Tại Patek Philippe, thiết kế duy mỹ được xem như một “bộ môn khoa học” được chú trọng ngang với thiết kế cơ học. Trong số nhiều chi tiết tinh xảo làm nên sự khác biệt của thương hiệu, những hoàn thiện thủ công trên mặt số hay bộ vỏ đều ảnh hưởng đến ấn tượng đầu của một chiếc đồng hồ. Nổi bật là guilloché hay guillochage, kỹ thuật tạo hoa văn lặp đi lặp lại, một trong 6 bộ môn nghệ thuật thủ công hiếm lưu truyền tại Patek Philippe trong gần hai thế kỷ.
Hoa văn guilloché có nhiều biến thể phong phú. Theo định nghĩa của Liên đoàn Ngành Đồng hồ Thụy Sĩ, guilloché gồm “vô số hoa văn đan xen hoặc vắt chéo tạo hiệu ứng trang trí”. Yếu tố chính phân biệt nghệ thuật guilloché truyền thống trên đồng hồ với các họa tiết lặp khác là công cụ. Một số kỹ thuật khác dùng dao trổ (như Palace Décor), hoặc máy dập (như vân tròn circular grain), trong khi công cụ của guillocheur (nghệ nhân guilloché) lại là máy tiện cơ học.
Công việc của một guillocheur đòi hỏi sự khéo léo và kiên nhẫn. Họ phải điều khiển tay đòn máy bằng tay trái, đồng thời giữ vững và duy trì áp lực của đầu trổ bằng tay phải. Nghệ nhân thao tác theo nguyên lý để đầu trổ chạy theo các tuyến hình học lặp lại, tạo những đường trổ hẹp. Có hai loại máy tiện: máy tiện theo đường thẳng (straight line engine) và máy tiện “cánh hoa” (rose engine). Cả hai đều được sử dụng tại tầng 4 công xưởng Patek Philippe ở Plan-les-Ouates, nơi đặt các bộ phận thủ công hiếm.
Bất cứ sai lệch nào, dù là nhỏ nhất, đều buộc người nghệ nhân phải làm lại từ đầu, chẳng hạn như họa tiết đan xen trên mặt số tráng men của một mẫu đồng hồ thủ công hiếm Patek Philippe.
Họa tiết guilloché cũng có nhiều loại. Loại thứ nhất di chuyển theo phương ngang - dọc, tạo những mẫu guilloché như Clous de Paris, chạy quanh đường viền thân vỏ trên nhiều mẫu Calatrava và đồng hồ đa chức năng nổi tiếng của Patek Philippe. Hoa văn tạo hình đinh đóng ủng (hobnail) này được hãng sử dụng từ giữa thập niên 1980. Dù nguyên tắc đơn giản, Clous de Paris rất khó thực hiện và đòi hỏi kinh nghiệm cùng sự kiên nhẫn. Mỗi “kim tự tháp tí hon” đều phải có các tiết diện và độ sâu giống hệt nhau vì sự thay đổi ánh sáng rất dễ nhận ra.
Bộ vỏ viền của Clous de Paris là biểu tượng không thể nhầm lẫn của nhiều mẫu đồng hồ Patek Philippe Calatrava.
Phổ biến hơn là loại máy cánh hoa cho phép sáng tạo nhiều họa tiết đa dạng, bắt mắt hơn từ những đường trổ vòng cung. Máy tiện gồm các bánh cam “rosette” nhỏ. Nghệ nhân một tay giữ vòng quay, tay kia điều khiển đầu trổ với độ chính xác cao. Những mặt số chạm vân lặp từ máy tiện cánh hoa đã trở thành một biểu tượng của dòng đồng hồ Patek Philippe World Time.
Như chiếc kính vạn hoa, họa tiết hình học lặp đi lặp lại, đan xen các đường thẳng và vòng cung này len lỏi vào bộ vỏ, dây đeo, mặt số, thậm chí là cả bộ chuyển động của đồng hồ Patek Philippe. Vân lặp thường hướng tâm, như trên mặt số của chiếc đồng hồ World Time dành cho nữ.
Nghệ thuật guilloché gần như biến mất ở Thụy Sĩ cùng những người hiếm hoi biết sử dụng loại máy tiện cổ xưa này. Cuối thập niên 90 của thế kỷ trước, những nghệ nhân cuối cùng đã kịp truyền lại nghệ thuật vân lặp này để đáp ứng nhu cầu trang trí tinh xảo đương thời. Con lắc dao động được chạm vân guilloché tinh vi trên một bộ chuyển động của Patek Philippe từ 1953 là một minh chứng cho sự thừa hưởng này. Ngày nay, nghệ thuật này được các nghệ nhân Patek Philippe học thuộc và truyền thụ cho thế hệ kế cận do những văn bản hướng dẫn chính thống đã thất truyền suốt 200 năm qua.
Tại Việt Nam, Patek Philippe được phân phối chính hãng bởi Tam Sơn.
Á Hiên
Ảnh: Patek Philippe