"Gã" khổng lồ trong làng thương mại điện tử - eBay - được thành lập vào ngày 4/9/1995. Sau một phần tư thế kỷ, doanh nghiệp này hiện trị giá 40 tỷ USD với 190 triệu người dùng thường xuyên và 14.000 nhân viên trên toàn cầu.
eBay là trang đấu giá trực tuyến đầu tiên trên thế giới, được thành lập từ những ngày đầu của kỷ nguyên bong bóng dot-com, cùng thời với Yahoo và đặt nền móng cho ngành thương mại điện tử của thế giới.
Điều kỳ diệu về eBay
Hầu hết mọi người đều biết eBay là một trang đấu giá trực tuyến được thành lập bởi Pierre Omidyar, một trình viên trẻ tuổi tại San Jose. Tuy nhiên, ít ai biết rằng, ban đầu Omidyar chỉ định viết một phần mềm bán hàng qua mạng để theo đuổi Pamela Wesley, một nữ nghiên cứu sinh - sau này vợ ông. Khi đó Omidyar muốn viết một phần mềm bán hàng qua Internet để giúp bạn gái kiếm thêm thu nhập.
Ngày 4/9, Omidyar "mở cửa" trang web của mình với tên gọi AuctionWeb. Món hàng đầu tiên là một chiếc bút laser không hoạt động. Bảy ngày trôi qua, không có bất kỳ ai quan tâm đến món hàng trị giá 1 USD cũng như trang web của chàng kỹ sư trẻ. Nhưng sau đó, đột nhiên có rất nhiều người đấu giá để mua lại cây bút trình chiếu. Có người đã trả giá 18,3 USD. Omidyar ngạc nhiên liên lạc với người mua và hỏi lại rằng liệu anh ta có biết rằng con trỏ laser này đã bị hỏng. Người mua hàng giải thích: "Tôi là người sưu tập các con trỏ laser bị hỏng". Kể từ đó, nhiều người lên trang web đấu giá để tìm kiếm các món hời.
Pierre Omidyar cũng bắt đầu thấy tiềm năng to lớn của thị trường thương mại trực tuyến. Hàng tháng, ông bỏ ra 30 USD để duy trì trang web, nhưng khi lượng truy cập ngày một lớn, ông buộc phải nâng cấp lên tài khoản doanh nghiệp với giá 250 USD/tháng. Omidyar phải lựa chọn giữa quyết định dừng sở thích của mình hay nghiêm túc với tương lai của trang web đấu giá trực tuyến này. Chàng kỹ sư trẻ đã chọn phương án thứ hai.
Từ một trang web được thành lập trong phòng khách gia đình, AuctionWeb đã được tu chỉnh và bắt đầu thu một khoản phí nhỏ từ người bán. Thu nhập từ AuctionWeb của Omidyar nhanh chóng tăng lên, thậm chí nhiều hơn mức lương của ông khi đó. Cuối cùng, ông quyết định nghỉ việc và dành toàn bộ thời gian phát triển trang web này.
Tượng đài công nghệ suốt một phần tư thế kỷ
Từ khoản phí nhỏ thu của người bán hàng, Omidyar đã nâng cấp dần trang đấu giá AuctionWeb, đưa doanh số bán hàng lên 7,2 triệu USD chỉ sau một năm. Theo các chuyên gia kinh tế, trong lịch sử kinh doanh thế giới, chưa có trường hợp mang lại lợi nhuận ngay từ những ngày đầu thành lập như eBay.
Năm 1996, Pierre Omidyar bổ sung tính năng nhận xét cho người mua khiến việc mua bán trở nên tin cậy, an toàn hơn. Đến tháng 9/1997, trang đấu giá trực tuyến AuctionWeb được đổi thành eBay, theo tên viết tắt của công ty Echo Bay Technology Group.
Năm 1998 - thời kỳ đỉnh cao của kỷ nguyên bong bóng dot-com, eBay nhận được 6,7 triệu USD đầu tư và trở thành doanh nghiệp có quy mô lớn. Một năm sau đó, công ty bắt đầu "chu du" khắp thế giới, mở các trang web ở Anh, Australia và Đức. Họ không chỉ là "thị trường ảo" khổng lồ mà bắt đầu nghĩ đến việc thôn tính các doanh nghiệp nhỏ khác.
Đầu tiên eBay mua lại Half.com, nhà bán lẻ trực tuyến giống Amazon vào năm 2000. Hai năm sau, công ty hợp nhất với PayPal, kênh thanh toán trực tuyến từng được tỷ phú Elon Musk đầu tư. Năm 2008, doanh thu công ty đã tăng lên 7,7 tỷ USD. Cùng năm này, họ cũng bán Skype với giá 2,7 tỷ USD. Đến năm 2015, công ty chia tay PayPal rồi mua lại StubHub.
Theo thời gian, các thuật ngữ lấy cảm hứng từ eBay như "Mua ngay bây giờ", "Xếp hạng người bán" và "Phù hợp nhất" trở thành thân thuộc với người mua khắp thế giới. Một phần tư thế kỷ trôi qua, thế giới công nghệ đã thay đổi không ngừng, nhiều tượng đài công nghệ được xây lên rồi đổ vỡ nhưng eBay vẫn tồn tại theo cách rất riêng.
