Những năm gần đây, trong giới chơi audio xuất hiện trào lưu "antique", đó là xu hướng hoài cổ, tìm lại những giá trị tiềm ẩn trong các thiết bị âm thanh cũ kỹ, một thời bị lãng quên bởi thói quen giản tiện trong thưởng thức âm thanh của thế giới hiện đại. Với sự phục sinh của ampli đèn và đĩa than, loa kèn cũng hồi sinh.
Dàn loa kèn Goto dành cho phòng thu.
Thế giới âm thanh tồn tại một định luật ngược: sự tiến bộ của công nghệ chưa chắc đã đi cùng với sự cải thiện về chất lượng âm thanh. Đối với các thiết bị được số hoá như đầu đọc, ampli, receiver... thì rõ ràng những cải tiến công nghệ đã không ngừng đem lại những tính năng tiện lợi hơn và chất lượng âm thanh tốt hơn. Tuy nhiên, đối với các thiết bị khác như loa và ampli, đôi khi chúng ta thấy những công nghệ cũ kỹ từ thời chiến tranh thế giới thứ II vẫn tồn tại và được dân chơi chấp nhận.
Sự lên ngôi trở lại của ampli bóng đèn kéo theo hàng loạt những thay đổi trong thú thưởng ngoạn âm thanh của các audiophile. Người ta thi nhau sắm những ampli chạy bóng sợi đốt trực tiếp để được hưởng thứ âm thanh trung thực, ngọt ngào, truyền cảm và sống động tới từng chi tiết nhỏ nhất. Để khai thác tối đa tính năng của các ampli đèn single-end, cần phải có những cặp loa có độ nhạy rất cao. Và loa kèn chính là đối tác lý tưởng nhất của những ampli sợi đốt trực tiếp công suất thấp.
*Loa kèn nhựa
*Lược sử ampli đèn
Loa kèn Warren Junior.
Năm 1923, chiếc bóng 3 cực đầu tiên ra đời. Tiếp đó là sự xuất hiện của các tăng âm sử dụng bóng đèn 3 cực làm tầng công suất. Bóng 3 cực có chế độ khai thác công suất thấp, vì thế cần phải kết hợp với một loại loa có khả năng nén khí để tạo ra một âm lượng đủ nghe. Năm 1927, hai kỹ sư của phòng thí nghiệm Bell tên là Wente và Thuras đã phát minh ra chiếc loa kèn nén (compression horn) đầu tiên, sử dụng nam châm lõi sắt. Tuy còn rất sơ khai, nhưng chiếc loa nén đầu tiên này cũng đã có những bộ phận cơ bản như nam châm, diaphragm, voice coil, phase plug và họng kèn, như những chiếc loa nén bây giờ.
Sau đó, Rice và Kellog đã phát minh ra kỹ thuật làm loa màng nón, sử dụng một cuộn nam châm làm dao động một màng hình nón ép trực tiếp lên không khí tạo ra âm thanh. Loa màng nón ra đời đã dần thay thế những chiếc loa kèn kiểu dáng cổ lỗ, cồng kềnh và bất tiện. Sau chiến tranh thế giới thứ II, đèn 5 cực xuất hiện ngày càng nhiều và người ta bắt đầu lắp ráp những chiếc tăng âm kéo/đẩy công suất lớn sử dụng đèn 5 cực. Lúc này, những chiếc loa độ nhạy cao không còn cần thiết nữa. Các nhà sản xuất loa bắt đầu cắt giảm chi phí và tập trung vào sản phẩm chính là củ loa màng nón với cục nam châm bé hơn và giá thành thấp hơn. Loa kèn mất dần vị trí trong bộ dàn âm thanh gia dụng, nhưng nó không hoàn toàn biến mất mà vẫn được người ta sử dụng trong các rạp chiếu phim hoặc phục vụ các mục đích đặc biệt khác.
(Còn tiếp)
Tân Huyền