Liên hoan ca trù Hà Nội diễn ra lần đầu tiên năm 2000. Tháng 9/2009, nghệ thuật ca trù được Unesco công nhận là Di sản văn hóa thế giới. Năm nay, Liên hoan lần thứ hai được tổ chức với mục đích đầu tiên là cụ thể hóa hành động đã cam kết với Unesco: một di sản văn hóa phi vật thể được tôn vinh thì chủ nhân di sản đó phải có trách nhiệm bảo tồn và phát huy. Đối với một di sản văn hóa phi vật thể được Unesco xếp vào danh sách "cần được bảo vệ khẩn cấp", việc bảo tồn và phát huy nghệ thuật ca trù trở nên cần kíp hơn cả.
Giáo sư Tô Ngọc Thanh - Chủ tịch Hội Văn hóa Văn nghệ dân gian Việt Nam - khẳng định, để bảo tồn được ca trù, trước hết phải phục dựng ca trù về nguyên dạng vốn có chứ không phải những thể loại ca trù "cải biên" sau này. Dù khó định lượng, nguyên dạng của ca trù - theo ông Tô Ngọc Thanh - là những gì còn để lại từ những nghệ nhân ca trù như cụ Quách Thị Hồ, Nguyễn Thị Phúc... Liên hoan ca trù Hà Nội 2012 sẽ là nơi chỉ tôn vinh ca trù cổ, ca trù đích thực.
Tham gia Liên hoan ca trù Hà Nội 2012 có 5 câu lạc bộ có tiếng của đất Hà Thành. Giáo phường Thăng Long do nghệ nhân Nguyễn Thị Chúc, nghệ nhân dân gian Nguyễn Phú Đệ và học trò Đặng Thị Huệ sáng lập và truyền dậy từ năm 2006. Giáo phường Thái Hà là một gia đình có truyền thống bảy đời làm nghề và truyền nghề liên tục trong một dòng họ. Mới đây, cô gái Nguyễn Kiều Anh - thế hệ thứ bảy trong gia đình - đã mang ca trù lên sân khấu cuộc thi Vietnam's Got Talent và nhận được nhiều khen ngợi. Bên cạnh đó còn có giáo phường Lỗ Khê, câu lạc bộ ca trù Hà Nội, câu lạc bộ ca trù Chanh Thôn đều là những cái nôi hàng đầu của Hà Nội. Những nghệ nhân, ca nương, kép đàn từ các câu lạc bộ này đều đang dốc tâm huyết trong việc lưu giữ, làm hồi sinh nghệ thuật ca trù đỉnh cao trong đời sống tinh thần người Hà Nội.
Liên hoan Ca trù Hà Nội 2012 sẽ là dịp kiểm kê và bảo tồn các làn điệu ca trù Hà Nội cổ thuộc các loại hình Hát thờ, Hát cửa đình, Hát cửa quyền, Hát ca quán... đang có nguy cơ bị mai một. Trong liên hoan, các câu lạc bộ sẽ trình diễn các làn điệu cổ và phục dựng nguyên bản phong cách trình bày của những làn điệu này. Liên hoan ca trù Hà Nội lần thứ hai cũng là dịp để biểu dương, tôn vinh nhiệt tình và vốn liếng của những nghệ nhân còn giữ lại cho nghệ thuật ca trù. Liên hoan cũng thể hiện sức sống của loại hình nghệ thuật đậm đà bản sắc dân tộc này khi có tới ba thế hệ những nghệ nhân, ca nương, kép đàn sẽ biểu diễn tại liên hoan. Các cháu nhỏ thể hiện những làn điệu ca trù cổ là điểm đặc biệt của chương trình này.
Đồng thời với Liên hoan ca trù, một cuộc tọa đàm để bàn về giải pháp bảo tồn các làn điệu ca trù cổ của đất Thăng Long - Hà Nội diễn ra chiều 21/12. Tọa đàm sẽ đặt ra những vấn đề như việc đưa liên hoan ca trù trở thành một hoạt động định kỳ, cụ thể hóa việc vinh danh các nghệ nhân ca trù hay mở lớp ca trù để truyền dạy những làn điệu ca trù cổ tránh nguy cơ thất truyền.
Diễn ra trong hai ngày 20 và 21/12 tại Văn Miếu Quốc Tử Giám, Liên hoan ca trù Hà Nội 2012 sẽ gây tiếng vang và quảng bá loại hình nghệ thuật này đến bạn bè quốc tế.
Ca trù hay hát ả đào là loại hình nghệ thuật truyền thống của miền Bắc, thịnh hành từ khoảng thế kỷ thứ 15, rất phổ biến trong đời sống sinh hoạt văn hóa Việt Nam từ đầu thế kỷ 20 trở về trước. Ngày nay, do sự thay đổi của đời sống xã hội, sự phát triển của các loại hình văn hóa giải trí hiện đại, ca trù đang đứng trước nguy cơ mai một.
Song Ngư