Đầu tư vào cổ phiếu OTC là phần không thể thiếu của các công ty chứng khoán. Tuy nhiên, với dữ liệu giá hiện tại, nhà đầu tư buộc phải tin tưởng vào sự trung thực của công ty chứng khoán.
Đầu năm 2012, hàng loạt nhân viên các công ty chứng khoán tỏa đi các nơi để trao đổi… báo giá cổ phiếu OTC. Nhiều mã chứng khoán thậm chí còn rất xa lạ với thị trường, nên việc tìm kiếm được một công ty chứng khoán chấp nhận đưa báo giá, nhất là những báo giá… “theo ý muốn” là điều không mấy dễ dàng. Tuy nhiên, cơ chế trao đổi kiểu “có đi có lại” giữa các công ty chứng khoán có khoản đầu tư tài chính OTC đã giúp rất nhiều công ty chứng khoán “vẽ” được báo cáo tài chính đẹp.
Trong báo giá đầu xin từ một công ty chứng khoán khác có đề giá một cổ phiếu OTC mà công ty này đầu tư là 12.000 đồng một cổ phiếu. Nhưng chỉ sau đó 1 tuần, để giảm con số lỗ của năm tài chính, công ty chứng khoán này đã đề nghị công ty chứng khoán bạn sửa và cung cấp một báo giá mới, với giá cổ phiếu này lên tới… 27.000 đồng một cổ phiếu, gần bằng với giá mua ban đầu (30.000 đồng một cổ phiếu). Với tổng giá trị đầu tư vào cổ phiếu này lên tới 150 tỷ đồng, công ty chứng khoán nói trên đã giảm được tới 50 tỷ đồng tiền phải trích lập dự phòng, và còn được hoàn nhập dự phòng thêm 25 tỷ đồng (do năm 2010 đã trích lập dự phòng ở mức giá 25.000 đồng một cổ phiếu).
Không chỉ với cổ phiếu này, giá 5 cổ phiếu OTC còn lại cũng được công ty chứng khoán trên biến hóa, giúp công ty bù đắp được một phần khoản lỗ đầu tư vào các cổ phiếu niêm yết khác. Danh mục đầu tư cổ phiếu OTC đã là một lối thoát hiểm tuyệt vời cho công ty chứng khoán, khi muốn “vẽ” ra một báo cáo tài chính “đẹp”. Nhà đầu tư muốn tìm hiểu thông tin và mức độ chính xác về các con số này cũng đành phải… bó tay. Bởi, công ty chứng khoán không thực hiện thuyết minh chi tiết các khoản đầu tư cổ phiếu chưa niêm yết.
Tại một công ty chứng khoán niêm yết khác, có khoản đầu tư vào một doanh nghiệp ngành xi măng với mức giá đầu tư là 12.000 đồng một cổ phiếu, tổng giá trị gần 100 tỷ đồng. Mặc dù công ty xi măng này đã thua lỗ gần hết vốn chủ, nhưng công ty chứng khoán trên vẫn hạch toán giá 12.000 đồng một cổ phiếu, tức không phải trích lập dự phòng với lý do… cổ phiếu không có giao dịch, nên không có căn cứ trích lập.
Xin báo giá để trích lập dự phòng theo ý muốn, hoặc phớt lờ yêu cầu trích lập với lý do không có căn cứ báo giá là cách mà không chỉ các công ty chứng khoán, rất nhiều doanh nghiệp niêm yết đang làm. Như trường hợp đầu tư cổ phiếu OTC tại 2 doanh nghiệp ngành vận tải biển. Cùng một cổ phiếu, cùng một giá mua, nhưng có doanh nghiệp trích lập dự phòng tới 80% giá vốn vì lý do doanh nghiệp phát hành cổ phiếu OTC đã bị lỗ gần hết, trong khi doanh nghiệp còn lại không trích lập với lý do… không có cơ sở trích lập.
Theo Thông tư 228/2009/TT-BTC của Bộ Tài chính hướng dẫn chế độ trích lập và sử dụng các khoản dự phòng giảm giá hàng tồn kho, tổn thất các khoản đầu tư tài chính, nợ phải thu khó đòi và bảo hành sản phẩm, hàng hóa, công trình xây lắp tại doanh nghiệp. Đồng thời trích lập cả các khoản đầu tư chứng khoán chưa niêm yết được trích lập trên cơ sở giá giao dịch bình quân được cung cấp bởi tối thiểu 3 công ty chứng khoán tại thời điểm trích lập dự phòng.
Thực tế, không phải cổ phiếu nào cũng có giao dịch. Có những cổ phiếu có giao dịch, nhưng giao dịch không điển hình (báo giá không chính xác) hoặc thông tin về giao dịch này lại không được chia sẻ rộng rãi, làm căn cứ cho công ty chứng khoán khác xác định giá tham chiếu.
Đầu tư vào các mã chứng khoán chưa niêm yết là phần không thể thiếu đối với các công ty chứng khoán. Thậm chí, đó còn có thể là yếu tố mang lại lợi nhuận đột biến cho các công ty chứng khoán nếu lựa chọn đúng.
Tuy nhiên, với cơ sở dữ liệu giá cổ phiếu OTC hiện tại, nhà đầu tư buộc phải tin tưởng vào sự trung thực của công ty chứng khoán, với khả năng giám sát rất thấp. Vì vậy, với định hướng quản lý đăng ký, lưu ký chứng khoán tập trung các mã chứng khoán, nên chăng, Uỷ ban chứng khoán hoặc các Sở, Trung tâm Lưu ký đứng ra làm đơn vị trung gian cung cấp các dữ liệu tổng hợp về thông tin giao dịch cổ phiếu OTC, tránh tình trạng công ty chứng khoán sử dụng khoản đầu tư OTC như một công cụ để “vẽ” báo cáo tài chính của mình.
(Theo Đầu tư chứng khoán)