Tôi tình cờ vừa nghe cuộc trò chuyện đầu năm của MC Thùy Minh, tác giả, nhà nghiên cứu nhân số học, MC Lê Đỗ Quỳnh Hương. Cuộc trò chuyện thú vị bàn về góc nhìn khác về văn hóa chúc Tết trong một năm đầy biến động đã thu hút tôi nghe từ đầu đến khi kết thúc. Phần chia sẻ của MC Quỳnh Hương giúp tôi chiêm nghiệm ra rất nhiều điều và dưới đây là phần mà tôi rất tâm đắc.
Văn hóa truyền thống để lại cho người Việt những di sản tinh thần có giá trị còn lưu truyền tới hiện tại. Trong tâm thức bao thế hệ, ngày Tết là dịp để mọi người gửi trao những lời chúc, gói tròn một năm đã qua và nguyện ước cho năm mới bình an, hạnh phúc. Giữa thời khắc chuyển giao ấy, lời chúc Tết như nguồn động lực nâng đỡ tinh thần, hướng về hy vọng, tiếp nối từ thế hệ này tới thế hệ khác.
Tuy nhiên, sau một năm 2020 với nhiều biến động, khi mọi điều cầu chúc nhau không thể trở thành sự thật vì dịch bệnh, qua cuộc trò chuyện, tôi nhận ra điều MC Quỳnh Hương rất chí lý rằng "đã đến lúc chúng ta nên thay đổi thói quen trao lời chúc của mình".
Những lời chúc "có cánh" mà năm mới chẳng "vút bay"
Gần một năm trước, người Việt vẫn đón Tết Canh Tý 2020 trong không khí tưng bừng rộn ràng, chào đón năm đầu của thập kỷ với kỳ vọng vào khởi sắc trong cuộc sống. Bên mâm cơm Tất niên hay bàn tiệc cuối năm, những lời chúc "tấn tài tấn lộc", "mã đáo thành công", "năm mới phát tài" vẫn được trao tới nhau cùng niềm hân hoan phấn khởi.
Một năm đã trôi qua, không ít người bùi ngùi khi nhìn lại những lời chúc "có cánh" ấy. Năm cũ đã đi qua bình an chưa tới, tấn tài tấn lộc đâu chẳng thấy khi công việc lao đao. Đó là lúc nhiều người tự hỏi bản thân, liệu những lời chúc Tết tốt đẹp xưa nay lại lung lay chỉ sau một năm ảm đạm?
Vẫn biết chúc Tết là truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta nhưng không ít người coi đó chỉ là "thủ tục" của ngày xuân năm mới. Cha mẹ dạy cho con trẻ những lời chúc ông bà "sống lâu trăm tuổi", chúc cô chú "vạn sự như ý, tỷ sự thành công".
Tôi rất tâm đắc những câu từ mà chị Quỳnh Hương chia sẻ, chúng ta đang đối đãi nhau bằng những lời chúc sáng ý tỏ từ nhưng đôi khi sáo rỗng, những lời chúc "có cánh" rập khuôn nhưng bên trong người trao lời chúc đôi khi lại không thực hàm ý của lời mình nói ra. Hóa ra nhiều năm trở lại đây chứ không riêng gì năm 2020, văn hóa chúc Tết tốt đẹp dường như bị thay thế bởi những lời chúc "có cánh" nhưng rập khuôn, không cảm xúc.
Sự xuất hiện của dịch bệnh khiến người ta nhìn ra nhiều vấn đề trong cuộc sống, mở ra cả những thảo luận về lời chúc Tết ý nghĩa thực sự, thay vì lời hoa mỹ "có cánh" được người trẻ học thuộc lòng. Đã đến lúc chuyển những lời chúc suông tưởng chừng không có "hạn sử dụng" thành những câu nói thiết thực với đủ đầy ý nghĩa kèm nỗ lực hành động hết mình để trao gửi tấm lòng, thiện chí và mong ước vừa đủ cho năm mới.
MC Quỳnh Hương cho rằng, lời chúc sẽ không thể thành hiện thực nếu chúng chẳng mang niệm lành từ trong lòng người trao gửi. Ảnh: Maika Elan cho OMO x Vietcetera.
Cho những lời chúc hóa nhiệm màu
Mỗi mùa Tết đi qua, ta nhận ra có bao lời chúc vẫn nằm lại năm cũ. Tết Việt đổi thay, văn hóa chúc Tết cũng cần "xoay vần" trước những vận hội mới để những lời chúc thực sự mang đến những điều tốt lành cho cuộc sống. Nếu muốn năm 2021 trở nên tích cực, tươi sáng hơn, việc trao lời chúc phải đi kèm chân thành và những nỗ lực hành động để biến chúng thành sự thực.
Sẽ thế nào nếu con trẻ nghĩ rằng những lời chúc Tết chỉ mang những giá trị hời hợt và không khác gì một "thủ tục" đầu năm? Chi bằng hãy dạy cho trẻ biết gửi trao những lời chúc thiết thực kèm hành động tử tế. Từ đó, trẻ sẽ hiểu được ý nghĩa thực sự của chúc Tết và tiếp tục gieo những hạt mầm của lạc quan và hy vọng tới người thân.
Khi lời chúc "có cánh" được cất đi "đôi cánh" hoa mỹ bằng những hành động, chúng sẽ chẳng còn bay đi mà có thể ở lại và biến điều tốt lành, tích cực thành hiện thực. Mẹ sẽ vui hơn nhiều nếu con trẻ xắn tay phụ giúp việc nhà, lấm bẩn nhưng thiết thực. Ông bà lúc nào cũng hạnh phúc nếu đàn cháu thường xuyên về nghe mình kể chuyện, miền Trung sẽ bớt âu lo bởi những cánh rừng phòng hộ có đôi tay mình đóng góp trồng nên.
Lời chúc đi kèm hành động thiết thực có thể mang đến những đổi thay tích cực cho gia đình, xã hội. Ảnh minh họa.
Nhiệm màu vốn chẳng nằm trong lời chúc mà ở những hành động, đôi khi lấm bẩn nhưng đầy ý nghĩa và thiết thực ta đang tạo ra cho mọi người xung quanh. 2021 chính là năm cần đổi thay để vực dậy những điều bất ý của năm cũ. Trao đi những lời chúc "cất cánh" cùng hành động lấm bẩn, ta gửi cho nhau những niềm tin và cùng nhau tạo ra phép màu thực sự của cuộc sống này.
Ngọc An
>> Ý kiến không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.