Sau khi có tới gần 140 người phải cấp cứu vì tiêu chảy trong 3 ngày (từ 13/4), chính quyền xã Hữu Bằng, huyện Thạch Thất, tỉnh Hà Tây, đã tiến hành hàng loạt biện pháp mạnh để chống dịch. Nhân viên y tế phun hóa chất, rắc vôi bột ở nhà bệnh nhân và tất cả các ao chuôm, cống rãnh, nhà vệ sinh công cộng...
Ao Sen, nằm gần UBND xã Hữu Bằng, ngập rác. Chất thải từ toilet của các hộ dân xung quanh cũng được đổ ra đây. Ảnh: Tuấn Anh. |
Chỉ trong một buổi chiều 15/4, toàn bộ gần 16.000 dân và 2.000 lao động tạm trú được uống thuốc phòng tả. Một trường mầm non của xã phải dừng đón nhận các bé. Xã cũng tạm đình chỉ tất cả các quán bún phở, thịt chó trên địa bàn, lập chốt kiểm tra để ngăn đưa rau sống vào xã; và yêu cầu các gia đình có đám cưới chỉ tổ chức tiệc ngọt thay vì ăn uống linh đình...
Hiện cả 9 thôn ở Hữu Bằng đều có bệnh nhân. Trong 41 mẫu bệnh phẩm đầu tiên được chuyển lên Hà Nội xét nghiệm, có 23 mẫu dương tính với tả, chiếm hơn một nửa. Đến hôm 16/4, số ca tả được Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương khẳng định là 30. Trong đợt dịch tiêu chảy cấp này, không xã nào ở cả 3 miền tập trung số bệnh nhân tả đông đến như vậy.
Dịch bùng phát ngay sau hội chùa Tây Phương và chùa Thầy (ngày 11 và 12/4). Theo phong tục địa phương, trong dịp này, người dân Hữu Bằng nghỉ việc để vui chơi và tổ chức ăn uống, trong đó có một món không thể thiếu là thịt chó. Sáng 13/4, một người đàn ông ở thôn Bàn Giữa bị đi ngoài tháo dạ (sau đó được khẳng định nhiễm tả), và từ đó đến hết ngày, có thêm hàng chục người nữa ở nhiều thôn phát bệnh. Ngày hôm sau, dịch lên đến đỉnh điểm với gần 70 người mắc mới. Nhiều gia đình có 2-3 bệnh nhân. Một số trường hợp bị nặng, mạch và huyết áp không đo được.
Tại xã Hữu Bằng, cứ 10 gia đình thì 4 hộ không có toilet, 5 hộ không có nước sạch, là yếu tố khiến các chuyên gia y tế không khỏi lo ngại dịch sẽ tiếp tục lai rai hoặc dễ bùng phát lại tại đây. "Tình hình vệ sinh rất tệ" - ông Nguyễn Trần Hiển, Viện trưởng Vệ sinh dịch tễ Trung ương, nhận xét sau chuyến về Hữu Bằng hôm 16/4.
Ông Nguyễn Khắc Hiền, Giám đốc Sở Y tế Hà Tây cho biết thiếu nhà tiêu là tình trạng chung của tỉnh này, với 30% số hộ không có toilet hoặc có nhưng không đạt chuẩn, nhà vệ sinh có khi chỉ là một cái thùng trữ phân để tiện tưới rau: "Nhiều gia đình lấy cớ không có tiền xây, nhưng thực ra họ chả khó khăn đến mức ấy, mà chỉ vì không thấy cần thiết". |
Giải thích nguyên nhân của tình trạng này, chính quyền xã cho rằng do đất đai quá chật, gần 16.000 người chen chúc nhau trong 2 km2 cả đất thổ cư và canh tác, nhiều nhà rộng 20-30 m2 và có đến 3 cặp vợ chồng chung sống. Tuy nhiên, nhiều người dân, trong đó có ông Huy ở thôn Đông, cho rằng đó là do thói quen: "Với dân ở đây, thiếu gì thì không chịu được, chứ thiếu hố xí thì cũng không phải là vấn đề. Ngay nhà tôi cũng mới có".
