Dưới đây là bài viết của Linh Phan, bà mẹ một con đang sống và làm việc tại Na Uy. Cô cũng đang tự phát triển một trang web về lối sống đơn giản và làm cha mẹ hạnh phúc.
Từ hai thập kỷ trước, nước Đức có một dự án với tên gọi "Der Spielzeugfreie Kindergarten" (Tạm dịch: Trường mẫu giáo không đồ chơi) nhằm nghiên cứu và tìm hiểu xem điều gì sẽ xảy ra nếu họ mang hết đồ chơi ra khỏi vườn trẻ. Các trường mẫu giáo đồng ý thực hiện chiến dịch này và bỏ tất cả đồ chơi ra khỏi lớp học trong vòng 3 tháng.
Một trong những nhà trẻ tham gia dự án là Friedrich Engels Bogen ở Munich. Họ cho biết: "Trong 3 tháng này, chúng tôi mang tới một không gian mới và thời gian không chỉ cho trẻ mà cho chính mình, vì bọn trẻ sẽ không được hướng dẫn theo những cách cũ với giáo viên hay đồ chơi mà phải tìm cách mới để kiểm soát và dành cả ngày ở trường theo cách của riêng chúng". Trong thời gian này, họ bỏ đi đồ chơi, bút chì, giấy, sách vở, các khối xếp hình, chỉ để lại bàn ghế và một vài cái chăn.
Mục đích của dự án là nuôi dưỡng sự tự tin, trí tưởng tượng, khả năng sáng tạo, khả năng giải quyết vấn đề và các kỹ năng xã hội.
Những ngày này, trẻ không bị gò ép vào hoạt động này hay hoạt động khác, mà tự do làm những gì chúng muốn và tự quyết định làm những điều đó như thế nào.
Mỗi ngày, một video được ghi lại. Ngày đầu tiên, những đứa trẻ tỏ ra bối rối và buồn chán khi đứng giữa lớp học trống rỗng. Đến ngày thứ hai, bọn trẻ bắt đầu chơi đùa cùng ghế ăn và chăn, tạo ra những chiếc hầm bí mật bằng cách phủ chăn lên bàn rồi giữ chăn cố định bằng giày.
Bé Ốc, cậu con trai 27 tháng của tác giả Linh Phan, rất thích thú với các hoạt động ngoài trời. Ảnh: NVCC.
Chẳng bao lâu, chúng bắt đầu chạy quanh phòng, trò chuyện và cười vui vẻ. Người phụ trách chiến dịch này giải thích: "Một khi bọn trẻ nhận ra mình có thể làm những gì mình thích và được tự kiểm soát, chúng thực sự rất sôi nổi và vui mừng, leo trèo khắp nơi". Ban đầu, các cô giáo khá khó khăn, bởi vì không chỉ "ồn ào không chịu nổi" mà còn vì "rất khó để giữ trẻ ngồi yên". Trẻ không được làm những việc nguy hiểm nhưng được phép nhảy lên bàn và ghế, được làm những việc trong phạm vi cho phép. Trẻ thích diễn xuất, đóng vai hoặc giả vờ làm một rạp xiếc, trên một chuyến tàu... và quan trọng nhất, các em đã học được cách giao tiếp cùng nhau.
Tới cuối tháng thứ 3, trẻ tham gia vào những trò chơi tưởng tượng đầy hoang dã, với khả năng tập trung và giao tiếp hiệu quả hơn.
Với đồ chơi: Ít đi nghĩa là nhiều hơn
Kathy Sylva, giáo sư tâm lý giáo dục tại Đại học Oxford, kết luận từ nghiên cứu của mình với hơn 3.000 trẻ ở độ tuổi 3-5 tuổi là: "Khi trẻ có một lượng lớn đồ chơi, chúng bị phân tâm nhiều hơn. Khi bị phân tâm, chúng không học hay chơi tốt". Nghiên cứu của bà cũng cho thấy, khi trẻ ít đồ chơi hơn và cha mẹ dành nhiều thời gian để đọc, hát hay chơi cùng thì chúng sẽ là những đứa trẻ có nền tảng tốt hơn.
