Trong trận gặp Burnley, Klopp đã làm mới hàng công khi tung vào sân Origi, Oxlade-Chamberlain nhưng Liverpool vẫn không thể tìm được đường vào khung thành đối phương. Ảnh: PA.
Ngoại trừ Arsenal kém may khi không thể bảo vệ danh hiệu trong mùa 1998-1999 và 2002-2003, thành công của Blackburn Rovers và Leicester City mang đậm tính hiện tượng. Sau mùa vô địch, Blackburn cán đích ở giữa bảng điểm, còn Leicester thậm chí ngấp nghé khu vực xuống hạng. HLV Claudio Ranieri của họ còn bị sa thải, dù trước đó nửa năm được vinh danh là HLV hay nhất mùa 2015-2016.
Sau một phần ba mùa giải 2020-2021, Liverpool mang tới cảm giác họ sẽ nối bước Man Utd, Chelsea và Man City, những đội gây dựng được đế chế trong thời gian dài ở Ngoại hạng Anh. Tới giữa mùa, khi bị Man Utd soán đầu bảng, "The Kop" làm người hâm mộ liên tưởng đến Arsenal: phóng khoáng, hào hoa nhưng thiếu lạnh lùng ở những thời điểm quyết định. Kỳ vọng vào thầy trò Jurgen Klopp càng suy giảm sau trận thua Burnley trên sân nhà. Quả phạt đền thành bàn của Ashley Barnes không chỉ kéo sập thành tích 68 trận bất bại sân nhà của Liverpool mà còn gieo rắc nỗi sợ hãi, rằng đội bóng áo đỏ có thể văng khỏi top 4 khi hết mùa.
"Đã quá lâu, nhiều trụ cột Liverpool mới cùng sa sút phong độ như vậy. Nếu không lấy lại phong độ sớm, họ có thể bị loại khỏi cuộc đua vô địch ngay từ tháng Hai, thậm chí phải chiến đấu để giành suất dự Champions League vào cuối mùa", cựu trung vệ Jamie Carragher cảm thán trên Sky Sports.
Biểu đồ về số bàn thắng của Liverpool so với giá trị bàn thắng kỳ vọng tại Ngoại hạng Anh, tính từ tháng 1/2020. Cột càng ngắn, nghĩa là càng gần giá trị 0, tức là CLB đã tận dụng tốt cơ hội: số bàn thắng tương đương bàn thắng kỳ vọng. Cột càng dài và có màu xanh, có nghĩa CLB ghi bàn vượt kỳ vọng, thường là ghi bàn trong những tình huống khó. Cột màu đỏ mang ý nghĩa ngược lại.
Mọi chỉ trích, đương nhiên, nhằm cả vào hàng công, nơi Mohamed Salah, Sadio Mane và Roberto Firmino đã bốn trận liền tịt ngòi. "The Kop" có tổng cộng 87 pha dứt điểm trong thời gian này, nhiều cơ hội ngon ăn, nhưng không một lần thành công. Firmino bị chê nhiều nhất, khi tịt ngòi suốt một tháng qua và thui chột những điểm mạnh như pressing, đoạt bóng bên phần sân đối phương. Klopp cũng không tránh khỏi búa rìu dư luận. Quyết định đưa Diogo Jota ra sân ở trận gặp Midtjylland tại lượt cuối vòng bảng Champions League, khi Liverpool đã có vé đi tiếp, phải trả cái giá nặng nề. Chân sút người Bồ Đào Nha chấn thương, nghỉ thi đấu hai tháng, khiến ông thầy người Đức mất luôn một phương án dự phòng hữu hiệu khi Ngoại hạng Anh thi đấu liên tục từ Giáng sinh đến năm mới.