Xã có 4 nhà vệ sinh công cộng dành cho những gia đình không có toilet. Tuy nhiên, do các toilet này quá bẩn, và không phải ai cũng ở gần, nên phần lớn chọn giải pháp ra đồng để "giải quyết nỗi buồn". Theo ông Phan Văn Tý, cán bộ UBND xã, trong những người bị tiêu chảy cấp nguy hiểm, có một số thuộc các gia đình không có toilet. Điều này có nghĩa là, trước khi được phát hiện, họ đã kịp phát tán mầm bệnh ra môi trường. Hiện xã yêu cầu những gia đình có bệnh nhân mà chưa xây toilet phải đi vào bô, đổ Chloramin B rồi mang đến nơi tập trung để xử lý lần nữa, nhưng việc thực hiện cũng rất khó kiểm soát.
Cũng theo ông Tý, có đến 40% số toilet hiện có ở Hũu Bằng không đảm bảo chất lượng. Chất thải từ những nhà vệ sinh này đổ ra gần chục ao tù và cống rãnh có nhiều chỗ lộ thiên. Người dân cho biết trong những ngày mưa, nước và rác thải ở ao và cống rãnh không thoát đi được, cứ dềnh lên đường, rất bẩn và hôi thối.
Không chỉ thiếu nhà vệ sinh, Hữu Bằng còn khan hiếm nước sạch. Chủ tịch xã Phan Lạc Sơn cho biết, hệ thống nước máy chỉ cung cấp đủ cho gần 50% số hộ dân. Số còn lại phải dùng nước giếng, nước giếng khoan, nước mưa... hoặc mua của các dịch vụ tư nhân. Do thiếu thốn, nước sạch được dùng hết sức hạn chế, khiến vệ sinh không đảm bảo.
Chiều 16/4, Bộ Y tế công bố cả nước đã có 1.790 ca tiêu chảy cấp nguy hiểm, trong đó 323 bệnh nhân tả, ghi nhận tại 19 tỉnh thành. Địa phương mới được ghi vào danh sách có dịch là Hoà Bình, với một phụ nữ 52 tuổi nhiễm tả sau khi ăn cỗ có thịt chó mắm tôm ở Chương Mỹ, Hà Tây. Tiến sĩ Nguyễn Huy Nga, Cục trưởng Y tế dự phòng và môi trường, cho biết sẽ rút Quảng Bình ra khỏi danh sách dịch bởi ngoài bệnh nhân duy nhất từ Hà Nội vào, đã 14 ngày qua không có ca tả mới. Tại Hà Nội, vẫn tiếp tục có bệnh nhân tiêu chảy cấp nhập viện. Trong 2 ngày đầu tuần, Viện Các bệnh truyền nhiễm và nhiệt đới Quốc gia tiếp nhận 65 bệnh nhân, chủ yếu đến từ các quận Đống Đa, Thanh Xuân, Hoàng Mai. Sáng 16/4, 5 đoàn kiểm tra và xét nghiệm lưu động của Bộ Y tế bắt đầu hoạt động tại Hà Nội. Ở quận Cầu Giấy, đoàn đã kiểm tra một số quán bia lớn, vẻ ngoài rất khang trang nhưng vẫn phát hiện nhiều vi phạm, chẳng hạn nhân viên chưa được khám sức khỏe và tập huấn an toàn thực phẩm, thức ăn chín không được che đậy... Thậm chí, quán bia Vườn Nhãn (157 Nguyễn Khánh Toàn) còn chưa hề được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm. Các chuyên gia đã lấy mẫu để xét nghiệm tìm vi khuẩn gây bệnh đường ruột trong rau sống, bàn tay nhân viên, thớt, nước thải... của các quán này. Việc kiểm tra vẫn được tiếp tục trong những ngày tới. |
Hải Hà