Nghề làm hương truyền thống của các dân tộc vùng cao Tây Bắc bao nhiêu năm nay vẫn tồn tại, mặc cho các loại hương công nghiệp, ướp đủ các loại hương liệu hóa chất nhưng không thay thế nổi loại hương truyền thống do chính người dân làm ra.
Đây là một nghề không hái ra tiền, nhưng giúp người dân có thu nhập đáng kể, nhất là giữ gìn được nghề truyền thống...
Bắt đầu từ tháng 7 âm lịch gia đình bà Hoàng Thị Ùm ở bản Ten, phường Pú Trạng, thị xã Nghĩa Lộ (Yên Bái) bắt tay vào làm hương truyền thống bán vào dịp Tết Nguyên đán. Trước đây rừng mọc ngay cạnh sàn nhà, cây Mạy Chom quờ tay sang hai bên là thấy, nay rừng đã lùi lên ngang lưng chừng núi lên vỏ cây này phải mua của người Mông.
Cây Mạy Chom có mùi thơm mát, dịu. Để mùi hương thơm đậm người ta thêm vỏ quế, cả hai loại nguyên liệu này đều phải mua. Ngoài ra phải thêm một số loại vỏ cây khác như vỏ cây trám và vỏ cây đay rừng cùng mấy cây tre làm tăm hương. Vỏ đay chính là chất kết dính để khi lăn bột hương mới dính lại với nhau. Mỗi que hương phải 5 lần rúc vào chậu bột, 5 lần lăn nên cây hương to gần bằng chiếc đũa ăn cơm. Bởi thế hương cháy được lâu, thơm đượm.
 |
|
Bà Hoàng Thị Ùm đang phơi nguyên liệu làm hương. |
Gia đình bà Ùm mỗi năm chỉ làm được khoảng 1,5 - 2 tạ hương là cùng, bởi làm hương phải qua nhiều công đoạn, đầu tiên là mua các loại vỏ cây về phơi thật khô, trước Tết độ hai tháng mới mang tới các máy xát nghiền nhỏ như cám, tăm hương chẻ ra phơi thật khô, sau đó mới tiến hành làm hương. Mỗi dân tộc có một thị hiếu, người Mông thắp hương không nhuộm chân, còn người Tày, Mường, Dao... thì dùng hương nhuộm chân mong gặp được nhiều may mắn.
Làm hương tận dụng được lao động nhàn rỗi trong nhà, nhất là khi mùa nông nhàn. Mỗi thẻ hương 12 que, biểu hiện cho 12 tháng trong năm, giá mỗi thẻ 2.000-2.500 đồng rẻ hơn rất nhiều so với hương thông thường. Người Mông dùng hương không nhuộm, họ mua cả bó, mỗi bó 10 thẻ giá 7.000-8.000 đồng.
Bà Hoàng Thị Ùm cho biết: Bản Ten hiện có 5 hộ làm hương truyền thống, thu nhập mỗi vụ làm hương tuỳ theo hộ làm nhiều hay ít, trừ hết chi phí lãi được 7-10 triệu đồng. Làm 5-6 tháng trời mới được bằng ấy, chẳng được bao nhiêu đâu, chủ yếu là giữ lấy nghề và phục vụ bà con thôi...
Theo Nông nghiệp Việt Nam