Biên kịch - bản thân từ này là một thuật ngữ nghề nghiệp chỉ những đối tượng chuyên nghiệp viết kịch bản. ở ta, các trờng đại học sân khấu điện ảnh có riêng hẳn khoa biên kịch, mỗi năm cho ra trường hàng chục nhà viết kịch bản được đào tạo bài bản. Sở dĩ gọi chuyên nghiệp bởi vì biên kịch là chức danh hẳn hoi trong đoàn phim như đạo diễn, quay phim... Lâu nay ta quen gọi các tác giả kịch bản là biên kịch e rằng chưa đúng lắm, đó chỉ là một cách gọi theo thói quen.
Lợi thế nước chủ nhà trong Liên hoan Phim châu Á - Thái Bình Dương năm nay, điện ảnh VN tham dự hùng hậu chưa từng có, riêng phim truyện nhựa là 5 bộ. Ta sẽ tính tỷ lệ thành phần tác giả kịch bản từ 5 phim này. “Mùa ổi” - đạo diễn Đặng Nhật Minh; “Vào Nam ra Bắc” - đạo diễn Phi Tiến Sơn, hai vị đạo diễn này tự viết kịch bản (tỷ lệ 40%); “ Chiếc chìa khoá vàng” - đạo diễn Lê Hoàng, kịch bản do nhà biên kịch Đoàn Minh Tuấn thực hiện (tỷ lệ 20%); “Bến không chồng” - đạo diễn Lưu Trọng Ninh, kịch bản chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên do nhà báo Lưu Trọng Văn chấp bút (tỷ lệ 20%). Còn lại là phim “Đời cát” của đạo diễn trẻ Thanh Vân, nhà văn Nguyễn Quang Lập viết kịch bản dựa vào truyện ngắn “Ba người trên sân ga” của Hữu Phương (tỷ lệ 20%). Những con số phần trăm kia đã rõ và thí dụ tình cờ này phản ánh tương đối đúng thực trạng lực lượng viết kịch bản hiện nay. Dễ nhận thấy nhiều đạo diễn thích tự mình viết lấy kịch bản. “ Làm lấy ăn cả” có lợi thế chủ động, tự do khám phá, thể hiện, nhưng cũng dễ mất tỉnh táo, sa vào chủ quan, hơn nữa nếu tố chất sáng tác của đạo diễn không mạnh thì đây sẽ là một thiếu hụt lớn, không thể lấy kỹ thuật và kinh nghiệm bù vào được. Đạo diễn Nguyễn Thanh Vân trong “Đời cát” đã hì hụi cùng với nhà văn Nguyễn Quang Lập sửa chữa kịch bản nhiều lần. Giữa họ có một sự ăn ý tuyệt đối, đấy là một lợi thế rất lớn. “Đời cát” thành công, liên tục đoạt giải thưởng trong và ngoài nước. Không phủ nhận phim là của đạo diễn, nhng nói cho công bằng, thành công của “Đời cát” trước hết là do có một kịch bản vững.
Phạm Ngọc Tiến, Lao Động, 20/12.