Tiến sĩ John Richer, nhà tâm lý học Nhi khoa tại Bệnh viện John Radcliffe ở Oxford giải thích, khi trẻ tiếp nhận một món đồ chơi mới, chúng sẽ trải qua hai giai đoạn: khám phá và chơi. Trong quá trình thăm dò, chúng sẽ tự hỏi "Đồ chơi này để làm gì?", và trong khi chơi chúng sẽ hỏi "Mình có thể làm gì với đồ chơi này?".
Trong giới hạn chơi cho phép, trí tưởng tượng, sáng kiến và khả năng thích ứng của trẻ vẫn có thể phát triển. Nhưng khi trẻ phải đối mặt với quá nhiều đồ chơi, chúng dành nhiều thời gian để khám phá và ít chơi hơn. Trẻ được khuyến khích làm những gì chúng muốn, theo cách riêng của chúng. Và có vẻ trớ trêu, nếu chúng ta cung cấp ít đồ chơi hơn cho trẻ, trẻ sẽ dành nhiều thời gian hơn để chơi. Khi không còn lệ thuộc vào đồ chơi, sự dũng cảm và trí tưởng tượng của trẻ được bùng nổ - những thứ mà cả trẻ và người lớn cần phải có để phát triển sự tự tin.
Khi giảm lượng đồ chơi của trẻ, chúng sẽ tăng sự chú ý và khả năng chơi lâu, chơi sâu.
Tất nhiên, đồ chơi vốn không có gì xấu. Con trai tôi thích chơi một số đồ chơi và ngày bé tôi cũng vậy.
Nhưng, giống như hầu hết những thứ khác trong thời đại này, mọi ước muốn của con người đều bị khai thác và biến thành lợi nhuận. Trẻ nhỏ lại càng dễ bị đánh lừa bởi chiến thuật của những nhà sản xuất đồ chơi và các nhà tiếp thị.
Không có khả năng kiểm soát và sự thiếu hiểu biết là nguyên nhân của việc tiêu dùng vô tội vạ, nhất là với đồ chơi của con trẻ. Làm cha mẹ, chúng ta có trách nhiệm bảo vệ con cái khỏi những va chạm với chủ nghĩa duy vật đang trở thành rào cản trong xã hội.
Cách tiếp cận tối giản với đồ chơi
Không dễ để nói với cha mẹ hiện đại là hãy mua ít đồ chơi cho con mình. Chủ nghĩa tối giản vốn là việc lựa chọn những thứ quan trọng nhất và loại bỏ những thứ không cần thiết. Có ít đồ chơi hơn cũng như đơn giản hoá cuộc sống, bớt đi các hoạt động phù phiếm như là ăn nhậu, tiệc tùng sẽ giúp chúng ta có cuộc sống tích cực hơn.
Chúng ta càng củng cố các giá trị gia đình thì mọi thứ càng dễ dàng. Bởi vì khi chúng ta nói không với đồ chơi, chúng ta nói có với những bài học quan trọng hơn về cuộc sống, về thiên nhiên, về những con người ta gặp hay những hiện tượng mà ta nói cùng con. Con cái chúng ta có được đánh giá tích cực hơn về những gì chúng có. Và rằng những vật chất bên ngoài thực ra chỉ là thứ hạnh phúc tạm thời hay để trấn an. Hãy dạy con cái về con người, dựa vào tình người, về gia đình và những mối quan hệ để kết nối.
Thật lố bịch nếu chúng ta mua thật nhiều đồ chơi cho con và lôi tất cả ra chơi nhưng lại để con chơi một mình. Đừng cho phép con chơi quá nhiều đồ chơi cùng một lúc, cũng như dạy con biết về sự gọn gàng, ngăn nắp kể cả khi chơi.
Tôi nhớ đến tuổi thơ rất ít đồ chơi ngày bé. Lúc đó, những trò chơi khám phá với đất cát, cây cỏ, với quấn chăn làm váy, dựng chiếu làm lều, lon sữa làm nồi, que củi làm đũa, thân đu đủ làm súng, lá đa làm trâu, cọng lúa làm kèn... Tất cả đã mang tới những trải nghiệm và kinh nghiệm mà không bao giờ một đứa trẻ hiện đại có được nếu chỉ giam mình trong 4 bức tường và chơi những món đồ chơi công nghiệp. Hãy lựa chọn và cho con chơi một cách hiểu biết.
Linh Phan