Thống kê về giá trị bàn thắng kỳ vọng của Liverpool nói lên điều ấy. Tính từ tháng 1/2020, hiệu giữa số bàn thắng và bàn thắng kỳ vọng (xG) của họ luôn dao động mạnh. Điều ấy có nghĩa, Liverpool có nhiều trận xuất thần, ghi nhiều bàn, nhưng cũng có những trận tịt ngòi hoặc bỏ lỡ nhiều cơ hội. Xu hướng ấy tăng mạnh từ tháng 12/2020, với đỉnh điểm là chiến thắng Crystal Palace 7-0. Sau trận thăng hoa tột đỉnh, chủ sân Anfield không một lần ghi bàn dù tạo ra tới 6,3 xG.
| Bàn thắng kỳ vọng (xG) - đánh giá khả năng thành bàn của một pha dứt điểm. Ví dụ, một quả phạt đền có xG khoảng 0,8. Còn một cú sút ngoài cấm địa có xG khoảng 0,3. |
Theo thống kê của Sporting Life, xG của Liverpool đã sụt giảm nghiêm trọng so với hồi đầu mùa (1,56 so với 2,53). Salah là minh chứng rõ ràng nhất. Dù tiền đạo người Ai Cập dẫn đầu danh sách vua phá lưới, với 13 bàn, năm trong số đó là cơ hội trên chấm 11m. Ngoài ra, anh không được tạo bất cứ cơ hội sút bóng nào trong khu 5m50 từ đầu mùa. Thông số ấy của Salah trong ba mùa trước, lần lượt là 8, 14 và 9. Nếu bỏ qua phạt đền, chỉ số xG mỗi trận của Salah mùa này chỉ là 0,36 - nghĩa là cần ba trận, anh mới có một lần lập công.
Vị thế và lối chơi của Salah khác Firmino. Anh chăm dứt điểm, thính nhạy trong việc chạy chỗ nhưng cần đồng đội phục vụ. Việc Salah ghi một bàn trong sáu trận gần nhất chỉ ra rằng vấn đề của Liverpool không chỉ nằm ở hàng công.
Vị trí các pha dứt điểm của Salah mùa này, và giá trị bàn thắng kỳ vọng tương ứng (không tính phạt đền).
Mùa trước, cặp hậu vệ cánh Trent Alexander-Arnold và Andrew Robertson đóng góp 24 kiến tạo. Thành tích cá nhân của họ chỉ đứng sau Kevin De Bruyne. Nhưng mùa này, chỉ Robertson giữ phong độ (5 kiến tạo sau nửa mùa). Khả năng tạo cơ hội của Alexander-Arnold giảm một phần ba, và mới có hai kiến tạo từ đầu mùa.
Trận thua Burnley phác họa rõ nét nhất hình ảnh của Alexander-Arnold mùa này. Cả trận, hậu vệ người Anh tạt bóng 22 lần (nhiều nhất mùa này), nhưng chỉ một lần tìm thấy đồng đội. Trước đó, ở trận thua Liverpool, hậu vệ 22 tuổi còn mất bóng tới 38 lần trong 90 phút. Lỗi dĩ nhiên nằm ở cả khả năng di chuyển của các tiền đạo, nhưng việc Liverpool mất đi thứ vũ khí sắc bén này cho thấy mọi thứ đã vận hành thiếu đồng bộ.
Hơn một lần mùa này, Klopp than phiền về việc các đối thủ chơi với hàng phòng ngự lùi sâu, nhường quyền kiểm soát cho đội của ông. Tỷ lệ cầm bóng trung bình của Liverpool, vì thế, tăng nhẹ từ 63,5% lên 65%. Nếu Alexander-Arnold ở đỉnh cao phong độ, Liverpool có thể dễ dàng giải quyết vấn đề bằng những quả tạt giàu sức sát thương. Nhưng khi hậu vệ người Anh mất đi cảm giác bóng, "The Kop" mới thấy khoảng trống sau lưng hàng thủ đối phương cần thiết nhường nào. Những chiến thắng trước Leicester, Wolves, Chelsea và Crystal Palace, Liverpool đều cầm bóng ít hơn 65%, trong khi chuỗi trận thất vọng trước Southampton, Burnley, Fulham, West Brom và Newcastle, họ vượt xa ngưỡng cầm bóng này. Cá biệt là trận hòa West Brom, các học trò của Klopp giữ bóng đến 78%.
