Thuốc trị mụn isotretinoin được dùng rộng rãi ở châu Âu, châu Mỹ và cũng khá phổ biến ở Việt Nam. Tai biến do thuốc này hầu như chỉ xảy ra khi dùng đường uống (khi bôi ngoài da, nó chỉ gây vài tác dụng phụ nhẹ). Tai biến này tùy thuộc vào dạng dùng và cách phối hợp thuốc.
Với thuốc đường uống, tai biến quan trọng nhất là sinh quái thai. Vì vậy, bệnh nhân phải có test thử thai âm tính trước khi dùng thuốc. Một tháng trước khi dùng thuốc, trong lúc dùng và một tháng sau khi ngưng dùng, người bệnh cần dùng biện pháp ngừa thai hữu hiệu, tốt nhất là đặt vòng.
Tai biến lâu dài nhất là gây hại xương. Thuốc hủy chất khoáng, làm giảm độ dày xương. Tác dụng này không thể hết khi ngừng uống thuốc. Ở trẻ vị thành niên, khoảng 16% bị đau cơ và đau khớp.
Isotretinoin gây trầm cảm với một số người, dẫn đến ý muốn tự tử. Hiện tượng này xuất hiện sau 6 tuần dùng thuốc và sẽ hết khi ngừng uống.
Hầu hết người bệnh uống isotretinoin đúng liều, đúng thời gian theo liệu trình điều trị đều bị viêm môi; khoảng 20-30% viêm da mặt, khô mắt, khô niêm mạc miệng, họng, mũi; chảy máu cam; viêm kết mạc; ngứa. Cùng lúc, thuốc có thể gây tăng áp suất trong sọ, nhức đầu và các vấn đề thị giác thoáng qua như nhạy cảm với ánh sáng, rối loạn thị giác lúc hoàng hôn.
Một tác dụng phụ khác là gây độc cấp tính về gan, xuất hiện sau 2-8 tuần dùng thuốc. Sau đó, dù có tiếp tục uống hay không, các hiện tượng bất thường này cũng có thể hết. Ngoài ra, thuốc có thể gây chán ăn, buồn nôn, nôn, viêm đường ruột.
Nếu dùng cùng lúc với doxycyclin, mynocyclin và limecyclin, thuốc làm tăng nguy cơ tăng áp lực trong sọ não.
Khi dùng ngoài, isotretinoin chỉ gây kích thích da và niêm mạc.
Tuy có các tác dụng phụ ghê gớm trên nhưng thuốc vẫn được sử dụng nhiều vì chúng có tác dụng làm giảm tiết bã nhờn, giảm viêm da và mụn. Nó cũng làm hồi phục da bị tổn thương bởi ánh sáng, với biểu hiện tăng hoặc giảm tiết sắc tố, giãn mao mạch, xù xì, nhuộm vàng, nhăn nheo. Một số nghiên cứu còn cho rằng isotretinoin giúp dự phòng ung thư da.
Vì vậy, khi dùng dược chất trên trị mụn, cần cân nhắc giữa nguy cơ và lợi ích. Khi bị mụn nhẹ, chỉ nên dùng thuốc chống viêm nhiễm hoặc hoóc môn. Chỉ khi nào dùng kháng sinh chống viêm nhiễm không khỏi thì mới cho dùng isotretinoin.
Nếu chỉ có yêu cầu làm tan còi mụn, loại thuốc bôi ngoài như gel hay dung dịch isotretinoin đều cho kết quả tốt, ít tác dụng phụ. Chỉ khi rất cần thiết mới dùng dạng uống.
Khi uống thuốc này, phụ nữ trong độ tuổi sinh nở phải hết sức thận trọng, cần thử thai trước đó và áp dụng các biện pháp tránh thai. Trong quá trình dùng thuốc, cứ 4 tuần khám sức khỏe một lần và cách 8 tuần lại phải làm các xét nghiệm về creatin, men gan, glucose để tránh tác dụng phụ và điều chỉnh liều lượng nếu cần thiết. Khi dùng thuốc, bệnh nhân không được phơi ra ánh sáng hoặc tiếp xúc với tia cực tím, không vận hành máy móc. Không được dùng thuốc cùng lúc với doxycyclin, mynocyclin, limecyclin.
(Theo Sức Khỏe & Đời Sống)