"Sẵn sàng!", một cựu lính thủy đánh bộ hô lớn. "Có nguy hiểm!", ông tiếp tục khẩu lệnh và ngay sau đó, loạt tiếng súng vang lên tại một mỏ đá bỏ hoang bên sườn đồi ở Ukraine, chỉ cách chiến trường vài km. Bụi mù cuộn lên hòa với mồ hôi của những người lính dưới cái nóng 30 độ C.
Ở trung tâm của vùng Donbass này, một nhóm 8 cựu binh phương Tây giàu kinh nghiệm đang thực hiện khóa huấn luyện cấp tốc kéo dài 10 ngày cho 40 tân binh Ukraine vừa được rút về từ mặt trận.
Một buổi tập bắn súng trong khóa huấn luyện tân binh của Mozart Group ở Donbass, miền đông Ukraine. Ảnh: Guardian.
Khi giao tranh ở miền đông Ukraine tiếp tục căng thẳng, những người lính ở Donbass đã phải hứng chịu thương vong nặng nề vì các cuộc pháo kích từ phía Nga. Lực lượng quân nhân chuyên nghiệp của Ukraine, những người đã chiến đấu ở tiền tuyến phía đông kể từ năm 2014, đang suy kiệt nghiêm trọng.
Sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine ngày 24/2, rất nhiều tân binh được triển khai lên tuyến đầu, trong đó có những người chưa được đào tạo hay huấn luyện cơ bản.
Những tân binh trong khóa huấn luyện của các cựu binh phương Tây mang theo một loạt trang bị, từ vũ khí, quần áo ngụy trang đến áo giáp với chủng loại và chất lượng khác nhau. Họ ở độ tuổi 20-50, với dáng vóc, sức mạnh và hình thể rất đa dạng.
Andy Milburn, người sáng lập Mozart Group, một công ty an ninh tư nhân có nhiệm vụ huấn luyện binh sĩ Ukraine, cho biết chỉ 1/10 số binh lính tham gia khóa huấn luyện của họ từng nhập ngũ trước thời điểm xung đột bùng phát. Số còn lại hầu như không được đào tạo chính quy.
Milburn, đại tá thủy quân lục chiến về hưu có 31 năm kinh nghiệm trong quân đội Mỹ, đã tập hợp các tình nguyện viên chuyên nghiệp để huấn luyện lực lượng dân quân Kiev chiến đấu khi họ bảo vệ thủ đô trong giai đoạn đầu giao tranh. Hiện đặt trụ sở tại Donbass, Mozart Group bao gồm 20-30 tình nguyện viên đến từ Mỹ, Anh, Ireland và một số nước phương Tây khác.
Tập hợp những sĩ quan lão luyện, Mozart Group cũng cung cấp cả viện trợ nhân đạo cho các thị trấn tiền tuyến, đồng thời giúp đưa những người dễ bị tổn thương khỏi các khu vực nguy cơ giao tranh cao.
Các binh sĩ Ukraine được tham gia những khóa huấn luyện cấp tốc từ 5 đến 10 ngày về kỹ năng sử dụng vũ khí, cách di chuyển và chiến thuật trên chiến trường, vốn thường mất khoảng 6 tháng để đào tạo. Đến nay, hàng nghìn binh sĩ Ukraine đã được trui rèn qua "lò luyện" của Mozart Group.
"Tôi vẫn chưa chiến đấu ở tiền tuyến, nhưng chốt kiểm soát của tôi từng bị trúng đạn pháo", một binh sĩ 42 tuổi với mật danh Bison nói trong lúc huấn luyện.
Bison, một kỹ sư cơ khí đến từ thành phố Dnipro, đã mua một khẩu súng săn sau khi xung đột nổ ra, để luyện tập bắn súng và anh đang hoạt động với tư cách thành viên một trung đội cứu thương.
"Tôi đã tham gia khóa học cứu thương kéo dài một tuần sau khi gặp tai nạn xe đạp nặng trong thời gian phong tỏa vì Covid-19. Tôi nói với họ điều này và họ cho tôi làm quân y", Bison kể với nụ cười tươi trên môi.
Theo Dathan, cựu nhân viên y tế từng có 23 năm phục vụ trong quân đội Ireland, người đã gia nhập Mozart Group từ tháng 5, kinh nghiệm của Bison nhiều hơn hầu hết các lính quân y khác của Ukraine.
"Hãy hỏi những người lính quân y về bằng cấp của họ và họ sẽ trả lời bạn rằng: 'Tôi được nhận chiếc túi y tế này và giờ tôi là lính quân y", Dathan cho hay.
"Chỉ có một trong 40 người này từng sử dụng vũ khí trước khi tham gia khóa huấn luyện", Milburn nói khi ông đi qua một bụi cây đến sân tập.
