoài kia”.
Có thể, nhưng ngày chia tay, sao tránh khỏi bùi ngùi khi nhìn lại một chặng đường kiêu hãnh? Chặng đường ấy khởi đầu ở Barca năm Valdes lên mười. Lên 15 tuổi, trận đấu bị thiếu thủ môn và Valdes xung phong về trấn giữ.
Các thầy khuyên anh hãy tập luyện để trở thành thủ môn chuyên nghiệp. Anh chấp nhận thử thách. Dáng vóc to kềnh, Valdes mau chóng trở thành thủ lĩnh trong đội. Chính anh dìu dắt một Andres Iniesta thuở mới vào La Masia, nhút nhát, nhớ nhà và sợ sệt mọi thứ. Anh xem Iniesta như đứa em ruột, làm bạn với Cesc Fabregas, Gerard Pique.
Rồi tất cả đều lên đội một, đều chơi ở hàng tiền vệ. Valdes thì một mình ở dưới gậm nhấm nỗi cô đơn và sự bất công cùng cực. Khi đội thắng, đấy là thiên tài của Ronaldinho, Messi cùng đồng đội. Khi thất bại, đó là lỗi của Valdes. “Một năm ở Barca dài như ba năm ở những nơi khác,” Valdes từng than.
Nhưng tất cả đã ở lại sau lưng. Rồi đây, anh sẽ dồn hết tâm trí của mình cho gia đình, một vợ và ba con, cho cây guitar đã lâu không gảy, trèo lên chiếc mô tô và làm một cung đường yêu thích, bia bọt với bạn bè để quên hết những phiền muộn.
Bóng đá luôn vinh danh những người xứng đáng. Chỉ có điều với một số người, như Valdes, điều ấy lại đến quá muộn!
Hoài Thương
