Dự án nhiệt điện Long Phú 1
Trong 3 nhà máy nhiệt điện than PVN đang đầu tư, Dự án nhiệt điện Long Phú 1 (vốn đầu tư hơn 29.500 tỷ đồng) được đánh giá khó khăn hơn cả. Theo kế hoạch, dự án hoàn thành trong 45-49 tháng, tức muộn nhất là 28/2/2019 nhưng tới nay chưa biết khi nào có thể xong.
Tháng 1/2018, khi dự án đang hoàn thành khoảng hai phần ba so với kế hoạch thì Mỹ ra lệnh cấm vận với Nga sau căng thẳng giữa hai nước về vấn đề Ukraine. Theo đó, các cá nhân và công ty Mỹ bị cấm làm ăn với các công ty Nga trong các dự án khai thác năng lượng đá phiến, vùng cực và nước sâu. Power Machines (PM, doanh nghiệp của Nga) là một bên trong liên danh PM & PTSC thực hiện hợp đồng EPC của dự án nhiệt điện này. Kể từ đây, các hạng mục liên quan tới hợp đồng EPC như mua sắm hàng hóa, thiết bị nhập khẩu và thu xếp vốn cho dự án nhiệt điện Long Phú 1... đều bị trì trệ.
Ngoài ra, các nhà thầu Mỹ bị ảnh hưởng trực tiếp bởi lệnh cấm vận đã đơn phương thông báo dừng hợp đồng, trong đó có nhà thầu phụ General Electric (Mỹ) cung cấp tua bin hơi và máy phát điện. Đây là các hạng mục thiết bị quan trọng của nhà máy. Các nhà thầu còn lại bị ảnh hưởng gián tiếp do không thể giao dịch bằng đồng USD; việc bảo lãnh tạm ứng, thực hiện hợp đồng hay thu xếp vốn... cũng đều bị các tổ chức tín dụng từ chối.
Ông Nguyễn Doãn Toàn - Trưởng ban quản lý dự án Điện lực Dầu khí Long Phú 1 cho biết, từ khi nhà thầu PM bị cấm vận, hơn một năm nay khối lượng công việc của liên danh tổng thầu PM-PTSC chỉ nhích thêm được 7%, phần lớn liên quan tới xây dựng, lắp đặt cho các phần việc không bị ảnh hưởng bởi lệnh cấm vận...
"Lệnh cấm vận với nhà thầu khiến chúng tôi như bị "trói chân trói tay", có tiền mà không nhận hay trả được. Tình trạng này nếu càng để lâu càng thiệt hại, máy móc thiết bị han rỉ", ông Toàn chia sẻ.
Nhà máy Nhiệt điện Long Phú 1 đang thi công cầm chừng để đưa một số hạng mục tới điểm dừng kỹ thuật. Ảnh: Hoài Thu.
Cuối tháng 2, PM chính thức gửi thông báo dừng thực hiện hợp đồng EPC với điều khoản bất khả kháng, và từ giữa tháng 3, nhà thầu này cũng dừng các hoạt động tại công trường.
"Phía PM muốn chấm dứt hợp đồng nhưng PVN không đồng ý, bởi như vậy sẽ gây thiệt hại rất lớn cho tập đoàn. Chúng tôi vẫn đang cùng nhau tìm cách tháo gỡ", ông Toàn nói và thông tin thêm, sau nhiều cuộc làm việc PM đã huy động trở lại Giám đốc công trường giám sát công tác lắp đặt lò hơi và bảo trì thiết bị từ đầu tháng 6.
Ông Đinh Văn Sơn - thành viên HĐTV PVN cho biết, việc PM không tham gia dự án trong thời gian dài đã tác động nghiêm trọng đến các hạng mục công việc khác. Nhiều thiết bị của nhà máy không thể tiến hành bảo quản, bảo dưỡng vật tư, "tiềm ẩn nguy cơ bị hỏng hóc, ăn mòn và có thể phải thay thế mới". Vì vậy để giải quyết khó khăn của dự án, theo ông Sơn, cần chỉ đạo tháo gỡ cụ thể của Chính phủ.
Khi được hỏi về những khó khăn của dự án, ông Shirkes Sergei - Giám đốc, chỉ huy công trường thừa nhận đây là điều "bất khả kháng, không ai mong muốn". Theo đánh giá của ông, nếu lệnh cấm vận được gỡ bỏ và PM tiếp tục là nhà thầu EPC thì dự án mất khoảng 2-4 năm để hoàn thành.
Trong một báo cáo của Ban chỉ đạo quốc gia về phát triển điện lực cũng nêu, dự án nhiệt điện Long Phú 1 chịu ảnh hưởng nghiêm trọng bởi lệnh cấm vận của Mỹ với Nga. "Đây cũng là nguyên nhân chính gây chậm trễ tiến độ của nhiệt điện Long Phú 1", báo cáo của Ban chỉ đạo nhận xét.