Quân đội Ukraine được huấn luyện sát chiến tuyến vì các chỉ huy của họ không thể mạo hiểm để binh sĩ rời xa chiến trường quá lâu, nhằm đề phòng trường hợp quân đội Nga bất ngờ tiến công.
Milburn cho biết lý tưởng nhất là nhóm của ông sẽ đào tạo 100-120 binh sĩ cùng lúc, nhưng các chỉ huy Ukraine không thể để nhiều người như vậy rời vị trí trên chiến trường.
"Quy trình này khá ngược. Thông thường, bạn không đưa binh sĩ ra chiến đấu trước rồi sau đó quay trở về huấn luyện", Dathan thừa nhận.
Nhưng đây là "điều phải làm", theo Alex, cựu binh Anh từng tham gia huấn luyện ở Ukraine. "Họ là những người đàn ông 36, 37 tuổi và mới chỉ 4 tháng trước, họ vẫn là những tài xế taxi hay nông dân. Không ai trong số họ muốn gia nhập quân ngũ", ông nói.
Nhưng những yếu kém do thiếu kinh nghiệm đã được họ bù đắp bằng lòng nhiệt tình và quyết tâm. "Họ lạc quan, biết lắng nghe, chăm chú và hơn hết là họ có khiếu hài hước tuyệt vời", Milburn nói về các học viên.
"Họ không phàn nàn, tiếp nhận mọi thứ và dốc sức 100%", Dathan nói.
Các huấn luyện viên cho biết họ tham gia Mozart Group để "nhân rộng sức chiến đấu" của quân đội Ukraine, nhấn mạnh huấn luyện hàng trăm binh sĩ Ukraine có ý nghĩa hơn là việc họ trực tiếp cầm súng trên chiến trường, đối mặt với nhiều nguy cơ.
Khi nói chuyện với các binh sĩ và chỉ huy Ukraine, Alex và Milburn đồng tình rằng những hệ thống vũ khí và thiết bị quân sự phương Tây đang không được sử dụng đúng cách, do quân đội Ukraine thiếu kỹ năng và không được đào tạo.
"Họ chưa thể triển khai những vũ khí đó", Alex nói. Trong 7 năm rưỡi phục vụ trong quân đội Anh, ông từng được đào tạo và có chuyên môn sâu rộng về sử dụng tên lửa Javelin và NLAW, hai mẫu tên lửa chống tăng công nghệ cao của Mỹ và Anh.
Alex cho hay nếu các binh sĩ Ukraine không được huấn luyện phù hợp, những tổ hợp tên lửa Javelin có thể bị sử dụng sai mục đích hoặc trở nên không hiệu quả trên chiến trường, gây lãng phí.
Kết thúc một bài học xạ kích, các binh sĩ tập trung cùng những người huấn luyện để thảo luận và giải đáp thắc mắc.
"Các tấm chắn đạn nên được đặt ở đâu là lý tưởng nhất trong áo giáp của chúng ta?", một người lính hỏi và huấn luyện đưa ra giải đáp, trong khi những người khác chăm chú lắng nghe.
"Tôi trở nên bình tĩnh hơn khi được huấn luyện", Bison nói khi được hỏi liệu anh có lo lắng về việc ra tiền tuyến hay không.
Nestor, 26 tuổi, đến từ Dnipro, một trong số ít người đã chiến đấu ở Donbass từ năm 2014, quay trở lại trường bắn với Rob, cựu lính thủy đánh bộ Mỹ, để biết thêm một số kỹ năng thay đạn khi buổi thảo luận kết thúc.
Nestor (giữa), binh sĩ Ukraine 26 tuổi đến từ Dnipro. Ảnh: Guardian.
"Những chuyên gia này thật tuyệt vời. Họ luôn giải thích cặn kẽ, bất kể trình độ của bạn ở mức nào", Nestor nói.
Trong khi cung cấp vũ khí và các khóa huấn luyện, Mỹ, Anh, EU và các đồng minh phương Tây khác không triển khai quân đội tới Ukraine vì lo ngại xung đột leo thang thành chiến tranh giữa Nga và NATO. Tuy nhiên, Milburn mong muốn ông có thể liên lạc nhiều hơn với chính phủ Mỹ.
Ông giải thích chính phủ Mỹ lo ngại rằng nếu họ tài trợ cho Mozart Group, nhóm có thể trở thành một nhà thầu quân sự tư nhân trực tiếp tham gia vào cuộc chiến ở Ukraine.
"Nếu bất kỳ tình nguyện viên nào của Mozart Group tham chiến, họ sẽ bị loại khỏi nhóm", Milburn cho hay. "Đó là quy định rất rõ ràng".
Vũ Hoàng (Theo Guardian)