Với những người dùng Internet thế hệ 7x, 8x, mua sắm trên eBay không chỉ là những giao dịch thương mại mà còn là một thói quen. 25 năm trôi qua, khách hàng vẫn có thể lên eBay để tìm những món đồ cũ rồi đấu giá theo một cách "hoài cổ". Nó gợi nhớ về cách người ta giao dịch với nhau trong những ngày đầu của kỷ nguyên thương mại điện tử. Nhưng nếu muốn bắt kịp với xu thế hiện đại, họ vẫn có thể mua sắm hàng triệu món đồ với mức giá cố định không khác gì giao dịch trên Amazon hay Walmart. Đó chính là khác biệt lớn nhất của eBay mà các trang thương mại điện tử sau này khó sao chép được.
Từ một chiếc bút trình chiếu hỏng đến miếng thiên thạch Zagami Martian Meteorite rơi xuống trái đất từ năm 1962 ở Nigeria, hay du thuyền, máy bay và cả suất ăn trưa với nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett... Tất cả đều được được mua bán trên eBay.
Nhiều người nói rằng nếu mua thứ gì đó kỳ lạ, hãy lên eBay. Trên này có hàng triệu món đồ lạ lùng đang chờ được đấu giá. Thi thoảng, mua sắm trên eBay giống trò chơi đào vàng, bạn có thể mua được vài món đồ cổ với giá hời, để rồi vài năm sau nó trở thành kỷ vật vô giá, như những băng chơi game Mario đời đầu hoặc nguyên mẫu PlayStation Vita cuối cùng còn lại.
Kỷ nguyên mới của eBay
Trang đấu giá trực tuyến của Pierre Omidyar đã thành công ngoài sức tưởng tượng và đặt nền móng quan trọng cho kỷ nguyên mua sắm trực tuyến hiện đại. Tuy nhiên trong thế giới công nghệ, mọi thứ đều có thể xảy ra, thế kỷ 21 chứng kiến không ít gã "khổng lồ" công nghệ biến mất chỉ sau một cú "sảy chân".
Tháng 9/2020, eBay đã ăn mừng sinh nhật 25 năm của mình, nhưng liệu eBay có giữ được vòng nguyệt quế để kỷ niệm 25 năm lần hai? Rất khó nói trước tương lai, nhưng con đường eBay đang đi mang đến cho người dùng niềm lạc quan.
Pierre Omidyar - người sáng lập của eBay - đã đặt sứ mệnh quan trọng ấy vào thế hệ lãnh đạo tiếp theo. Jamie Iannone, CEO mới của công ty đang lên kế hoạch sử dụng công nghệ để cải thiện trải nghiệm mua sắm của người dùng. Ông cũng chi nhiều hơn cho hoạt động tiếp thị để lôi kéo người dùng trẻ tuổi. Ebay cũng đang tìm cách đơn giản hoá cách thức thanh toán để người mua và người bán không cần sử dụng tiền mặt.
Người ta không thể lướt mãi trên màn hình điện thoại để tìm một chiếc iPhone trong hàng nghìn mặt hàng được rao trên trang điện tử này. Đã đến lúc eBay phải tối ưu hoá công cụ tìm kiếm, dùng AI để đề xuất hàng hóa giúp người dùng mua sắm dễ hơn.
25 năm tiếp theo của eBay sẽ có rất nhiều thách thức và khó khăn. Giờ đây công ty phải cạnh tranh khốc liệt với những tên tuổi trẻ hơn, như Amazon, Walmart. Ngay cả những nền tảng truyền thông xã hội như Facebook, Instagram cũng đang lấn sang thị trường thương mại trực tuyến và đe dọa trực tiếp đến vị thế của eBay.
Một vấn đề lớn khác của eBay là trang thương mại điện tử này giờ không còn là "món quà tình yêu" thuộc sở hữu của tỷ phú Pierre Omidyar. Hành trình 25 tiếp theo của công ty phụ thuộc vào lựa chọn của hội đồng quản trị, những nhà đầu tư đặt nặng hiệu quả kinh tế hơn là bản sắc doanh nghiệp.
Năm 2019, Forbes từng đưa ra thông tin rằng eBay sẽ sáp nhập cùng Amazon. Tuy nhiên, sau đó các nhà phân tích đã chứng minh điều ngược lại, thương vụ này khó có thể xảy ra. Vì vậy người dùng trung thành với eBay vẫn có thể lạc quan về sinh nhật 50 tuổi của eBay vào năm 2025.
Nhưng trước đó, eBay sẽ phải giải quyết những vẫn đề nội tại, như nỗi lo bị lừa đảo khi đấu giá, làm sao để vừa hài hoà được quyền lợi của các nhà bán lẻ lẫn các doanh nghiệp lớn đang cùng hoạt động trên một nền tảng. Và cuối cùng, thách thức lớn nhất với eBay trong kỷ nguyên số là làm sao để người dùng nghĩ đến eBay đầu tiên khi muốn tìm mua bất kỳ thứ gì trên Internet.
Khương Nha