Yêu cầu cấp bách hiện nay, theo ông Nguyễn Doãn Toàn, là hoàn thành các hạng mục đến điểm dừng kỹ thuật như lò hơi, cửa nhận nước. PVN cũng đề xuất với phía Nga cho phép PVN thay PM thanh toán thiết bị, trả tiền cho nhà cung cấp thiết bị. "Kiểu gì cũng phải làm vì thiết bị đã về gần hết với tổng giá trị gần 300 triệu USD. Nếu không tháo gỡ sớm thì chúng cũng hỏng hết", ông Toàn khẳng định.
Ngoài khó khăn về nhà thầu PM bị cấm vận, tổng mức đầu tư của dự án cũng là vấn đề. Dự án được xây dựng với tổng mức đầu tư không thực tế vào năm 2010 và đến nay đã bị trượt giá. Ban quản lý dự án cũng đề xuất PVN cho phép sử dụng nguồn vốn của tập đoàn để thanh toán cho nhà thầu hoặc cho cơ chế để dự án có thể vay vốn thương mại (cơ chế vốn linh hoạt), song cũng phải chờ cấp có thẩm quyền quyết định.
Dự án Nhiệt điện Thái Bình 2
Bên ngoài dự án nhiệt điện Thái Bình 2 vào tháng 8/2018. Ảnh: Hoài Thu.
Có tổng mức đầu tư hơn 41.000 tỷ đồng, tiến độ đạt hơn 84%, nhưng Dự án nhiệt điện Thái Bình 2 vẫn có nguy cơ chậm tiến độ. Nguyên nhân, theo ông Nguyễn Huy Vượng - Trưởng ban Điện của PVN, là nhà thầu Tổng công ty cổ phần Xây lắp dầu khí (PVC) là trong quá trình triển khai dự án có một số sai phạm đã và đang được các cơ quan chức năng xem xét, xử lý. Việc sử dụng số tiền sai mục đích hơn 1.100 tỷ đồng dẫn đến nhiều hệ lụy cả về chi phí, tiến độ, pháp lý ảnh hưởng đến nguồn lực trong triển khai dự án.
"Hồ sơ, thủ tục pháp lý của dự án còn một số vấn đề không đảm bảo nên có rất nhiều việc hoàn thành nhưng không thể thanh, quyết toán, trong đó có cả yếu tố tâm lý của những cán bộ được cử đến để "giải cứu" dự án này", đại diện PVN cho hay. Ngoài khó khăn việc chạy thử, nguồn vốn thực hiện giải ngân tiếp tục gặp khó khăn.
Ông Vượng cho biết, PVN đã đề xuất Bộ Công Thương, báo cáo Thủ tướng cho dùng nguồn vốn chủ sở hữu để giải ngân cho dự án với điều kiện không vượt tổng mức đầu tư điều chỉnh. PVN sẽ chịu trách nhiệm về mặt kỹ thuật đảm bảo nhà máy vận hành và phát điện. Khi thu xếp được nguồn vốn vay bổ sung sẽ hoàn trả lại phần vốn chủ sở hữu sử dụng vượt tỷ lệ.
Dự án nhiệt điện Sông Hậu 1
Lắp đặt tua bin của tổ máy số 1, Nhiệt điện Sông Hậu 1. Ảnh: Hoài Thu.
Được đánh giá là khả quan nhất trong 3 dự án nhiệt điện than của PVN, nhưng nhiệt điện Sông Hậu 1 vẫn chậm tiến độ so với kế hoạch dự kiến ban đầu (hoàn thành năm 2012).
Đại diện PVN cho hay, đến nay tiến độ tổng thể của Nhiệt điện Sông Hậu 1 đạt khoảng 73%, trong đó công tác thiết kế đạt 98%, mua sắm đạt 94,5%, thi công hoàn thành gần 70%. Dự án do LILAMA triển khai, được Chính phủ cho phép thực hiện theo hình thức hợp đồng điều chỉnh giá cho phần xây dựng, lắp đặt, gia công, chế tạo. Tuy nhiên, do tính chất và đặc thù công việc của dự án, phương án điều chỉnh giá hợp đồng EPC chưa có quy định, hướng dẫn cụ thể của cơ quan có thẩm quyền. Bên cạnh đó, tiến độ thi công đường dây 500kV Sông Hậu - Đức Hòa do Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) làm chủ đầu tư đang chậm so với kế hoạch đề ra.
"Nếu không kịp đẩy nhanh công việc để đồng bộ với quá trình chạy thử, nghiệm thu sẽ ảnh hưởng tới tiến độ vận hành dự án này", ông Nguyễn Huy Vượng lo ngại.
Vì thế, PVN kiến nghị Bộ Công Thương chỉ đạo EVN tập trung đẩy nhanh việc thi công đường dây 500kV Sông Hậu - Đức Hoà để đồng bộ với tiến độ hoàn thành Sân phân phối 500kV và chương trình chạy thử của dự án Nhà máy nhiệt điện Sông Hậu 1. Dự kiến cả 2 tổ máy của Nhiệt điện Sông Hậu 1 đưa vào vận hành thương mại vào năm 2021.
Nguyễn Hoài