 |
|
Hai bên đường xếp ken đặc phụ tùng xe công trình. Ảnh: Thanh Niên |
Con đường độc đạo vào Tề Lỗ rất gập ghềnh, khó đi. Vào mùa mưa cả đoạn gần 5 cây số lúc nào cũng đặc quánh lại vì bùn. Giải thích về sự xuống cấp nghiêm trọng của hạ tầng ở đây, anh Phước, người dân ở xã cho biết: “Xe tải chạy rầm rập suốt ngày. Trước đây cũng có đường đẹp, nhưng với hoạt động của “đại công trường” này, việc đầu tư là lãng phí. Đường đẹp, tốt đến mấy sau cũng chỉ thế này thôi”.
Hai bên đường ngổn ngang linh kiện, chi tiết của những chiếc xe cũ (ôtô, máy ủi, máy kéo, máy xúc...) xếp ken đặc vỉa hè. Người dân ở đây gọi chúng là “xe công trình”.
Vào đến trung tâm của “công trường”, tiếng chan chát của những nhát búa gõ vào kim loại, tiếng mỏ cắt hơi ôxy hoạt động hết công suất để phanh từng mảng lớn bộ phận chiếc xe.
Khoảng hai chục năm trước, Tề Lỗ được biết đến với nghề lái trâu khi nền kinh tế thị trường xuất hiện. Sau, nghề lái trâu cũng mai một dần khi nghề buôn đồng nát phát triển. Anh Trần Xuân Lộc, Bí thư Đoàn xã Tề Lỗ, nhận xét: “Buôn bán sắt vụn thời điểm đó cho thu nhập cao hơn, trúng một quả có khi sống rủng rỉnh cả năm”.
Trong những thời điểm làm ăn, người ta phát hiện ra chi tiết của những xe công trình cho lợi nhuận cao hơn, vậy là bắt đầu quay sang thu mua những phụ tùng đó. Tiến thêm một bước, họ bắt đầu “độ” xe (đại tu xe), mua xe cũ rồi ráp lại thành xe mới, bán kiếm chênh lệch gấp vài lần”.
“Mổ” và “độ” xe là hai đẳng cấp khác nhau. “Mổ” tức là tháo dỡ, chỉ cần lao động phổ thông, với mức thù lao khoảng 70.000 đồng một ngày. “Độ" là lắp ráp, là “thổi”, “chế biến” chiếc xe cũ nát thành xe mới. “Độ” xe đòi hỏi thợ có tay nghề với mức tiền công cao hơn hẳn. Dân “độ” xe thường được chiêu mộ từ các hãng sửa chữa xe chuyên nghiệp hoặc từ các tỉnh lân cận; trong khi đó dân “mổ” thuần chất là những thanh niên trong huyện. Chính vì thế, trong khi nhiều nơi tình trạng thất nghiệp phổ biến, dân ở đây không lúc nào hết việc.
Kiên, một chủ xưởng bảo: “Người Tề Lỗ mua xe công trình theo kiểu mua sắt vụn. Về lọc riêng “nội tạng” rồi bán. Ở đây như chợ trời về phụ tùng xe, không thiếu gì”.
Xe công trình mua về thường được phân chia theo lĩnh vực, sở trường. Người chuyên kinh doanh vòng bi, bánh lái; người chuyên cần số, nhíp, nhựa, gầm bệ, máy... Ở một lĩnh vực được coi là hẹp như nhíp ôtô cũng xuất hiện nhiều “đại gia” thứ thiệt. Riêng tiền bán nhíp cho các nông trường cao su cán làm dao cạo mủ cũng kiếm không ít, chưa kể đến việc phân phối cho các xưởng sửa chữa. Thỉnh thoảng, người Tề Lỗ mua được cả chi tiết, phụ tùng phế thải của... máy bay và xe tăng.
Để bắt đầu vào nghề, trước tiên phải xây dựng một đội ngũ “chim màu” chủ lực. Anh Kiên giải thích: “Chim màu là mạng lưới người môi giới rải rác trên địa bàn khắp cả nước do chủ cơ sở thiết lập. Chim màu do chủ cơ sở nuôi, ăn chia hoa hồng trong mỗi phi vụ”.
Thông tin về các chương trình đấu giá xe công trình được “chim màu” thuộc như lòng bàn tay. Ngoài ra, mối quan hệ cực thân với địa phương sẽ là công cụ đắc lực giúp “chim màu” hoạt động hiệu quả trong các phi vụ đấu giá.
Quang tên một thanh niên còn khá trẻ đã có trong tay gần chục tỷ đồng, vừa trúng thầu một lô xe ủi. Thông qua “chim màu”, Quang kết nối với một thương gia người Ả Rập để bán lại. Vụ đó, Quang nuôi “chim màu” hết 40 triệu đồng, trừ chi phí vẫn bỏ túi hơn 300 triệu đồng. Tuy nhiên, theo Quang đánh giá đây là vụ làm ăn may mắn trong một hoàn cảnh tình cờ vì kinh doanh phải có chiến lược. Nếu không, sẽ phải trả giá.
Không hiếm trường hợp phải nhận những “quả đắng”. Quang kể: “Ở xã Đồng Văn (huyện Yên Lạc) có cậu mới tập “mổ” xe, mua phải lô hàng độc (hàng không sản xuất nữa), phụ tùng không có để thay thế, vậy là nằm đắp chiếu hàng tháng trời, bán lỗ gần trăm triệu. Như thế cũng là may, nhiều năm trước có thợ “mổ” còn khuynh gia bại sản, tan nát gia cảnh”.
Bí thư Đoàn Trần Xuân Lộc tính toán, ở Tề Lỗ có khoảng 1.400 hộ dân và 1/3 trong số đó làm nghề thu mua xe công trình. Đa số trong độ tuổi thanh niên và nếu tính theo mức tài sản từ 10 tỉ đồng trở xuống, Tề Lỗ có khoảng 70 người, mật độ xe hơi tính trên số hộ dân thuộc vào diện lớn nhất cả nước. Dân ở đây toàn chơi xe đẹp, vì phải đi giao dịch làm ăn. Xe Camry 2.4, BMW có khoảng vài chục cái, còn các dòng xe rẻ tiền hơn phải tính bằng 3 chữ số.
Anh Lộc cho biết thêm: “Dư nợ xã (tiền vay ngân hàng) từ 120 tỉ xuống còn 90 tỉ đồng, dân xã mình đang khấm khá dần lên. Đợt đấu giá xe APEC, người Tề Lỗ không tham gia chẳng qua vì xe khó bán trên thị trường, không phải vì thiếu tiền...”.
(Theo Thanh Niên)