Mùa trước, Liverpool là đội tấn công trực diện nhiều nhất giải. Bóng từ chân Virgil Van Dijk, hoặc một hậu vệ biên, được đưa thẳng lên trên cho bộ ba tấn công. Mùa này, trước trận thua Burnley, họ đứng thứ 12 Ngoại hạng Anh về số lần tiếp cận kiểu này.
22 đường tạt bóng của Alexander-Arnold trận gặp Burnley. Hầu hết các đường chuyền ở một phần ba cuối sân của anh không chính xác.
Màu xanh: chuyền chính xác. Màu đỏ: chuyền hỏng. Màu trắng: đường kiến tạo. Màu vàng: kiến tạo ghi bàn.
"Đây không phải một thảm họa", Klopp biện bạch cho trận thua Burnley. Thống kê của Opta cho thấy, nhà cầm quân người Đức không sai. Bất chấp chấn thương của một loạt trụ cột hàng thủ, trung bình họ nhận một bàn thua sau chín lần bị dứt điểm, tăng nhẹ so với 8,2 mùa trước. Kể từ trận hòa Everton 2-2 giữa tháng 10/2020, Liverpool chỉ thủng lưới 13 bàn sau 21 trận. Mất Van Dijk, Joe Gomez, và phần nào đó là Joel Matip không tạo ra những lỗ thủng như người ta mường tượng.
Sự trầm trọng đến nhiều hơn ở tuyến tiền vệ. Từ lúc Van Dijk chấn thương, Fabinho chủ yếu được sử dụng ở vị trí trung vệ. Thiếu thể hình và sức mạnh của cầu thủ người Brazil, khả năng tranh chấp của đội bóng áo đỏ giảm từ 51,5% mùa trước xuống còn 47%. Hệ quả, những pha bóng mang đặc trưng triết lý gegenpressing của Klopp hầu như biến mất sau Giáng sinh. Người ta không còn thấy cảnh Liverpool đoạt bóng bên phần sân đối phương rồi trừng phạt bằng những miếng đánh vỗ mặt, ngay khi đối thủ đang tìm cách dâng đội hình lên. James Milner, Naby Keita và Takumi Minamino đều được thử nghiệm trong hàng tiền vệ ba người, nhưng họ không mang tới giải pháp nào ở vị trí mỏ neo của Fabinho.
Nếu chỉ đương đầu với một vấn đề đơn lẻ, chẳng hạn Van Dijk chấn thương, hàng công xuống phong độ, hoặc Alexander-Arnold mất cảm giác bóng, Klopp có thể "liệu cơm gắp mắm" bằng những phương án dự phòng, vốn rất nhiều trong gần sáu năm làm việc tại Anfield. Nhưng khi tất cả cùng trục trặc, cựu HLV Borussia Dortmund chỉ còn biết chịu trận và cầu mong mọi thứ sớm trở lại quỹ đạo.
Tỷ lệ chuyển hóa cơ hội của 20 CLB Ngoại hạng Anh sau Giáng sinh. Liverpool đứng cuối, với chỉ 1,1%. Trong khi Leicester đứng đầu, với tỷ lệ 15%. 'Bầy cáo' cũng đứng trong top 4 đội có phong độ tốt nhất thời gian này, bên cạnh Man City, Everton và Man Utd.
Hy vọng cuối cùng mà Klopp trông ngóng lúc này là bản lĩnh của một nhà vô địch. Nó từng được thể hiện rõ rệt mùa trước, thông qua những bàn thắng muộn, giúp Liverpool giữ thành tích toàn thắng đầu mùa trước Leicester, Tottenham, và có điểm trước Man Utd. 14 vòng đầu tiên mùa này, họ vẫn mang trong mình bản năng ấy, khi ghi chín bàn trong 15 phút cuối trận.
Năm vòng vừa qua, cú knock-out ấy không những biến mất, mà còn chuyển sang cho đối thủ. Nếu không để West Brom và Burnley xé lưới, Liverpool đã có thêm ba điểm. Khi ấy, với cách biệt không quá một trận thắng so với nhóm đứng trên, thầy trò Klopp hẳn sẽ bớt trăn trở trong việc tìm sai lầm ở đâu như lúc này.
Thắng Nguyễn (theo Sky Sports)