Loài gián mới trông như sinh vật ngoài hành tinh ở Đồng Nai, Việt Nam. Ảnh: Viện Khoa học Slovak.
Tiến sĩ Peter Vršanský và các đồng nghiệp tại Viện Khoa học Slovak ở Bratislava, Slovakia tìm thấy loài gián mới trong hang Tân Phú, nằm trong hệ thống hang động dung nham cách mặt đất vài mét ở tỉnh Đồng Nai, Việt Nam. Mô tả về loài gián mới được đăng trên tạp chí Zootaxa.
Theo New Scientist, loài gián này không ăn phân dơi như những loài gián trong hang động khác. Thức ăn của chúng là vi khuẩn và nấm. Các nhà khoa học tìm thấy bào tử nấm trong ruột của chúng.
Dù không ăn phân dơi, loài gián này lợi dụng dơi để di chuyển đến những hang động mới, giúp giải thích cho sự xuất hiện của chúng. "Về mặt hình thái học, dường như đây là loài gián kỳ lạ nhất mà chúng ta từng biết đến. Nó rất nhỏ, chỉ dài 3mm và mắt khúc xạ đơn", Vršanský cho biết.
Một trong những đặc điểm thú vị nhất là chiếc mũ bảo hiểm lớn trên đầu mang lại cho nó vẻ ngoài giống như vầng hào quang khi nhìn từ bên dưới. Chúng còn khác biệt so với những loài gián khác ở bộ phận hình móc phía sau lưng và một "gọng kìm" phía dưới.
Những đặc điểm trên giúp gián đực giao phối với bạn tình, nhưng chúng cũng có thể giúp chúng móc nối với nhau để cưỡi dơi bay vào những hang động mới. Về tiến hóa, rất ít bằng chứng cho thấy chỉ mình gián đực di chuyển đến hang động mới, nhiều khả năng chúng mang theo bạn đời.
Trên lưng gián còn có những đôi cánh cong không được sử dụng để bay mà bài tiết ra một loại "hóa chất" đặc biệt như một món quà cho gián cái. Nhiều loài gián dùng chiến thuật này để thu hút con cái nhưng loài gián mới rất khác biệt.
"Loài mới không có cơ thể giàu nitơ điển hình như các con gián khác, vì vậy chúng không thể tạo ra thức ăn bổ dưỡng thực sự có giá trị cho con cái. Thay vào đó, chúng thu hút bạn tình bằng hóa chất có mùi thơm rồi giữ chặt con cái", Vršanský cho biết.
"Trước tiên, 4 cánh cong của gián đực giữ đầu gián cái và đặt dưới đầu có hình dáng như mũ bảo hiểm. Sau đó, nó dùng một loại gọng kìm móc vào bụng con cái và bộ phận sinh dục của con cái. Những bộ phận này gắn chặt vào cơ quan sinh dục của con cái và giao phối an toàn", Vršanský mô tả.
Các ống dung nham nơi loài gián này được phát hiện khá mới về mặt địa chất, do đó, nhóm nghiên cứu tin rằng sinh vật này tiến hóa từ một sinh vật đặc biệt cách đây hai triệu năm.
Vân Du